Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι κατά τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί κατά πολύ ο αριθμός των υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών. Κατά κανόνα τα παιδιά αυτά έχουν κακές διατροφικές συνήθειες, κάνουν καθιστική ζωή και περνούν πολλές ώρες ημερησίως μπροστά στον υπολογιστή ή στην τηλεόραση. Δεν υπάρχει επίσης καμία αμφιβολία ότι το παιδικό πάχος είναι προάγγελος σοβαρών μελλοντικών προβλημάτων υγείας, καθότι το υπέρβαρο παιδί έχει πολύ αυξημένες πιθανότητες να εξελιχθεί σε παχύσαρκο ενήλικα. Επομένως, ως υπεύθυνος γονέας πρέπει να κάνεις ό,τι περνάει από το χέρι σου για να το βοηθήσεις, προωθώντας τις ενδεικνυόμενες αλλαγές στον τρόπο διατροφής και ζωής του. Γίνε εσύ παράδειγμα προς μίμηση, υιοθετώντας υγιεινότερες συνήθειες, όπως επιλογή ποιοτικότερων τροφίμων, πάντα πρωινό γεύμα, ελάττωση κρέατος, βιομηχανοποιημένων σνακ και πρόχειρων γευμάτων, αύξηση φρούτων, λαχανικών και οσπρίων, καθημερινή σωματική άσκηση. Να επιμένεις στις συνήθειες αυτές και σύντομα θα σε μιμηθεί.
Αντιμετώπιση παιδικής παχυσαρκίας
Εάν το παιδί σου έχει κάποια κιλά παραπάνω ή αμφιβάλλεις κατά πόσο το βάρος του είναι φυσιολογικό, το πρώτο βήμα είναι να επισκεφθείς παιδίατρο. Ο παιδίατρος θα μετρήσει συγκεκριμένα στοιχεία του παιδιού, όπως ύψος, βάρος, δείκτη μάζας σώματος, περίμετρο μέσης, θα τα συγκρίνει με τις «εκατοστιαίες καμπύλες ανάπτυξης» ανά ηλικία και θα τα συνεκτιμήσει με το ιστορικό και την κατάσταση της υγείας του. Εφόσον το κρίνει απαραίτητο, θα σου ζητήσει περαιτέρω εξετάσεις ή θα σε παραπέμψει κατευθείαν σε πιο εξειδικευμένους και έμπειρους στην αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας γιατρούς, ιατρεία νοσοκομείων ή ειδικά κέντρα. Αφού διερευνηθούν διεξοδικά οι πιθανές αιτίες του υπερβάλλοντος βάρους, τότε θα επιχειρηθεί η αιτιολογική αντιμετώπιση του προβλήματος. Αν δεν εντοπιστεί συγκεκριμένο οργανικό αίτιο, π.χ. κάποια ενδοκρινική διαταραχή, τότε θα προσδιοριστεί ο στόχος και θα προταθούν εξατομικευμένες αλλαγές του τρόπου ζωής και διατροφής, πάντα υπό την καθοδήγηση ειδικού και πάντα με την ενεργό συμμετοχή όλης της οικογένειας στην προσπάθεια του παιδιού.
Πρέπει να χάσει βάρος ή όχι;
Όταν το παιδί είναι απλώς κατά λίγα κιλά υπέρβαρο, ενδείκνυται η διατήρηση του ίδιου σωματικού βάρους έτσι ώστε καθώς θα αυξάνεται το ύψος του, να επιτευχθεί η επιθυμητή σχέση «ύψους - βάρους» για την ηλικία του. Όταν είναι παχύσαρκο χωρίς προβλήματα υγείας, συνήθως συστήνεται η απώλεια περίπου μισού κιλού μηνιαίως. Αν όμως το παιδί είναι πολύ παχύσαρκο ή/και υπάρχουν άμεσοι κίνδυνοι ή επιπλοκές υγείας, π.χ. αυξημένο σάκχαρο και λιπίδια αίματος, τότε μπορεί να επιδιωχθεί μια κάπως μεγαλύτερη μηνιαία απώλεια βάρους, το ρυθμό της οποίας θα καθορίσει αποκλειστικά ο γιατρός που το παρακολουθεί.
Βοήθησε το παιδί σου
Η προσέγγιση «εκπαιδεύομαι διατροφικά, τρέφομαι πιο υγιεινά, τρώω μικρότερες μερίδες, κινούμαι πιο πολύ και γυμνάζομαι τακτικά» είναι η πλέον αποδεκτή και ασφαλής μέθοδος πρόληψης και αντιμετώπισης της παιδικής παχυσαρκίας.
Ευαισθητοποίηση και ψυχολογική υποστήριξη
Μίλησε στο παιδί σου γύρω από τα προβλήματα που δημιουργεί το αυξημένο σωματικό βάρος, ευαισθητοποίησέ το και δώσε του κίνητρα για να το αντιμετωπίσει. Παράλληλα, στήριξέ το ψυχολογικά προσφέροντάς του αγάπη, συμπαράσταση, υποστήριξη, αποδοχή και ενθάρρυνση.
Ενημέρωση
Προσπάθησε να μάθεις περισσότερα γύρω από την υγιεινή διατροφή κατά την παιδική ηλικία και κατόπιν εκπαίδευσε το παιδί σου σε αυτήν. Χωρίς να αρχίσεις τα «όχι», τα «μη», τα «απαγορεύεται», εξήγησέ του με όσο πιο κατανοητό και παραστατικό τρόπο γίνεται το μεσογειακό τρόπο διατροφής, τις ομάδες τροφών, τη χρησιμότητα των τροφίμων, το μέγεθος των μερίδων, ποια τρόφιμα θα ήταν καλό να αποφεύγει και τι να προτιμά, αλλά και πώς μπορεί να αντικαθιστά τρόφιμα μεταξύ τους ώστε να έχει περισσότερες εναλλακτικές επιλογές.
Βοηθήματα ενημέρωσης
Χρησιμοποίησε τακτικά οπτικοακουστικό υλικό, όπως βιβλία, έντυπα, αφίσες, επιτραπέζια παιχνίδια, DVD και ιστοσελίδες στο Διαδίκτυο που αναφέρονται με απλό και διασκεδαστικό τρόπο στο θέμα της διατροφής. Προσοχή όμως: η διαδικασία της διατροφικής εκπαίδευσης πρέπει να είναι ανάλογη της ηλικίας του παιδιού, παράλληλη με αυτήν που θα κάνει στο παιδί κάποιος ειδικός και φυσικά διαρκής, όχι «μια φορά και τέλος».
Συμμετοχικότητα
Ενθάρρυνε τη συμμετοχή του παιδιού στην αγορά τροφίμων, δίδαξέ του τα βασικά για τις διατροφικές ετικέτες. Πρότρεψέ το να έχει τεκμηριωμένο λόγο στην επιλογή των προϊόντων και στο σχεδιασμό του οικογενειακού μενού, να παίρνει μέρος στη δημιουργία του φαγητού, να συμμετέχει στο μαγείρεμα.
Τρόπος διατροφής
Βασίσου στο μεσογειακό πρότυπο διατροφής και στο σπιτικό φαγητό. Φρόντισε το παιδί σου να τρώει καθημερινά τρία κύρια γεύματα και τουλάχιστον δύο μικρότερα θρεπτικά σνακ μεταξύ των γευμάτων. Μην αποκλείεις καμία κατηγορία τροφών από τη διατροφή του, δώσε όμως προτεραιότητα σε πιο ποιοτικά και υγιεινά τρόφιμα. Επιδίωξε τα γεύματα να περιέχουν ποικιλία τροφίμων και να μην είναι γευστικά μονότονα. Μην ενδίδεις συχνά στις απαιτήσεις του για «ιδιαίτερο» φαγητό, ένταξε προοδευτικά στο διαιτολόγιό του τρόφιμα που συνήθως αποφεύγει. Αν το παιδί παραμένει πολλές ώρες μόνο του στο σπίτι, μερίμνησε να υπάρχουν σε αυτό σπιτικό φαγητό, γάλα, γιαούρτι, φρούτα, λαχανικά και όχι γλυκά, καραμέλες, σοκολάτες, πατατάκια, αναψυκτικά.
Γεύματα στο σπίτι
Καθιέρωσε ωράριο γευμάτων και παρακίνησε το παιδί σου να τρώει σε συγκεκριμένες ώρες, συμπεριλαμβανομένων και των ενδιαμέσων σνακ. Προσπάθησε σε τουλάχιστον ένα γεύμα της ημέρας, π.χ. στο πρωινό, και ακόμα περισσότερα κατά τις αργίες, να κάθεστε στο τραπέζι όλοι μαζί. Μάθε επίσης στο παιδί να καταναλώνει το φαγητό του μασώντας αργά. Μην του επιτρέπεις να τρώει βλέποντας τηλεόραση και παίζοντας στον υπολογιστή.
Ελάττωση θερμίδων
Μείωσε τις προσλαμβανόμενες θερμίδες του παιδιού από τα λιγότερο υγιεινά τρόφιμα, άρχισε να μαγειρεύεις πιο ελαφριά. Παρασκεύασε τα αγαπημένα του φαγητά με πιο διαιτητικό και υγιεινό τρόπο, χρησιμοποιώντας ποιοτικότερα υλικά και αποφεύγοντας τα πολλά λιπαρά. Περιόρισε την κατανάλωση πολύ αλατισμένων τροφίμων και την προσθήκη αλατιού στο μαγείρεμα και μη βάζεις αλατιέρα στο τραπέζι. Πρότρεψε το παιδί να πίνει περισσότερο νερό και να μην αντικαθιστά το νερό με χυμούς ή αναψυκτικά.
Σπιτικές μερίδες
Το μέγεθος της παιδικής μερίδας πρέπει να είναι περίπου το ½ της τυπικής μερίδας του ενηλίκου, αλλά το πιάτο να μη δείχνει άδειο. Για το σερβίρισμα του φαγητού χρησιμοποίησε είτε πιάτο μικρότερου μεγέθους, είτε κανονικό πιάτο στο οποίο θα «απλώσεις» το φαγητό, ελκυστικά τακτοποιημένο, ή θα βάλεις μέσα περισσότερα λαχανικά, ώστε να φαίνεται γεμάτο.
Μερίδες συσκευασμένων
Όταν επιλέγεις ένα συσκευασμένο τρόφιμο για το παιδί σου, πρόσεξε ιδιαιτέρως το μέγεθος της προτεινόμενης μερίδας στο οποίο αναφέρονται οι διατροφικές πληροφορίες. Για παράδειγμα, μια συνήθη συσκευασία σοκολάτας γάλακτος έχει καθαρό βάρος 100 γρ., αλλά η προτεινόμενη ατομική μερίδα είναι 25 γρ., δηλαδή το ¼ του περιεχομένου!
Φρούτα και λαχανικά
Πρόσφερε στο παιδί σου ποικιλία φρέσκων φρούτων, π.χ. ως ενδιάμεσο γεύμα ή ως επιδόρπιο αντί άλλου γλυκού. Έχε πάντα μια γεμάτη φρουτιέρα πάνω στο τραπέζι, ώστε να τα βλέπει. Παρακίνησε επίσης το παιδί να καταναλώνει πιο συχνά λαχανικά και με διάφορους τρόπους, π.χ. ωμά, στον ατμό, ψητά, γεμιστά, μέσα σε σάντουιτς ή μαγειρεμένα με άλλα τρόφιμα. Ένταξε στο καθημερινό του διαιτολόγιο πολύχρωμες σαλάτες και τουλάχιστον μία φορά εβδομαδιαίως κάποιο λαδερό φαγητό με λαχανικά.
«Απαγορευμένα» τρόφιμα
Μην στερείς ολοκληρωτικά από το παιδί τρόφιμα που επιθυμεί πολύ, διότι η αυστηρή απαγόρευση οδηγεί συνήθως στην αύξηση της επιθυμίας για κατανάλωσή τους. Επίτρεψέ τα όμως μόνο σε κάποια ξεχωριστή περίπτωση, μια έξοδο ή μια γιορτή, χωρίς βέβαια να τα χρησιμοποιείς σαν κίνητρο ή ανταμοιβή ή, αντίθετα, τη στέρησή τους ως τιμωρία.
Γλυκά
Γλυκά και παγωτά δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τα γεύματα και δεν είναι «για χόρταση» αλλά για ευχαρίστηση. Το επιθυμητό είναι να τρώγονται σπανίως, π.χ. 1-2 φορές εβδομαδιαίως, σε ποσότητα που να μην αποδίδει περισσότερες από 150 θερμίδες, δηλαδή όσες περίπου περιέχουν 2 μικρές μπάλες απλό παγωτό. Η προτιμότερη επιλογή είναι τα σπιτικά γλυκά και παγωτά με ελάχιστη ζάχαρη και πρώτες ύλες το γάλα ή γιαούρτι και φρούτα.
Φαγητά fast food
Ικανοποίησε την επιθυμία του για αυτά φτιάχνοντας αντίστοιχα σπιτικά, π.χ. πίτες με αλεύρι ολικής αλέσεως και λιγότερα τυριά, πίτσες με περισσότερα λαχανικά και χωρίς αλλαντικά, χάμπουργκερ με άπαχο κιμά, σουβλάκια με αλάδωτη πίτα. Φτιάξε επίσης σνακ που αρέσουν σε όλα τα παιδιά, όπως μπάρες δημητριακών, ποπ κορν και τσιπς στο φούρνο με ελάχιστο λάδι, π.χ. πατάτας, αραβικής πίτας, μπανάνας.
Έλεγχος εκτός σπιτιού
Έλεγχε εάν το παιδί σου έχει μια ισορροπημένη διατροφή και έξω από το σπίτι. Ιδιαίτερη προσοχή στον παππού και στη γιαγιά που θεωρούν ότι το πάχος γίνεται μπόι. Προσοχή όμως και στο υπερβολικό χαρτζιλίκι, γιατί δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να αγοράσει κρυφά ό,τι θέλει. Βεβαίως εννοείται, ότι δεν θα πρέπει να περάσεις στο άλλο άκρο, να γίνεις δηλαδή υπερπροστατευτική, να τρέχεις συνεχώς πίσω από το παιδί, να ελέγχεις οτιδήποτε τρώει ή να του βάζεις χίλιες δυο απαγορεύσεις.
Άσκηση
Η αλλαγή των διαιτητικών συνηθειών πρέπει να συνδυάζεται με αύξηση των σωματικών δραστηριοτήτων και περιορισμό του καθιστικού τρόπου ζωής.
Υπαίθριο παιχνίδι
Ενθάρρυνε το παιχνίδι εκτός σπιτιού, όπως σε παιδική χαρά, παιδότοπους, ανοικτά κέντρα άθλησης, στη γειτονιά, με το ποδήλατο, με την μπάλα, με σκοινάκι κ.ά.
Άσκηση στο σπίτι
Εκμεταλλεύσου τους διαθέσιμους χώρους του σπιτιού για άθληση, π.χ. αυλή στην οποία θα τοποθετήσεις μπασκέτα. Αν έχεις στατικό ποδήλατο, πρότεινε στο παιδί να το χρησιμοποιεί. Εναλλακτικά ή συμπληρωματικά μπορεί να ασκηθεί σε κονσόλα με προγράμματα απομίμησης αθλημάτων, γυμναστικής, χορού και παιχνίδια που απαιτούν κινητικές δεξιότητες (active games).
Οικογενειακή άσκηση
Περπάτησε και παίξε με το παιδί σου με κάθε ευκαιρία, πηγαίνετε μαζί να ψωνίσετε χρησιμοποιώντας τα πόδια. Όποτε υπάρχει η δυνατότητα οργάνωσε οικογενειακές εκδρομές, ασχολήσου με κάποια αθλητική δραστηριότητα ή αφιέρωσε χρόνο σε παιχνίδι, περπάτημα ή ποδήλατο.
Οργανωμένη άθληση
Αν δεν πάτε διακοπές ή μέχρι να πάτε, μπορείς να εγγράψεις το παιδί σου σε προγράμματα για την εκμάθηση ενός αθλήματος που του αρέσει ή κάνε εγγραφή μαζί του σε κάποιο γυμναστήριο με παιδικό τμήμα ή προγράμματα ταυτόχρονης άσκησης γονέων και παιδιών.
Οι παρεχόμενες πληροφορίες αφορούν παιδιά ηλικίας 5-11 ετών. Μην υποβάλεις ποτέ ένα υπέρβαρο ή παχύσαρκο παιδί σε διατροφικές στερήσεις ή αυτοσχέδια δίαιτα. Αντιμετώπισε εγκαίρως και σωστά το πρόβλημά του με την υποστήριξη ειδικών.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΔΕΔΟΥΚΟ
