«O Δημήτρης ήταν πάντοτε νευρικό και ανήσυχο παιδί. Από τότε, όμως, που πηγαίνει στο σχολείο, η κατάστασή του έγινε ανεξέλεγκτη. Κάνει όλη την τάξη άνω-κάτω. Στο θρανίο του κουνιέται συνεχώς, παίζει με τις γομολάστιχες και συνήθως θορυβεί την ώρα της παράδοσης. Στην τάξη επίσης συχνά “ταξιδεύει” στις σκέψεις του. Αλλά και η σχολική εργασία στο σπίτι είναι ένα δράμα, καθώς, ενώ συνήθως την ξεκινά με διάθεση, γρήγορα κολλάει και δεν μπορεί να προχωρήσει. Δυστυχώς και με τους φίλους του έχει δυσκολίες».
Μα γιατί συμπεριφέρεται έτσι;
Στην παραπάνω αφήγηση της μητέρας του Δημήτρη ίσως βρίσκεις κοινά στοιχεία με το δικό σου παιδί που πολλές φορές η ανάρμοστη συμπεριφορά του σε οδηγεί σε απόγνωση. Όμως, η συμπεριφορά αυτή δεν ανήκει σε ένα ζωηρό, άτακτο και κακομαθημένο παιδί, αλλά είναι η χαρακτηριστική εικόνα ενός παιδιού που αντιμετωπίζει τη λεγόμενη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ), λένε οι ειδικοί της Α΄ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία». Όπως μάλιστα αποκαλύπτει μελέτη τους η ΔΕΠ-Υ αποτελεί ένα όχι μόνο υπαρκτό, αλλά και έντονο ζήτημα για πολλές ελληνικές οικογένειες, καθώς ένα στα δέκα ελληνόπουλα, στην πλειοψηφία τους αγόρια, έχει διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας.
Τι ακριβώς είναι η ΔΕΠΥ;
Οι ειδικοί μιλούν για μια από τις συχνότερες αναπτυξιακές διαταραχές, που σχετίζεται με πολλαπλούς γενετικούς ή άλλους βιολογικούς παράγοντες, οι οποίοι προκαλούν ιδιαιτερότητες στη δομή και λειτουργία του εγκεφάλου. Οι νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου, δηλαδή, δεν μεταβιβάζουν μηνύματα από το ένα κύτταρο στο άλλο, µε αποτέλεσμα το παιδί να µην μπορεί να ελέγξει τις παρορμήσεις του, να έχει προβλήματα συγκέντρωσης και να είναι υπερκινητικό.
Ο επίκουρος καθηγητής Παιδιατρικής στο Παν/μιο του Τορόντο, Νόρμαν Σόντερς, που έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με την έρευνα της συγκεκριμένης διαταραχής, μας επισημαίνει ότι η διαταραχή αυτή, γνωστή διεθνώς ως ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder), δεν αποτελεί πάθηση, όσο ένα σύνολο προβληματικών συμπεριφορών, οι οποίες συχνά διαφέρουν κατά περίπτωση.
Τι μπορεί να την προκαλέσει;
Αν και τα ακριβή αίτιά της δεν είναι ακόμα απολύτως σαφή, οι ερευνητές σήμερα έχουν καταλήξει πως η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο, αφού έχει βρεθεί ότι τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ έχουν συχνά έναν ή περισσότερους στενούς συγγενείς με τη διαταραχή.
Επίσης, όπως επισημάνθηκε στο 3ο Εντατικό Σεμινάριο Εφηβικής Ιατρικής –3rd State of the Art Adolescent Medicine Course–, οι στρεσογόνοι παράγοντες στο σπίτι (π.χ. εντάσεις μεταξύ των γονιών) αλλά και οι τοξίνες του περιβάλλοντος (όπως, π.χ. ο μόλυβδος) μπορούν να αναστατώσουν τη χημική ισορροπία των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου. Και βέβαια, σε ό,τι αφορά τη ΔΕΠ-Υ, η βελτίωση και η καλή πρόγνωση της διαταραχής εξαρτώνται και από την έγκαιρη διάγνωση σε μικρή ηλικία.
Ποια σημάδια πρέπει να σε ανησυχήσουν;
Αν το παιδί παρουσιάζει 6 ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα, πρέπει να μιλήσεις με τον παιδίατρο.
- Βρίσκεται συνεχώς σε κίνηση (συμπεριφέρεται σαν να έχει «μοτεράκι» μέσα του).
- Παίζει με τα χέρια, κουνάει τα πόδια, κουνιέται στο κάθισμα.
- Δεν μπορεί να συγκεντρωθεί και αποσπάται εύκολα από άσχετα ερεθίσματα.
