Από πολύ νωρίς το παιδί έρχεται αντιμέτωπο με αγωνίες, ανησυχίες αλλά και στρες. Ένα παιδί δυο ετών μπορεί να παρουσιάζει συμπτώματα στρες, γιατί, για παράδειγμα, η μητέρα ή ο πατέρας του απουσιάζει πολλές ώρες από το σπίτι. Ωστόσο, το στρες είναι πιο σύνηθες στη σχολική ηλικία, κατά τη διάρκεια της οποίας αυξάνονται διαρκώς οι ακαδημαϊκές και οι κοινωνικές πιέσεις που δέχονται τα παιδιά από το περιβάλλον.
Τι μπορεί να φταίει;
Οι αιτίες του στρες σχετίζονται κυρίως με τη ζωή του παιδιού στο οικογενειακό και το σχολικό περιβάλλον. Ένα διαζύγιο, η ασθένεια κάποιου μέλους της οικογένειας, οι αλλαγές στην καθημερινότητα του παιδιού, μια μετακόμιση, η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, οι εξωπραγματικές προσδοκίες των γονέων αναφορικά με τις σχολικές και εξωσχολικές δραστηριότητες, μια αυστηρή ή προσβλητική δασκάλα, ο εκφοβισμός από κάποιο συμμαθητή είναι μερικές από τις συνηθέστερες αιτίες του παιδικού στρες.
Πως θα αναγνωρίσεις τα συμπτώματα
Δεν είναι πάντα εύκολο για τους γονείς να αναγνωρίσουν το παιδικό στρες, αφού κάθε παιδί αντιδρά με το δικό του τρόπο στα στρεσογόνα ερεθίσματα. Ωστόσο τα βασικά συμπτώματα που πρέπει να μας επιστήσουν την προσοχή, είναι:
Διαταραχές στη διατροφή: ανορεξία, υπερφαγία ή ψυχογενείς εμετοί (εμετοί δηλαδή που δεν έχουν οργανική αιτία).
Διαταραχές του ύπνου: το παιδί μπορεί να κοιμάται λιγότερο ή περισσότερο από πριν, να ξυπνά κατά τη διάρκεια της νύχτας ή να βλέπει συχνά εφιάλτες.
Δερματικές διαταραχές: δερματίτιδα, εξανθήματα ή αλωπεκία.
Σωματικοί πόνοι: γενικευμένοι ή συγκεκριμένοι, όπως πονοκέφαλος, πόνος στο στομάχι, την κοιλιά κλπ.
Τικ: το παιδί μπορεί να εμφανίσει χαρακτηριστικές επαναλαμβανόμενες κινήσεις που εντοπίζονται στο σώμα ή το πρόσωπο.
Τραυλισμός ή αλαλία, δηλαδή το παιδί σταματά να μιλά, χωρίς να έχει χάσει την ικανότητά του να μιλά ή επιλέγει να μιλά μόνο στο σχολείο ή μόνο στο σπίτι.
Αναστολή της μάθησης: πτώση των σχολικών επιδόσεων, δυσκολίες συγκέντρωσης, διάσπαση της προσοχής.
Φοβίες: χαρακτηριστική είναι η σχολική φοβία, αλλά και η εμφάνιση άγχους και φόβου απέναντι σε διάφορες καταστάσεις που προηγουμένως δεν το τρόμαζαν.
Αλλαγές στη συμπεριφορά: μπορεί να παρουσιάσει κοινωνική απόσυρση και απομόνωση ή το αντίθετο, δηλαδή επιθετικότητα ή υπερκινητικότητα, τάση να μην υπακούει στους κανόνες και στα όρια που θέτουν οι γονείς και το σχολείο.
Επιστροφή σε συμπεριφορές που δεν αρμόζουν στην ηλικία του, όπως το πιπίλισμα του αντίχειρα, το βρέξιμο του κρεβατιού ή η απόκτηση κακών συνηθειών που γίνονται από νευρικότητα, όπως η ονυχοφαγία.
Δεν είναι ανάγκη να παρουσιαστούν όλα τα παραπάνω συμπτώματα για να αποφανθείς ότι το παιδί βιώνει στρες. Ακόμα και ένα σύμπτωμα πρέπει να σε βάλει σε σκέψη. Η ένταση και ο βαθμός των συμπτωμάτων εξαρτώνται τόσο από την προσωπικότητα του παιδιού, όσο και από τις συνθήκες που υπάρχουν στην οικογένεια.
Πώς θα το βοηθήσεις
Το παν είναι να γνωρίζεις τι συμβαίνει στη ζωή του παιδιού, δείξε το ενδιαφέρον σου και δημιούργησε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, το οποίο θα προάγει ένα χαλαρό και δημιουργικό τρόπο ζωής:
Παρατήρησε προσεκτικά: Παρακολούθησε με προσοχή τη συμπεριφορά του παιδιού σε όλες τις δραστηριότητες για να διαπιστώσεις αν υπάρχει κάποια αλλαγή. Μπορείς να συνεργαστεί με τον/την εκπαιδευτικό, η οποία θα σου μεταφέρει την εικόνα του παιδιού στο σχολείο. Ρώτα το παιδί πώς νιώθει και άκου προσεκτικά την απάντησή του.
Δώσε σημασία στην αιτία: Μην επικεντρώνεσαι στο σύμπτωμα και στην εξάλειψή του, αλλά στη βαθύτερη αιτία που προκαλεί την ενδοψυχική σύγκρουση του παιδιού. Αν π.χ., το παιδί τρώει τα νύχια του, δεν αρκεί η απαγόρευση «μην τρως τα νύχια σου», αλλά η αναζήτηση τι κρύβεται πίσω από αυτή τη συμπεριφορά.
Ενθάρρυνε το παιδί: Αντιμετώπισε τα προβλήματα θετικά, χωρίς κριτική και αυστηρότητα. Πες του πόσο περήφανη είσαι για κάτι που έκανε καλά. Δείξε αποδοχή και αγάπη και μάθε το να εκφράζει ανοιχτά τα συναισθήματά του.
Όχι στις εξωπραγματικές προσδοκίες: Μην φορτώνεις το παιδί με πολλές εξωσχολικές δραστηριότητες. Φρόντισε να έχεις ξεκάθαρες, ρεαλιστικές απαιτήσεις από αυτό και να του επιτρέπει να έχει στη διάθεσή του ελεύθερο χρόνο για παιχνίδι, που αποτελεί βασική ανάγκη για τη σωστή ανάπτυξή του. Λάβε υπόψη σου τους ατομικούς παράγοντες, τους προσωπικούς ρυθμούς του παιδιού, αλλά και τις προτιμήσεις του. Δεν μαθαίνουν όλα τα παιδιά το ίδιο γρήγορα, δεν αντέχουν στις ίδιες πιέσεις και δεν τους αρέσουν τα ίδια πράγματα.
Μην μεταφέρεις τα προβλήματά σου: Αν το παιδί ακούει να μιλάς για τα προβλήματα της δουλειάς ή αν σε βλέπει να τσακώνεσαι με τον πατέρα του τού μεταφέρεις το δικό σου άγχος.
Βρες χρόνο για το παιδί κάθε μέρα: Δείχνοντας ενδιαφέρον για τη ζωή του παιδιού, σε όποια ηλικία και αν βρίσκεται, του δείχνεις πόσο σημαντικό είναι για σένα.
Εντόπισε έγκαιρα το πρόβλημα: Είναι πολύ σημαντικό να αναζητήσεις τη βοήθεια ενός ειδικού. Συχνά πίσω από το παιδικό στρες κρύβονται προβλήματα δυσλειτουργίας σε ολόκληρη την οικογένεια που πρέπει να «δουλευτούν» με τη συνδρομή του ειδικού.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΕΞΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ
