Το περίφημο Ωρολόγιον του Ανδρονίκου, κτήριο του τέλους του 1ου αι. π.Χ., που διέθετε εννέα ηλιακά ωρολόγια αλλά και μηχανισμό «πλανηταρίου», αποδίδεται στο σύνολό του, για πρώτη φορά στη νεότερη ιστορία, στους επισκέπτες του χώρου και την επιστημονική κοινότητα, όπως ενημερώνει το υπουργείο Πολιτισμού.
Οι εξειδικευμένες εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης πραγματοποιήθηκαν από το μόνιμο προσωπικό συντήρησης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών, στο εσωτερικό του μνημείου και στο πλαίσιο του έργου ΕΣΠΑ «Συντήρηση και Ανάδειξη του Ωρολογίου του Ανδρονίκου Κυρρήστου, στον αρχαιολογικό χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς Αθηνών».
Το περίφημο Ωρολόγιον του Ανδρονίκου Κυρρήστου, κτίριο του τέλους του 1ου αι. π.Χ., που διέθετε εννέα ηλιακά ωρολόγια, αλλά και μηχανισμό «πλανηταρίου», είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της Αθήνας.
Είναι εξ ολοκλήρου κατασκευασμένο από πεντελικό μάρμαρο και στην αρχαιότητα λειτούργησε ως ηλιακό και υδραυλικό ρολόι, πιθανόν και ως πλανητάριο.
Το μνημείο κατατάσσεται στον κορινθιακό ρυθμό, ενώ το εσωτερικό του στον δωρικό ρυθμό και θεωρείται ο αρχαιότερος μετεωρολογικός – ωρομετρικός σταθμός του κόσμου.
Η Ιστορία του μνημείου
Το Ωρολόγιο του Κυρρήστου ανεγέρθηκε από τον Έλληνα αστρονόμο Ανδρόνικο από την Κύρρο της Μακεδονίας (ή Μακεδονικής Συρίας) (α΄μισό του 1ου αιώνα π.Χ.), ανατολικά του αρχαιολογικού χώρου του μικρού πρόπυλου της Ρωμαϊκής Αγοράς στην Αθήνα. Κατά την πρωτοχριστιανική περίοδο χρησιμοποιήθηκε ως καμπαναριό βυζαντινής εκκλησίας. Κατά τον 15ο αιώνα το μνημείο περιγράφεται από τον περιηγητή Κυριάκο Αγκωνίτη ως ναός του Αιόλου.
Μετά την εκκένωση της Αθήνας από τα στρατεύματα του Φραντσέσκο Μοροζίνι και την ανακατάληψή της από τους Τούρκους, το κτίριο αυτό μετατράπηκε σε Τεκέ (τουρκικά: μουσουλμανικό μοναστήρι) από Δερβίσηδες που είχαν έλθει από διάφορα μέρη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και εγκαταστάθηκαν σε αυτό. Στην αρχή, οι δερβίσηδες ήταν ανυπάκουοι και δημιουργούσαν αρκετά προβλήματα στην οθωμανική διοίκηση.
Στις αρχές του 19ου αιώνα, ο τότε βοεβόδας της Αθήνας Χασεκής αναγκάστηκε με στρατό να τους καθυποτάξει, απειλώντας τους πως αν δεν ακολουθήσουν τις σχετικές διατάξεις της διοίκησης θα τους εκδίωκε. Έτσι παρέμειναν περιορισμένοι εντός του κτιρίου, συντηρούμενοι με κοινή δαπάνη από εισφορές μουσουλμάνων κατοίκων που έτρεφαν γι' αυτούς μεγάλο σεβασμό. Στον Τεκέ φιλοξενούνταν επίσης και ανώτατοι ιερουργοί του μουσουλμανικού δόγματος που έφθαναν στην Αθήνα. Κατά τη περίοδο αυτή ο πύργος θάφτηκε κατά το μισό του ύψος, και ίχνη αυτού φαίνονται ακόμη στο εσωτερικό του, ενώ ακόμη υπάρχουν τουρκικές επιγραφές στα τοιχώματα. Ανασκάφηκε πλήρως κατά τον 19ο αιώνα από την Ελληνική Αρχαιολογική Εταιρεία.
Ο Γάλλος περιηγητής Κόμης ντε Φορμπέν που επισκέφθηκε την πόλη το 1817 βρήκε το ωρολόγιο του Κυρρήστου να κατέχεται από τους Δερβίσηδες που διακρίνονταν για την ομορφιά τους και τη σεμνότητα του ήθους τους αλλά ήταν ιδιαίτερα αυθάδεις σε κάθε είδους δεσποτική διοικητική Αρχή.
Οι Δερβίσηδες παρέμειναν εδώ μέχρι το 1821 οπότε και η Αθήνα απελευθερώθηκε από τους Έλληνες, με αποτέλεσμα να διαφύγουν άλλοι στην Εύβοια και άλλοι στη Μικρά Ασία. Γεγονός πάντως είναι ότι η παρουσία και διαμονή τους στη μνημείο το διέσωσε από ποικίλες καταστροφές, όταν αντίθετα φθάνοντας Ευρωπαίοι αρχαιολάτρες αφαιρούσαν και άρπαζαν αρχαιότητες.
Από όταν περιήλθε στα χέρια των Ελλήνων συμπεριελήφθη στις αρχαιότητες και στους αρχαιολογικούς χώρους της Αθήνας. Η δε συνοικία που αναπτύχθηκε γύρω του ονομάζεται ομοίως συνοικία Αέρηδες.
