Θα ήθελε να κάνει πιο ουσιαστικό το μάθημα της Φιλαναγνωσίας, της εκμάθησης της Ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού. Αν είχε τη δύναμη θα έφτιαχνε σε κάθε σχολείο μια πλούσια και όμορφη βιβλιοθήκη, που θα ήταν το πιο ελκυστικό σημείο του σχολείου. Ευτυχώς που στο δικό του σχολείο έχει...
Πρόσφατα εξέδωσε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο με δύο αρβανίτικα παραμύθια τη "Λάμια" και τη "Μουγκή Βουβή" και με αφορμή αυτό, είχαμε μία ζεστή συζήτηση μαζί του...
Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να γράψετε αυτό τη "Λάμια| και τη "Μουγκή Βουβή";
Όπως λέει και ο ποιητής Τάσος Λειβαδίτης, «ο κόσμος μόνον όταν τον μοιράζεσαι υπάρχει», έτσι την χαρά που πήρα όταν η θεία και νονά μου αφηγείτο αυτά τα δύο παραμύθια, τότε που ήμουν παιδί, ήταν τόσο μεγάλη που ακόμα με συνοδεύει στην ζωή, και ήθελα, αν είναι δυνατόν να την γευτούν όσο περισσότερα παιδιά μπορούν. Άλλος ένας λόγος είναι ότι δεν είχαν δημοσιευτεί αυτά τα δύο αρβανίτικα παραμύθια στην πλήρη τους μορφή, καθώς και ότι άρεσαν στους μαθητές μου, στα διάφορα σχολεία που δίδαξα όταν τους τα έλεγα. Θυμάμαι τους μαθητές μου να τα ακούν με λαχτάρα και να ζητούν να τους διηγηθώ ξανά και ξανά.
Λείπουν από τη σημερινή οικογένεια και εκπαίδευση τα λαϊκά παραμύθια;
Λείπουν πάρα πολύ και περισσεύει η τηλεόραση. Ζούμε στην εποχή της εικόνας, για να είμαι πιο ακριβής «στην κοινωνία του θεάματος», ζούμε με διαμεσολάβηση. Έτσι προτείνω όχι μόνο να διαβάζουν οι γονείς στα παιδιά τους παραμύθια, αλλά να τους διηγούνται παραμύθια. Καλή ανάγνωση λοιπόν και καλή διήγηση!!!
Τι προσφέρουν κατά τη γνώμη σας στα παιδιά οι διηγήσεις αυτές;
Καταρχήν ψυχαγωγία, ψυχικά υγιές είναι το παιδί που χαίρεται την παιδική του ηλικία και το παραμύθι τον βοηθά να την χαρεί, γιατί σκοτώνει τους δράκους, νικάει το γίγαντα και ζει σαν βασιλιάς. Το παιδί ακούγοντας το παραμύθι δεν φοβάται ποτέ τους κακούς, τους πλάθει με την φαντασία του όσο μπορεί να τους αντέξει. Δεν είναι τυχαίο ότι ενώ το παραμύθι μιλάει για την «Λάμια», ένα σαρκοβόρο τέρας, εσύ όταν είσαι παιδί και στο διηγούνται οδεύεις στην αγκαλιά του Μορφέα. Έτσι το παιδί μπαίνει στο στίβο της ζωής μέσα από ένα ασφαλές μονοπάτι που το φτιάχνει το ίδιο, δύσκολο και ανηφορικό όσο εκείνο μπορεί να το περπατήσει κάθε φορά. Βέβαια και όλα όσα έχουν ειπωθεί και γραφτεί για τα παραμύθια, ότι πλουτίζουν την φαντασία κλπ.
Στα παραμύθια διατηρείτε αυτούσια τη γλώσσα του χωριού, τη ντοπιολαλιά. Πώς οδηγηθήκατε στην επιλογή αυτή και γιατί;
Δεν γίνετε να αποδώσεις λέξεις τις ντοπιολαλιάς, με άλλες λέξεις, παρά μόνο περιγραφικά. Γιαυτό και στο βιβλίο υπάρχει πίσω Γλωσσάρι. Δεν είναι τυχαίο ότι ο πιο πλούσιος σε λεξιλόγιο Έλληνας λογοτέχνης, ο Παπαδιαμάντης, γράφει χρησιμοποιώντας την ντοπιολαλιά. Αλλά και σήμερα ο πολλά υποσχόμενος νέος λογοτέχνης Δημοσθένης Παπαμάρκος, έχει σαν τίτλο στο έργο του την αρβανίτικη λέξη «Γκιακ», που σημαίνει αίμα, αλλά στα αρβανίτικα και την πεμπτουσία αυτού που σημαίνει η λέξη άνθρωπος, έτσι και στο εξώφυλλο του παραμυθιού, η εικονογράφος διάλεξε, την κατά την γνώμη της πιο δυνατή σκηνή των παραμυθιών, να έχουμε «το παιδί», τον αδελφό της Λάμιας, που γίνεται «πρόσφυγας», για να γλιτώσει απ΄ αυτήν, παίρνοντας όμως μαζί του τρεις σταγόνες αίμα από την καρδιά του πατέρα του.