- Δείχνει ότι δεν ακούει.
- Δυσκολεύεται στην οργάνωση.
- Αποφεύγει οτιδήποτε απαιτεί παρατεταμένη πνευματική προσπάθεια.
- Χάνει πράγματα και ξεχνά σχολικές εργασίες.
- Απορροφάται δύσκολα σε μια δραστηριότητα.
- Φλυαρεί υπερβολικά και διακόπτει άλλους ομιλητές.
- Απαντάει χωρίς να περιμένει να ολοκληρωθεί η ερώτηση.
- Έχει δυσκολία να περιμένει τη σειρά του και γενικότερα να περιμένει.
- Δεν χαίρεται το παιχνίδι με τα άλλα παιδιά, γιατί δεν είναι σε θέση να παίξει οργανωμένα μαζί τους.
Ποιος κάνει τη διάγνωση;
Η διάγνωση γίνεται από παιδοψυχίατρο, όμως, όπως τονίζει ο δρ Σήφης Κουράκης, παιδοψυχολόγος - νευροψυχολόγος Παίδων, διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Κρήτης: «Προκειμένου ο ειδικός να καταλήξει στο εάν το παιδί πάσχει ή όχι από ΔΕΠ-Υ θα πρέπει: Να πάρει λεπτομερές ιατρικό ιστορικό του παιδιού. Να συνθέσει πληροφορίες που προέρχονται από τους γονείς και τους δασκάλους. Να εξακριβώσει αν τα συγκεκριμένα συμπτώματα οφείλονται πράγματι σε ΔΕΠ-Υ. Να βοηθήσει τους γονείς να “χτίσουν” µια καλή προσωπική επικοινωνία µε το παιδί».
Πρέπει να πάρει φάρμακα;
Μόνο όταν το παιδί αντιμετωπίζει πολύ σοβαρό πρόβλημα, λένε οι ειδικοί. Δηλαδή, όταν εμφανίζει συμπτώματα όπως: συνεχείς κρίσεις πανικού, έντονη νευρικότητα, κατάθλιψη, τα οποία δεν υποχωρούν αισθητά και επιπλέον δημιουργούν προβλήματα στην καθημερινότητά του, παρά το γεγονός ότι παρακολουθείται από ειδικό.
Τα φάρμακα για την αντιμετώπιση της ΔΕΠ-Υ, αν και έχουν εγκριθεί για χορήγηση σε παιδιά ηλικίας μεγαλύτερης των 6 ετών, χορηγούνται μόνο όταν το κρίνει ο ειδικός. Συνήθως, η χορήγησή τους διακόπτεται περιοδικά, προκειμένου να αξιολογηθούν η συμπεριφορά και η κλινική εικόνα του παιδιού εκ νέου.
Πώς να το βοηθήσω;
Δείξε κατανόηση με τη δυσκολία του παιδιού και μην το χαρακτηρίζεις «τεμπέλη», «απρόσεκτο», «ανίκανο». Αντί γι’ αυτές τις λέξεις καλύτερα να λες «πρόσεχε περισσότερο», «προσπάθησε κι άλλο» «θα τα καταφέρεις».
Μην επιτρέπεις σε συγγενείς και φίλους να μειώνουν το παιδί και σε πρώτη φάση καλό είναι να επιλέγεις περιβάλλον που να αποδέχεται το παιδί.
Μην το τιμωρείς.
Να επιδιώκεις συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς του.
Χρησιμοποίησε ένα σύστημα ανταμοιβών, φροντίζοντας όμως να έχεις ρεαλιστικούς στόχους και απαιτήσεις.
Βοήθησέ το να οργανωθεί. Προσπάθησε, π.χ. να βάζεις τη σχολική τσάντα, τα ρούχα και τα παιχνίδια του στο ίδιο σημείο κάθε μέρα για να μην τα χάνει.
Βοήθησέ το να ανακαλύψει το ταλέντο του. Ένα σπορ (κολύμβηση, στίβος κ.λπ.) ή ένα μουσικό όργανο μπορούν να κάνουν θαύματα.
Ενημερώσου: Για όποιο θέμα σε απασχολεί σχετικά με τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ), μπορείς να επικοινωνήσεις με το Πανελλήνιο Σωματείο ADHD Hellas. Είναι μια μη κερδοσκοπική, εθελοντική οργάνωση που παρέχει στήριξη σε άτομα που αντιμετωπίζουν τη συγκεκριμένη διαταραχή: Κτίριο Cosmos, γραφ. 842, Λεωφ. Κηφισίας 125-127, Αθήνα. www.adhdhellas.org
ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ
