Μια ομάδα από εννέα άντρες και γυναίκες κάτω από το βλέμμα ενός πλήθους εκατό ανθρώπων, αφηγείται τις διαφορετικές εκδοχές του μύθου του ιδομενέα που θα μπορούσαν να έχουν συμβεί, σχολιάζει, γλιστρά διστακτικά σε αυτά που ερευνά, εξετάζει και απορρίπτει. Εμείς μιλήσαμε με τον Παντελή Δεντάκη για την ενδιαφέρουσα αυτή παράσταση επιχειρώντας να μάθουμε όσα περισσότερα μπορούμε για τον ξεχωριστό αυτό «Ιδομενέα».
e-go: Πείτε μας λίγα λόγια για την παράσταση αυτή
Ζεστή άμμος και αμμόλοφοι. Μουσική σαν σημερινός Μπαχ. Ηθοποιοί ντυμένοι ανοιχτόχρωμα αφηγούνται μια σκληρή ιστορία με πολλαπλές εκδοχές. Ή παράλληλες εκδοχές. Και μια φράση να δεσπόζει: “Ξέρει για που ταξιδεύει: για τη φρίκη, για τον πόνο”...
e-go: Τι το διαφορετικό θα δούμε στον Ιδομενέα;
Κατά την άποψή μου ο Ιδομενέας είναι η πρώτη “αφηγηματική τραγωδία”.
e-go: Τι είναι αυτό που σας προξενεί ιδιαίτερη εντύπωση/συγκίνηση στο έργο του Σίμελπφενιχ;
Ο αφηγηματικός λόγος του Σίμελπφένιχ έχει τη δύναμη καταιγιστικής δράσης. Στο κείμενο υπάρχει έντονα η αίσθηση της εξομολόγησης, της εκμυστήρευσης, της καταγγελίας. Σαν τα πρόσωπα του έργου και μαζί τους όλα τα πρόσωπα της μυθολογίας, που έχουν “χρησιμοποιηθεί” από τους Τραγικούς ποιητές, να αναζητούν εξιλέωση, δικαιοσύνη, αθώωση. Σαν αυτά τα πρόσωπα να ζητούν την άδεια να αποσυρθούν και να κοιμηθούν επιτέλους εν ειρήνη μετά από τόσους βασανιστικούς αιώνες.
e-go: Ο συγγραφέας του έργου αναφέρει χαρακτηριστικά: Τι είναι κανείς έτοιμος να θυσιάσει ώστε να επιβιώσει; Μπορεί κανείς να κάνει παζάρια με τον Θάνατο; Τι σχολιάζετε επ’ αυτού;
Ποιος δεν θα 'θελε να παζαρέψει με το Θάνατο; Ποιος δε θέλει να μείνει έστω για λίγο ακόμα στη ζωή; Ποιος δεν είναι έτοιμος να θυσιάσει κάτι ή και κάποιον ακόμα, για να κερδίσει την Αθανασία; Ο φόβος του τέλους, ο φόβος την ανυπαρξίας είναι η τροφή του εγωισμού. Όλη μας η ζωή είναι μια προσπάθεια να παζαρέψουμε με το θάνατο. Μια απελπισμένη προσπάθεια να κατακτήσουμε την Αιωνιότητα.
e-go: Πως συνδέεται η παράσταση με το σήμερα;
Το έργο μιλάει για ανθρώπους ρημαγμένους, γεμάτους πόνο, απελπισία, μίσος. Για ανθρώπους που κέρδισαν ένα πόλεμο κι έχασαν όλα τ' άλλα. Που καταποντίστηκαν μέσα στην αλαζονεία τους και στα ματαιόδοξα όνειρά τους. Μάλλον λοιπόν, συνδέεται απόλυτα με την Ελλάδα του σήμερα.
