1967 / ΠΕΡΙΟΧΗΣ 0, WIDESCREEN (2.35:1), SECOND RUΝ
«Αυτή η ιστορία παραλίγο να μην ειπωθεί ποτέ. Αξίζει ωστόσο να εξυμνηθεί» αναφέρουν λακωνικά οι τίτλοι στην αρχή της ταινίας και το ίδιο θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς για το ίδιο το φιλμ, αν αναλογιστούμε πόσο δυσθεώρητο υπήρξε μέχρι σήμερα. Είναι σχεδόν μάταιο να προσπαθήσω να περιγράψω τη λαβυρινθώδη και συνάμα αφαιρετική πλοκή της επικής «Μarketa Lazarova» που γεννήθηκε στη Τσεχία έξω από τα όρια του τότε μεσουρανούντος Νέου Κύματος. Παρά την εξουθενωτική εμμονή του Βλάτσιλ στην άραχλη ανασύσταση του Μεσαίωνα (για χάρη της οποίας ανάγκασε τους ηθοποιούς να ζουν στις ίδιες αντίξοες συνθήκες που περιγράφονται στην ταινία), ο ρεαλισμός αυτός έρχεται σε αντίθεση και ταυτόχρονα σε πλήρη αρμονία με τις σχεδόν avant-garde τεχνικές που επιστρατεύει. Εικονογραφώντας έναν κυκεώνα συνεχών αντιπαραθέσεων ανάμεσα στο χριστιανισμό και τον παγανισμό, το καθήκον και τις προσωπικές επιλογές, την επιβίωση και τα στοιχεία της φύσης, τις αρχές και το νόμο του ισχυρού, ο Βλάτσιλ εναλλάσσει απροειδοποίητα point of view στην αεικίνητη κινηματογράφησή του και εξισώνει ανθρώπους και κτήνη για να κατασκευάσει έναν σύμπαν εχθρικό, ονειρικό, όσο και προσγειωμένο σε μια εφιαλτική πραγματικότητα που δεν μπορεί παρά να αφήσει άναυδο τον ανύποπτο θεατή. Αιμομιξία, ακρωτηριασμοί, βιασμοί και αιματηρές συμπλοκές απαρτίζουν έναν κόσμο όπου κυριαρχεί το χάος και όπου η σχεδόν άλαλη ηρωίδα του τίτλου αποτελεί ίσως το μοναδικό θραύσμα αθωότητας. Κι αν ο Θεός μνημονεύεται συχνά από τους δεκάδες χαρακτήρες, οι πράξεις τους καμία σχέση δεν έχουν με τη θεϊκή βούληση. Αντίθετα, το αταξινόμητο δημιούργημα του Βλάτσιλ μοιάζει περισσότερο πλημμυρισμένο από έναν πρωτόγονο μυστικισμό, που χρωστάει πολλά, αλλά δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις καλύτερες στιγμές πολύ πιο διάσημων εικονοκλαστών, όπως ο Ταρκόφσκι, ο Παρατζάνοφ, ο Κουροσάβα και ο Αϊζενστάιν. Οι εικόνες του είναι τόσο επιβλητικές που σχεδόν δεν χρειάζονται τα λόγια για να συνειδητοποιήσεις με δέος ότι η ιστορία του σινεμά κρύβει ακόμη αρκετά αφανή αριστουργήματα.
DVD EXTRAS Βιβλιαράκι για τον σκηνοθέτη και την ταινία. Χωρίς ελληνικούς υπότιτλους.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΑΤΣΑΒΟΣ
