Από τη ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΖΟΥΡΑΚΗ

Θέλουμε τα σπίτια μας λειτουργικά και καλαίσθητα, τουλάχιστον σύμφωνα με την έννοια που δίνει ο καθένας μας. Αρκεί όμως αυτό; Γιατί το σπίτι δεν είναι απλώς ένα μέρος για να... μη βρεχόμαστε, να κοιμόμαστε, να τρώμε και να μεγαλώνουμε παιδιά. Δεν είναι μια πιο «καλλωπισμένη» έκδοση της φωλιάς του ζώου! Το σπίτι είναι ένα κομμάτι του ψυχισμού μας και ο κάθε χώρος του ξεχωριστά καλύπτει συναισθηματικές και πνευματικές ανάγκες. Ένα σπίτι με ψυχή μπορεί ακόμα και να θεραπεύει τα κακώς κείμενα στη ζωή μας.

Συνήθως βλέπουμε το σπίτι μας σαν ένα άψυχο κατασκεύασμα που εξυπηρετεί συγκεκριμένους σκοπούς: να προστατεύει εμάς και τα υπάρχοντά μας από τις καιρικές συνθήκες και από όλους εκείνους που μπορεί να μας επιβουλεύονται και να στεγάζει τις δραστηριότητές μας. Κι επειδή είμαστε εξελιγμένα όντα, αυτό το κατασκεύασμα, εκτός από λειτουργικούς σκοπούς, εξυπηρετεί επιπλέον την ψυχική ανάγκη μας για καλαισθησία και επίδειξη. Ως εκεί. Όμως, η σχέση μας με το σπίτι είναι στην πραγματικότητα πολύ πιο σύνθετη, γιατί καθορίζει τις δραστηριότητές μας, δηλαδή την ίδια τη ζωή μας, αλλά και επηρεάζει άμεσα την ψυχοσύνθεσή μας.

Η λεγόμενη «ψυχολογία του χώρου» έχει μελετήσει επισταμένα την επίδραση ενός δομημένου περιβάλλοντος σε όλους όσοι βρίσκονται μέσα σε αυτό, για μικρά ή μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα. Και σήμερα οι χώροι μέσα στους οποίους ζούμε έχουν φτάσει να θεωρούνται παράγοντες ή εκφραστές ενός ψυχολογικού αποσυντονισμού. Οι όροι γι’ αυτό μάλιστα γίνονται τόσο συγκεκριμένοι, ώστε να μπορούμε να αντιστοιχίσουμε αρνητικές καταστάσεις ή συναισθήματα με ελλείψεις που αφορούν την παραμονή ή τη δράση μας στον α ή β χώρο του προσωπικού περιβάλλοντός μας. Η αιτία είναι απλή: Πέρα από τις πρακτικές λειτουργίες, κάθε τμήμα του σπιτιού μας έχει και μια λειτουργία που συνδέεται με τα συναισθήματα. Η κουζίνα δεν είναι το μέρος όπου μαγειρεύετε και καταναλώνετε το φαγητό, αλλά και το μέρος όπου τρέφεστε συναισθηματικά. Φέρτε στο νου σας μια εικόνα από το παρελθόν: τη μητέρα σας στο σπίτι των παιδικών σας χρόνων να ανοίγει το φούρνο και το κέικ να μοσχοβολά, ενώ εσείς παίζετε με τα παιχνίδια σας απλωμένα πάνω στο τραπέζι. Κι αυτήν τη γλυκιά ανάμνηση, θεωρητικά, καλείστε να την αναβιώσετε μ’ εσάς στο ρόλο της μητέρας σας, για τα δικά σας παιδιά. Για να τους δώσετε, καθώς θα μεγαλώνουν, την ίδια αίσθηση στοργής και ασφάλειας, να θρέψετε όχι μόνο το σώμα αλλά και την ψυχή τους, όπως έκαναν και οι δικοί σας γονείς. Η κρεβατοκάμαρα, πάλι, δεν είναι απλώς το δωμάτιο όπου κοιμόμαστε και κάνουμε σεξ, είναι ο χώρος όπου απομονωνόμαστε με το σύντροφό μας και συντηρούμε τη μοναδικότητα της σχέσης μας. Στο μπάνιο δεν κάνουμε απλώς την τουαλέτα μας, παρά τιμούμε το σώμα μας φροντίζοντας την εικόνα μας. Στο σαλόνι καλύπτουμε την ανάγκη μας για επικοινωνία και συντροφικότητα, με το να δεχόμαστε κόσμο. Ακόμα και η αποθήκη δεν είναι απλώς ένα μέρος για να φυλάμε παλιά πράγματα, αλλά ένα θησαυροφυλάκιο αναμνήσεων - γι’ αυτό άλλωστε και συχνά δυσκολευόμαστε τόσο να απαλλαγούμε από «σαβούρες».

Η ιεραρχία των αναγκών
Όπως λέει ο ψυχολόγος Έιμπραχαμ Μάσλοου, υπάρχει μια ιεραρχία των ανθρώπινων αναγκών. Στη βάση της είναι οι ανάγκες της επιβίωσης: τροφή, νερό, καταφύγιο και ασφάλεια. Αυτές εξελίσσονται σε συναισθηματικές ανάγκες για ιδιωτική ζωή, αίσθηση ότι ανήκουμε σε κάποιο σύνολο μεγαλύτερο από εμάς, αναγνώριση των ικανοτήτων και της δουλειάς μας και δημιουργική έκφραση του εαυτού μας. Ή, με μια απλούστερη διατύπωση, στις ανάγκες να είμαστε ελεύθεροι, να συνδεόμαστε με τους άλλους, να συνεισφέρουμε και να αναπτυσσόμαστε. Ιδανικά, το σπίτι μας πρέπει να καλύπτει όλες αυτές τις ανάγκες, που μπορούν να εκφραστούν και με συμβολισμούς.

Ζείτε ολοκληρωμένα στο σπίτι σας;
Έτσι, λοιπόν, κάθε δωμάτιο έχει μια πρακτική και μια συναισθηματική λειτουργία. Όταν δεν καλύπτονται όλες οι πλευρές, τότε το δωμάτιο δεν εξυπηρετεί τις ανάγκες σας. Για να δώσουμε ένα απλό παράδειγμα, αν στην κρεβατοκάμαρά σας μπαινοβγαίνουν τα παιδιά όποτε θέλουν και της κάνουν «κατάληψη» σκορπώντας τα παιχνίδια τους παντού (άρα χάνεται η απομόνωση), μην απορείτε αν νιώθετε ότι απομακρύνεστε συναισθηματικά από το σύντροφό σας. Από την άλλη πάλι, αν είστε μια μοναχική εργασιομανής ψυχή που έχει μετατρέψει την κρεβατοκάμαρά της σε παράρτημα του γραφείου της, εκδηλώνετε ενδεχομένως μια τάση σας να μην αφήνετε κανέναν να μπει στη ζωή σας: Φέρνοντας δραστηριότητες που αφορούν την εργασία σας στο χώρο όπου κανονικά θα στέγαζε τις πιο ιδιωτικές στιγμές, δείχνετε ότι (από φόβο ίσως;) έχετε γεμίσει τη ζωή σας με δουλειά μην αφήνοντας περιθώριο για προσωπικές σχέσεις. Και διαιωνίζετε αυτή την κατάσταση μέσα σας, καλλιεργώντας την με την εξωτερική δράση σας.

Μπορεί επίσης ορισμένες καταστάσεις ή συναισθήματα που σας προβληματίζουν να έχουν άμεση σχέση με τη δυσλειτουργία που υπάρχει σε ένα χώρο του σπιτιού σας, τόσο σε πρακτικό όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο. Και είναι πολύ πιθανό, διορθώνοντας τη σχέση σας με αυτόν το χώρο, να ελαφρύνετε σε μεγάλο βαθμό και το πρόβλημα.
Το πρώτο βήμα λοιπόν είναι να εντοπίσετε το δωμάτιο ή τα δωμάτια του σπιτιού σας που δεν επιτελούν σωστά τις λειτουργίες τους, όπως τις αναφέραμε παραπάνω.

Ο απλούστερος τρόπος είναι να πάρετε ένα χαρτί και να σημειώσετε αν υπάρχουν δωμάτια στο σπίτι σας όπου σας αρέσει να κάθεστε συνέχεια διεκπεραιώνοντας εκεί όσο το δυνατόν περισσότερες από τις δραστηριότητές σας (π.χ. να τρώτε στο σαλόνι αλλά και να κοιμάστε στον καναπέ) και δωμάτια μέσα στα οποία δεν σας αρέσει να κάθεστε.

Όσο περίεργο κι αν σας φαίνεται, το να έχετε ένα αγαπημένο δωμάτιο εις βάρος των υπολοίπων είναι μια ένδειξη ανισορροπίας στη ζωή σας. Το να απεχθάνεστε ένα δωμάτιο είναι τουλάχιστον πιο σαφές - κάτι μέσα σ’ αυτό σας δημιουργεί πρόβλημα. Και ίσως δεν είναι και πολύ δύσκολο να το λύσετε, αν το εντοπίσετε. Αν «εκείνος» έφυγε με άλλη, αλλά σας άφησε το πανάκριβο σαλόνι που διαλέξατε μαζί, είναι πολύ πιθανό να προτιμάτε να δέχεστε τις φίλες σας στην κουζίνα. Σε μια τέτοια περίπτωση το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να ξεφορτωθείτε τα εν λόγω έπιπλα, έστω κι αν τα αντικαταστήσετε με ένα σαλονάκι φθηνότερο μεν, αλλά απαλλαγμένο από βάρη αναμνήσεων.

Ο σκοπός είναι να χρησιμοποιείτε εξίσου ολόκληρο το σπίτι σας. Μόνο έτσι θα εκφράζετε αλλά και θα διατηρείτε την ισορροπία. Οι δραστηριότητές σας είναι αυτές που το φορτίζουν ενεργειακά. Οι αχρησιμοποίητοι χώροι αποκτούν τελματωμένη, κακή ενέργεια, η οποία θα σας προδιαθέτει ακόμα πιο αρνητικά, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο.

Χώροι και συναισθήματα
Πολλές φορές επίσης μπορεί κάποιο ψυχολογικό ζήτημα που έχετε να σχετίζεται έμμεσα με ένα χώρο του σπιτιού και με μια λειτουργία του που δεν επιτελείται ολοκληρωμένα. Παρακάτω ίσως μπορείτε να πάρετε μερικές απαντήσεις:

1. Αν έχετε ενοχές ή πικρία, προβλήματα με το βάρος σας, διατροφικές διαταραχές (βουλιμία, ανορεξία), έλλειψη υποστήριξης, η κουζίνα είναι το μέρος του σπιτιού σας όπου αυτά τα προβλήματα δημιουργούνται αλλά και αντιμετωπίζονται.

2. Αν σας ταλαιπωρούν φόβοι, συχνές ασθένειες, αλλεργίες, διαρκής κούραση, αϋπνίες, προβλήματα συναισθηματικής απομάκρυνσης, η κρεβατοκάμαρα είναι το δωμάτιο όπου εκδηλώνονται αυτά τα ζητήματα.

3. Αν λείπουν από τη ζωή σας οι φίλοι, η διασκέδαση, η ουσιαστική επικοινωνία, η αίσθηση ότι κοινωνικά ανήκετε κάπου, το καθιστικό, το δωμάτιο όπου δέχεστε και εκφράζεστε ως κοινωνικό ον, είναι ο χώρος όπου γίνονται εμφανή αυτά τα θέματα.

4. Αν σας απασχολούν ζητήματα δυσκολίας να επιβληθείτε ή να συμμορφωθείτε με κανονισμούς, δυσκολίας να δεθείτε με ανθρώπους, ευκολίας να υποκύπτετε σε σεξουαλικούς πειρασμούς, τάσης να εκτονώνεστε ψωνίζοντας και ξοδεύοντας πέρα από το μέτρο, η τραπεζαρία είναι το δωμάτιο που συνδέεται με τη δημιουργία αλλά και την επίλυση αυτών των προβλημάτων.

5. Αν αισθάνεστε απομόνωση από την πραγματική ζωή, ένταση, πίεση από τα καθήκοντα της καθημερινότητας, εκνευρισμό, ο κήπος -ή ένα μπαλκόνι με ωραία φυτά- είναι το μέρος όπου θα βρείτε ηρεμία και αίσθηση σύνδεσης με τη ζωή.

6. Αν αισθάνεστε ότι έχετε μειωμένη ικανότητα να πλασάρετε τον εαυτό σας, άποψη για το παρουσιαστικό σας, αξιοπρέπεια, πνευματική ευεξία, το μπάνιο είναι το σημείο του σπιτιού που συνδέεται με τα προβλήματά σας.

7. Αν έχετε έλλειψη ενθουσιασμού για να κάνετε πράγματα, αίσθηση ότι η ζωή δεν σας γεμίζει, έλλειψη έμπνευσης και ιδεών, ανικανότητα να βάλετε προτεραιότητες, δυσκολία να βρείτε δουλειά, χρέη ή οικονομικά προβλήματα, το γραφείο σας ή ένας χώρος δουλειάς μέσα στο σπίτι είναι εκείνο που «πάσχει».

8. Αν αισθάνεστε συσσωρευμένο θυμό, εξάντληση από την πολλή δουλειά, ανάγκη να μείνετε λίγο μόνοι, ανάγκη να επιβραδύνετε τους ρυθμούς σας, ένας δικός σας χώρος μέσα στο σπίτι είναι απαραίτητος για να χαλαρώσετε και να ξαναβρείτε τον εαυτό σας.

9. Αν όταν μπαίνετε στο σπίτι σας νιώθετε μοναξιά, ένταση, παρόρμηση να βάλετε τις φωνές, επιθυμία να κάνετε μεταβολή και να ξαναφύγετε, η είσοδος και το χολ σας είναι τα σημεία όπου γεννιούνται αυτά τα συναισθήματα.

10. Αν είστε αυτό που γενικά αποκαλούμε «σκόρπιο άτομο», μονίμως αργοπορημένοι σε δουλειές και ραντεβού, μανιακοί με το να φυλάτε πράγματα, ανοργάνωτοι, τα ντουλάπια, η αποθήκη, το γκαράζ και γενικά οι αποθηκευτικοί χώροι σας μπορεί να είναι τα κρίσιμα σημεία γι’ αυτά τα ζητήματα.

Για σκεφτείτε το λοιπόν κι έτσι...

Η είσοδος και το χολ είναι η Πύλη. Θα εξισορροπήσει την αίσθησή σας για το περιβάλλον κατά τη μετάβαση από το εξωτερικό στο εσωτερικό και αντίστροφα.

Η κουζίνα είναι η Εστία. Προσφέρει τη σωματική επιβίωση και τη συναισθηματική γαλούχηση.

Το καθιστικό είναι το Συμβούλιο της Φυλής, εκεί όπου αναπτύσσεται η κοινωνική συναναστροφή και το αίσθημα της συντροφικότητας.

Η τραπεζαρία είναι η Στρογγυλή Τράπεζα για τη μέθεξη και το δέσιμο με την οικογένεια και τους άλλους ανθρώπους.

Η κραβατοκάμαρα είναι το Άδυτο, για ύπνο, απομόνωση και σεξ. Εδώ καλλιεργείται
και συντηρείται η σαρκική και συναισθηματική επαφή.

Το μπάνιο είναι το Εξαγνιστικό Λουτρό, για την κάθαρση και την απόδοση σεβασμού στον εαυτό σας.

Το γραφείο του σπιτιού είναι το Μητρώο για τη διαχείριση του «οίκου» σας και για την προσωπική σας υπευθυνότητα.

Το δωμάτιο των παιδιών είναι το Οχυρό. Αποτελεί ένα κρησφύγετο όπου τα παιδιά θα νιώθουν ασφαλή στη διάρκεια της διαδικασίας τού να «γίνουν».

Η αποθήκη ή το γκαράζ είναι η Συντήρηση, όπου η αποθήκευση γίνεται μια θεραπευτική πράξη μνήμης.

Το ατελιέ ή το εργαστήριο είναι μια Αίθουσα Τοκετών. Εδώ γεννάτε τα έργα της προσωπικής έκφρασής σας μέσα από ένα δημιουργικό χόμπι.

Ο κήπος είναι η Εδέμ. Η καλλιέργεια και η συγκομιδή θα δημιουργήσουν εδώ έναν τόπο παραδεισένιας γαλήνης.

Το πλυσταριό είναι ο Ποταμός. Εδώ το πλύσιμο και η τακτοποίηση των ρούχων ανανεώνουν την οπτική και τις επιλογές σας και σας προσφέρουν καινούργια ξεκινήματα.

Εντοπίζοντας σε ποιο ή ποια δωμάτια αντιστοιχούν τα τυχόν προβλήματα που αντιμετωπίζετε, θα μπορέσετε να αναλύσετε πιο βαθιά τι είναι εκείνο που σας ενοχλεί. Πιθανώς να σας βοηθήσει η ακόλουθη μέθοδος: Πάρτε ένα σημειωματάριο και κάθε μέρα για 5-10 λεπτά καθίστε σε ένα δωμάτιο του σπιτιού σας (διαφορετικό κάθε φορά) και, βάσει των λειτουργιών που αναφέραμε πιο πάνω, γράψτε ποιες από αυτές εξυπηρετούνται μέσα στο εν λόγω δωμάτιο και τι συναισθήματα σας προκαλεί αυτός ο χώρος. Γράψτε ακόμα και πώς θα θέλατε να είναι ο χώρος αυτός, ακόμα κι αν προς το παρόν δεν έχετε δυνατότητα να τον αλλάξετε. Το να έχετε συνειδητοποιήσει τι είναι αυτό που σας ενοχλεί και πώς θα μπορούσατε να το διορθώσετε ήδη είναι ένα μεγάλο πρώτο βήμα. Τα υπόλοιπα μπορεί να γίνουν σιγά σιγά κάθε φορά. Τουλάχιστον θα έχετε κάνει την αρχή.