Βέβαια, στο έργο ο λαός επαναστατεί και εξορίζει τον βασιλιά, που είναι υπαίτιος για τα δεινά της χώρας. Στην Ελλάδα του σήμερα τον βασιλιά τον “σώζει ο Θεός”.... ακόμη τουλάχιστον.
e-go: Με μια ομάδα από εννέα άντρες και γυναίκες κάτω από το βλέμμα ενός πλήθους εκατό ανθρώπων αφηγείστε/σχολιάζετε διαφορετικές εκδοχές του μύθου του Ιδομενέα. Πως αντιμετωπίσατε αυτό το ρόλο; Ήταν μια πρόκληση για εσάς;
Το έργο του Σίμελπφένιχ διαπραγματεύεται την έννοια των διαφορετικών εκδοχών της ζωής. Ή καλύτερα των παράλληλων συμπάντων της ζωής. Δεν υπάρχει Αλήθεια. Δεν υπάρχει Πραγματικότητα. Μία και μόνο σκέψη μπορεί να αλλάξει την αντίληψη που έχεις για τη ζωή σου, άρα την ίδια τη ζωή σου. Να σου αλλάξει όλη την “καταγραφή” του σεναρίου σου.
e-go: Θεωρείτε πως το ελληνικό κοινό είναι «εκπαιδευμένο» στο να βλέπει ιδιαίτερες παραστάσεις;
Η έννοια της “ιδιαίτερης παράστασης” μάλλον είναι παγίδα. Δεν καταλαβαίνω τι σημαίνει. Το πράγμα είναι απλό: μέσα από τη θεατρική διαδικασία προσπαθείς να διαπραγματευτείς τους φόβους σου, τους προβληματισμούς σου, τις σκέψεις σου, τα οράματά σου, τις προσδοκίες σου. Και επιχειρείς να συνομιλήσεις με άλλους ανθρώπους για όλα αυτά. Τώρα, αν κάποιος θέλει ή όχι να συνομιλήσει επί της ουσίας μαζί σου είναι δική του επιλογή. Σίγουρα υπάρχει η έννοια του εκπαιδευμένου και του απαίδευτου θεατή, όπως επίσης υπάρχει και η έννοια του εκπαιδευμένου και του απαίδευτου “καλλιτέχνη”.
Απαίδευτος, για παράδειγμα, μπορεί να χαρακτηριστεί ο θεατής που ανάμεσα στο τούρκικο σήριαλ και στο τάλεντ σόου, “ξεπετάει” και μια παράσταση. Απαίδευτος είναι ο “καλλιτέχνης” που χρησιμοποιεί φτηνά μέσα για να κερδίσει τον θεατή. Απαίδευτος είναι και ψευτο-διανοούμενος δημιουργός που διαχειρίζεται το έργο του με αυταρέσκεια, αλαζονεία και ερήμην της επικοινωνίας με το θεατή.
e-go: Μελλοντικά σχέδια;
Μετά τον Ιδομενέα, το σχέδιο – το όνειρο θα έλεγα καλύτερα – είναι το Ματαρόα. Εδώ κι ενάμιση χρόνο, μια ομάδα Ελλήνων καλλιτεχνών που ζουν στην Ελλάδα και τη Γαλλία δουλεύουμε πάνω στο θρυλικό ταξίδι του Ματαρόα, το ταξίδι σωτηρίας Ελλήνων φοιτητών, καλλιτεχνών και επιστημόνων με τελικό προορισμό το Παρίσι, που πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβρη του '45 λίγο πριν ξεσπάσει ο Εμφύλιος πόλεμος. Η παράσταση ανεβαίνει τον Νοέμβριο στο Théâtre du Soleil στο Παρίσι, σε σκηνοθεσία της Hélène Cinque, πνευματικό παιδί της Ariane Mnouchkine. Ο στόχος μας είναι να ταξιδέψει σε πόλεις της Ευρώπης και το καλοκαίρι του 2015 να καταλήξει στην Αθήνα. Θα στηρίζεται σε λογοτεχνικά έργα, αρχεία, μαρτυρίες επιβαινόντων και σε συνεντεύξεις όσων βρίσκονται εν ζωή. Η ιδέα και η ιστορική έρευνα αυτού του σπουδαίου – από καλλιτεχνικής, ιστορικής και πολιτικής άποψης – εγχειρήματος είναι της φίλης και ηθοποιού Ελίτας Κουνάδη.
Γεωργία Οικονόμου