Γιατί επιλέξατε να εικονογραφήσει το βιβλίο σας μία αγιογράφος;
Διότι το παραμύθι είναι πέρα από το χρόνο και το χώρο, δεν συμβαίνει κάπου αλλά παντού, οπουδήποτε, δεν συμβαίνει τώρα αλλά πάντα, οποτεδήποτε. Μόνο η τέχνη της αγιογραφίας, λοιπόν, που είναι δυσδιάστατη, θα μπορούσε κατά την γνώμη να προσεγγίσει εικαστικά και να αποδώσει τους πρωταγωνιστές του παραμυθιού καλύτερα. Να πω εδώ ότι η αγιογράφος Γεωργία Α. Χριστοφόρου, είναι ένας πολύ προικισμένος άνθρωπος και εξαιρετική αγιογράφος, πολύ συνεργάσιμος, και κατάφερε νομίζω να αποδώσει υπέροχα τις πιο σημαντικές σκηνές των παραμυθιών.
Ο ίδιος είστε εκπαιδευτικός. Πώς βλέπετε τα σύγχρονα παιδιά του δημοτικού; Κατά πόσο διαφέρει ο τρόπος που αυτά μεγαλώνουν σήμερα;
Τα παιδιά μας σήμερα μεγαλώνουν, με καλύτερη διατροφή, περισσότερη προστασία, καλύτερη ένδυση και υπόδηση, αλλά χωρίς ζωτικό χώρο, με λιγότερο παιχνίδι σε φυσικό χώρο. Τους προσφέρουμε μια υγιή σωματική παιδική ηλικία αλλά τους στερούμε μια υγιή ψυχική ηλικία. Έχουμε χάσει το μέτρο. Σήμερα στο σχολείο κάθε μέρα είκοσι μαθητές ζητούν πάγο και τοποθετούν πάγο σε διάφορα σημεία του σώματός σας που χτύπησαν, προσωπικά πάγο είδα για πρώτη φορά στο Γυμνάσιο, τα γόνατά μου ήταν πάντα γρατσουνισμένα, αν και ήμουν ένα πολύ ήσυχο παιδί, αλλά δεν χρειάστηκα ποτέ πάγο….. είχα πολύ ζεστά παιδικά χρόνια.
Αν μπορούσατε να προσθέσετε ένα μάθημα στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα, ποιο θα ήταν αυτό;
«Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου» Οδ. Ελύτης. Θα πρόσθετα το μάθημα της διδασκαλίας -αυτοτελώς- της Γραμματικής και θα έκανα πιο ουσιαστικό το μάθημα της Φιλαναγνωσίας. Πιστεύω ότι το Δημοτικό, είναι πρωτίστως η εκμάθηση της Ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού, και να προσθέσω ότι μέσα στον ελληνικό πολιτισμό συμπεριλαμβάνω και την προσφορά στον τόπο μας της Ορθοδοξίας. Αν δε είχα την δύναμη θα έφτιαχνα σε κάθε σχολείο μια πλούσια και όμορφη βιβλιοθήκη, που θα ήταν το πιο ελκυστικό σημείο του σχολείου. Ευτυχώς που στο σχολείο μας έχουμε.
Πείτε μας 5 βιβλία που δεν θα πρέπει να λείπουν από καμία παιδική βιβλιοθήκη
Αν και ο αριθμός πέντε είναι πολύ μικρός, θα πω τα πέντε τελευταία βιβλία με τα οποία ασχοληθήκαμε με την φιλαναγνωσία στο σχολείο μας. «Η μυθολογία» της Ζαραμπούκα αλλά και του Στεφανίδη, «Τα ψηλά βουνά» του Ζ. Παπαντωνίου, «Ο μικρός πρίγκηπας» του Αντουάν ντε Σεντ-Εξυπερί, «Το καπλάνι της βιτρίνας» της Άλκη Ζέης, «Η τελευταία μαύρη γάτα» του Ευγένιου Τριβιζά και «Το μισό πιθάρι» της Φωτεινής Φραγκούλη.
Ποιες είναι οι συμβουλές που θα δίνατε σε ένα γονιό προκειμένου να «χτίσει» μία εποικοδομητική σχέση με το παιδί του και να το ενισχύσει;
Τρία πράγματα μπορούν και πρέπει να κάνουν οι γονείς με τα παιδιά τους. Να τα συνδέσουν με την ομορφιά, ώστε η ομορφιά να μπει μέσα και να τα συνοδεύει σε όλη τους την ζωή, και επειδή η ομορφιά και αρμονία υπάρχει στην φύση, να τα συνδέσουν με την φύση. Είναι σχετικά εύκολο αν κάθε σαββατοκύριακο πάνε μια μικρή εκδρομή στην φύση. Τα βουνά της Αττικής είναι κοντά και πανέμορφα, επίσης η Αττική έχει πολλές παραλίες. Το δεύτερο είναι να θυμόνται, «ότι από όλους μπορούν να κρυφτούν αλλά όχι από τα παιδιά τους». Τρίτο ότι η καλύτερη επένδυση για τα παιδιά μας είναι ο χρόνος μας, να τους αφιερώσουμε χρόνο. Εννοείται ότι οι πιο πάνω συμβουλές ισχύουν και για μένα, ως γονέα τριών τέκνων
Μελλοντικά σχέδια;
Να μπορέσω να εκδώσω μια μελέτη για την επίσκεψη στην Ελλάδα, την περίοδο του εμφυλίου πολέμου (1946), της μεγάλης Αμερικανίδας τυφλοκωφής διανοήτριας Hellen Keller. Είναι μια μελέτη που την έκανα όσο υπηρετούσα στο σχολείο των τυφλοκωφών, και έχει παρουσιαστεί εν μέρει σε συνέδριο, καθώς και στα στοιχεία της βασίστηκε μια ενημερωτική εκπομπή για την Hellen Keller, του έγκριτου δημοσιογράφου Στέλιου Κούλογλου.
*Ο κ. Δημητρίου είναι δάσκαλος Ειδικής Αγωγής & Θεολόγος.
Γεωργία Οικονόμου
[email protected]
