Φέτος το καλοκαίρι, η ιστορία του Αίαντα θα παρουσιαστεί σε δύο διαφορετικές εκδοχές στη μεγάλη και τη μικρή σκηνή της Επιδαύρου. Σε αντίθεση με αρκετούς, μεγάλους τραγικούς ήρωες, δεν είχε εμμονή με την εξουσία και την υπεροχή αλλά η μεγάλη του αδυναμία ήταν πως δε μπόρεσε να διαχειριστεί τη διαφορετική αντιληψη που είχε για τη ζωή και τον κόσμο γύρω του. Έβαλε κάτα κάποιο τρόπο τους τίτλους τέλους μιας εποχής στην προσπάθεια του να διεκδικήσει όσα του άνηκαν χάνοντας τον προσανατολοισμό του τυφλωμένος από τη μανία της Αθηνάς.
Μία από τις πιο ιδιαίτερες σκηνοθέτιδες της γενιάς της, η Σύλβια Λιούλιου συγκέντρωσε για τον δικό της Αίαντα που θα ανέβει 31 Ιουλίου στη Μικρή Επίδαυρο, έναν πραγματικά αξιοθαύμαστο θίασο χωρίς να περιορίζει χρονικά την περάσταση τοποθετώντας την σε ένα συγκεκριμένο χωροχρόνο κι επιλέγοντας ένα πιο λιτό ανέβασμα. Κάναμε ένα πέρασμα από μία πρόβα τους, κρατώντας κάποια λόγια του Χάρη Φραγκούλη(Αίας) και του Κωνσταντίνου Αβαρικιώτη (Τεύκρος) και αφήνοντας τα φωτογραφικά κλικ να τους ακολουθήσουν.
ΧΑΡΗΣ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ
Η διττή προσέγγιση του Αίαντα
Όσον αφορά τις αναφορές μου για τη διαμόρφωση του ρόλου, μια πηγή πληροφοριών ήταν οι ραψωδίες της Ιλιάδας και κείμενα του Ομήρου και από πιο σύγχρονους, τα κείμενα του Κώστα Παπαγιώργη για τον οποίο πιστεύω πως είναι φιλόσοφος κι έχει κάνει μια σπουδαία σύνδεση του τότε με το τώρα. Για την πρόσέγγιση, το σίγουρο είναι πως πρέπει να ταυτιστείς με το ρόλο μέχρι ένα σημείο και η απόσταση είναι τεράστια. Ο ψυχικός πήχης είναι πολύ ψηλά, είναι σχεδόν σαν απόλυτες μορφές και δύσκολα προσεγγίζονται αλλά νομίζω ότι η προσέγγιση είναι και από τις δυο πλευρές. Πρέπει να το κάνω πολύ απτό και καθημερινό, πολύ προσωπικό και με δικές μου αναφορές. Για παράδειγμα, θυμώνει ο Αίαντας κι εγώ πρέπει να θυμηθώ πώς θα αντιδρούσα αν π.χ κάποιος μου κλέψει τα τσιγάρα μου που εννοείται είναι κάτι πιο μικρό αλλά το αίσθημα είναι παρόμοιο.
Όταν δεν κάνεις το χατήρι σ’ ένα παιδάκι, ο θρήνος του είναι απόλυτος και μεγάλος. Αν σκεφτούμε ότι και στον Αίαντα που δεν του δίνουν τα όπλα είναι σα να του χαλάνε το χατήρι, αν το κάναμε αυτό σ’ ένα παιδί πήγαινε σε τέτοιες απόλυτες μορφές θρήνου! Τα πιτσιρίκια αν τους πάρεις κάτι θρηνούν κανονικά με όλο τους το σώμα και όλο τους το είναι οπότε κατα κάποιο τρόπο παίρνεις κάτι από αυτά τα πράγματα και προσπαθείς κάπως να τα προσαρμόσεις στον ήρωα σου.
Πάντως η προσέγγιση είναι διττή. Δηλαδή ανασύρεις κάποια πράγματα από τον εαυτό σου και κάποια πράγματα τα τεντώνεις από έξω προς τα μέσα και από μέσα προς τα έξω, δε μπορεί να γίνει αλλιώς. Και σίγουρα πρέπει να ξέρεις πως θα αποτύχεις σε ένα βαθμό. Θα προσπαθήσω να δώσω το σώμα μου και τη φωνή μου σε μία ψυχή που είναι εγκλωβισμένη στο κείμενο του Σοφοκλή κι είναι ανέγγιχτη αλλά ακόμα ζωντανή και να αδειάσει απο μένα, για να μπει ο ήρωας κι αυτά τα λόγια ώστε το σώμα μου να γίνει ένα μέσο και να εκφράσει αυτό. Θεωρώ βέβαια πως όσο και να αδειάσεις το σώμα σου, ποτέ δε θα χωρέσει όλα αυτά αλλά νομίζω πως όποιος προσπαθήσει να χωρέσει τέτοιες ψυχές όπως είναι αυτοί οι ήρωες, θα έχει σίγουρα κάτι ενδιαφέρον. Kαι ό,τι καταφέρει κανείς.
Παγίδα ερμηνείας τραγικών ηρώων
Κι εγώ κι οποιοσδήποτε που υποδύεται έναν τραγικό ήρωα αν επιλέξει να τον ερμηνεύσει με στόμφο, δε σημαίνει πως είναι εντάξει μέσα σ’ αυτό ή ότι δεν ξέρει αυτό τον κίνδυνο. Απλά μπορεί να προκύπτει από μία τιμιότητα με την έννοια του ότι μπορεί να το φέρει στα μέτρα του αλλά έχει την εντιμότητα να μην το κάνει και προτιμά να εκτεθεί και να φανεί υπερβολικός. Είναι σαν να λες “Είναι πάνω απο μένα και δεν τα καtάφερα να τον φτάσω” γιατί ουσιαστικά η υπερβολή που εγώ την αγαπώ είναι αυτό το πράγμα και οποιοσδήποτε μπορεί να μην είναι υπερβολικός αλλά είναι πιο δύσκολο να είσαι.
Προτιμώ να είναι κάποιος υπερβολικός παρά να είναι φυσικός το οποίο είναι παρεξηγημένη έννοια. Ουσιαστικά έτσι πρέπει να είσαι αλλά όταν λέμε πως κάποιος είναι φυσικός και ρεαλιστικός, μας έρχεται στο μυαλό ένα πιο light παίξιμο και ίσως λίγο πιο τηλεοπτικό και δεν σημαίνει αυτό σε καμία περίπτωση. Είναι αυτό που λέγαμε με το παιδάκι πριν το οποίο ουρλιάζει σα να το σφάζουν όταν δε του δίνουν τα παιχνίδια του το οποίο είναι απόλυτα φυσικό και το ρεαλιστικό είναι κοντά σε κάτι πιο μεγάλο παρά σε κάτι πιο μαζεμένο.
Η ιστορία και το ανέβασμα
Το κείμενο είναι απείραχτο, δεν έχουν μπει μοντέρνα στοιχεία και το ανέβασμα πάει πιο πολύ σε κάτι άχρονο παρα σε κάτι που σηματοδοτεί μια συγκεκριμένη περίοδο. Μπορεί να αλλάξουν αρκετά πράγματα στην πορεία αλλά το σίγουρο είναι πως θα είναι εντελώς λιτά σκηνικά. Οι θεματικές του έργου είναι πάρα πολλές. Ο έρωτας, η εξουσία, ο θυμός, η τρυφερότητα, το πένθος, ο θάνατος... αλλά νομίζω ότι το κυρίως θέμα του έργου είναι η αλλαγή εποχής και πιστεύω ότι είμαστε απόγονοι της εποχής του Οδυσσέα. Ουσιαστικά το έργο πραγματεύεται έναν θάνατο που είναι παράλληλα είναι ο θάνατος μιας ολόκληρης εποχής και μια ολόκληρης αντίληψης. Στο έργο είναι συμπηκνωμένο μέσα σε δύο ώρες το τέλος μια εποχής και η αρχή μιας άλλης.
Η σχέση με το σήμερα
Σιγουρα υπάρχει μια αναταραχή αλλά δεν ξέρω αν είμαστε σε μία μεταβατική περίοδο. Μακάρι να ήμασταν στο τέλος μιας εποχής αλλά μπορεί να είναι μια περίοδος που να κρατήσει και 500 χρόνια, κανείς δεν ξέρει.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΒΑΡΙΚΙΩΤΗΣ
Ο ρόλος του Τεύκρου
Οι πηγές έμπνευσης για το ρόλο του Τεύκρου είναι η Ιλιάδα και κάποια γραπτά του Σεφέρη κι επίσης στηρίχθηκα και στη δική μου αντίληψη στο να αγαπάς κάποιον άνθρωπο χωρίς να τον κρίνεις. Κι ο Τεύκρος αυτό κάνει. Έχει αποδεχθεί τη μοίρα του και τη θέση του ως Τοξότης, κάτι που δεν είναι και πολύ καλό για εκείνη την εποχή γιατί ήταν κάπως υποτιμητικό κι επίσης ήταν και νόθος. Όμως τα πράγματα που νιώθει για τον Αίαντα είναι πολύ καθαρά κι αυτή καθαρότητα και το ειλικρινές βλέμμα του είναι που μ’ αρέσει πιο πολύ.
Η διαφορετική αντίληψη του Αίαντα για τη ζωή
Ο Αίαντας δεν έχει τρέλα με την εξουσία αλλά είναι πολύ ιδιαίτερος χαρακτήρας επειδή δεν αντέχει τον κόσμο που τον περιβάλει οπότε τρελαίνεται και επιλέγει να έχει αυτό το τέλος. Όσον αφορά την ιστορία του έτσι όπως τη σκέφτομαι εγώ, είναι για τις επιλογές που κάνει ο κάθε άνθρωπος στη ζωή του. Δηλαδή ή αφήνει τα χρόνια να περνούν και απλά παρατηρεί την πορεία του ανθρώπου που γεννιέται, αναπαράγεται και πεθαίνει ή παίρνει μια πρωτοβουλία και μπορεί να σταματήσει αυτό τον κύκλο ζωής. Αυτό νομίζω είναι το πιο σημαντικό γιατί κι ο χορός αυτό επαναλαμβάνει- τα χρόνια που περνούν και ότι κάποιος πρέπει να αλλάξει το πώς πάνε τα πράγματα.
H σημασία της ατομικής ευθύνης
Aν κάποιος αντιλαμβάνεται κάποια πράγματα και τον κόσμο αλλιώς, δεν είναι εύκολο να ζει και δεν ειναι χαρακτηριστικό της δικής μας εποχής αλλά ισχύει πάντα το ότι απλά κάποιοι αντιλαμβάνονται και κάποιοι όχι. Δε νομίζω ότι την κρίση την αντιλαμβάνεται κανείς ουσιαστικά και αντιδράει πραγματικά σ΄αυτό. Είναι η πνευματικότητα που αντιλαμβάνεται κάποιος άνθρωπος την πραγματικότητα κι εκεί στοχεύουν όλες οι εξουσίες. Στο να κάνουν πολίτες χαζούς, αμόρφωτους και να μη σκέφτονται. Πρέπει να δεις πίσω από τα πράγματα κι αυτό δε συμβαίνει. Στον Αίαντα είναι ξεκάθαρο αυτό γιατί είναι σα να σου λέει πως δεν είναι καθόλου εύκολο να μην τρελαθείς αν έχεις κάποια άλλη αντίληψη για τη ζωή. Δε μπορείς να αντιδράσεις συνολικά, είναι η ατομική ευθύνη που έχει σημασία. Δεν είναι μόνο να βγεις στους δρόμους και να φωνάζεις αλλά το τι κάνεις καθημερινά.
Φωτογραφίες/ επιμέλεια: Κική Παπαδοπούλου
