Τα παιδιά ταλαιπωρούνται κι αυτά από πονοκεφάλους, που μπορεί μάλιστα να υποβαθμίσουν την ποιότητα ζωής τους. Ο δρ Αναστάσιος Σπαντιδέας, παθολόγος, γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας και διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, μας βοηθά να κατανοήσουμε τα συμπτώματα και λύνει τις απορίες μας.

Πόσο συνηθισμένοι είναι οι πονοκέφαλοι στα παιδιά και από ποια ηλικία κάνουν την εμφάνισή τους;

«Η συχνότητα εμφάνισης της κεφαλαλγίας στα παιδιά είναι αρκετά μεγάλη και εξαρτάται από την ηλικία στην οποία αναφερόμαστε. Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμα και από τη βρεφική, όμως γίνεται συχνότερη καθώς η ηλικία αυξάνεται. Γενικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι περίπου το 40% των παιδιών υποφέρουν από πονοκεφάλους κατά τη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας και ότι σε ένα σημαντικό ποσοστό η κεφαλαλγία αυτή θα τα ακολουθήσει και στον ενήλικο βίο τους».

Η κεφαλαλγία των ενηλίκων έχει πολλές μορφές. Ισχύει το ίδιο και για τα παιδιά;

«Όλες οι μορφές κεφαλαλγίας που ταλαιπωρούν τους ενηλίκους μπορούν να παρουσιαστούν και στα παιδιά, με την ημικρανία και την κεφαλαλγία από τάση (υπερένταση) να είναι οι πιο συχνές. Η ημικρανία είναι από τις πιο συχνές μορφές κεφαλαλγίας στα παιδιά και διαφέρει από αυτήν των ενηλίκων σε πολλά σημεία. Ενώ στους ενηλίκους, π.χ., η ημικρανία είναι 3 έως 5 φορές πιο συχνή στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άντρες, τα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, υποφέρουν εξίσου. Και τα συμπτώματα της ημικρανίας είναι διαφορετικά: στους ενηλίκους η κεφαλαλγία είναι το κυρίαρχο σύμπτωμα και ακολουθούν η ναυτία και οι εμετοί. Στα παιδιά, αντίθετα, μπορεί ο πονοκέφαλος να λείπει τελείως και μια ημικρανιακή κρίση να εκδηλώνεται μόνο με εμετούς ή ναυτία. Επίσης, πρέπει να γνωρίζουμε ότι η ημικρανία στα παιδιά είναι δυνατόν να εκδηλωθεί με συμπτώματα τα οποία μπορεί να μη μας θυμίζουν καθόλου ημικρανία».

Ποια είναι τα συμπτώματα που πρέπει να μας βάλουν σε υποψία;

«Χαρακτηριστικά τέτοια συμπτώματα είναι:

• οι περιοδικοί κοιλιακοί πόνοι, που χαρακτηρίζονται ως κοιλιακή ημικρανία
• ο καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος
• το καλόηθες σπαστικό ραιβόκρανο (το στράβωμα δηλ. του λαιμού) και
• οι κυκλικοί εμετοί

»Το παιδί, δηλαδή, μπορεί να παρουσιάζει περιοδικά δυνατούς πόνους στην κοιλιά που να το καθηλώνουν και να μην του επιτρέπουν να πραγματοποιήσει τις καθημερινές του δραστηριότητες ή ξαφνικούς ιλίγγους που να το κάνουν να αισθάνεται ότι τα πάντα γύρω του περιστρέφονται. Επίσης, ξαφνικά το κεφάλι του μπορεί να στραβώνει γέρνοντας προς τη μια πλευρά ή, τέλος, μπορεί να παρουσιάζει περιοδικούς, ανεξήγητους εμετούς, που αποδίδονται σε παθήσεις του στομαχιού ή της κοιλιάς».

Αυτή η εικόνα του παιδιού μπορεί να παραπλανήσει και το γιατρό;

«Αν ο γιατρός που εξετάζει το παιδί δεν βρίσκει τίποτα που να δικαιολογεί τους εμετούς, τους πόνους, τους ιλίγγους ή το στράβωμα του λαιμού, μπορεί, σε περίπτωση που δεν είναι κατάλληλα υποψιασμένος, να χαρακτηρίσει τα συμπτώματα ψυχολογικά, κι έτσι το παιδί να ταλαιπωρείται επί χρόνια χωρίς να κάνει την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή λόγω του ότι δεν έγινε ποτέ η σωστή διάγνωση. Επειδή, μάλιστα, οι κρίσεις κεφαλαλγίας στα παιδιά, όπως και στους ενηλίκους, σχετίζονται με το στρες, αυτό έχει ως αποτέλεσμα συχνά οι κρίσεις να εμφανίζονται είτε σε περιόδους που υπάρχουν έντονες σχολικές ή άλλου είδους υποχρεώσεις είτε όταν υπάρχει σημαντική σωματική ή ψυχική καταπόνηση. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι γονείς θεωρούν ότι το παιδί που ξυπνάει τη Δευτέρα και παρουσιάζει εμετούς, ιλίγγους ή κοιλιακούς πόνους υποκρίνεται το άρρωστο για να αποφύγει το σχολείο του, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για μια τυπική κρίση ημικρανίας».

Τι μπορεί να φέρει, τελικά, πονοκέφαλο στα παιδιά;

«Τα αίτια πρόκλησης ημικρανίας καθώς και των άλλων μορφών κεφαλαλγίας στα παιδιά είναι πολλά. Η κληρονομικότητα φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο, αφού σε ένα παιδί με ημικρανία η πιθανότητα κάποιος από τους γονείς του να πάσχει από ημικρανίες είναι περίπου 80%. Από τους άλλους παράγοντες τονίσαμε ήδη τη σημασία του στρες και του άγχους. Άλλοι προδιαθεσικοί - εκλυτικοί παράγοντες ημικρανιακών κρίσεων στα παιδιά είναι:

• Ο πολύς ή ο λίγος ύπνος.
• Τα έντονα φώτα ή οι έντονες εναλλαγές φώτων.
• Η παρατεταμένη προσήλωση στην τηλεόραση ή στο κομπιούτερ.
• Η νηστεία, η πείνα λόγω παράλειψης γευμάτων.
• Η έντονη σωματική ή πνευματική δραστηριότητα».

Πώς αξιολογούμε αν η κατάσταση είναι σοβαρή και απευθυνόμαστε στο γιατρό;

«Η διάγνωση και η αντιμετώπιση των παιδιών που πάσχουν από ημικρανία ή και οποιαδήποτε άλλη μορφή κεφαλαλγίας θα πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν νωρίτερα στη ζωή τους, γιατί διαφορετικά οι επιπτώσεις μπορεί να είναι σημαντικές και να τα ακολουθήσουν σε όλη τους τη ζωή. Η ποιότητα ζωής των παιδιών αυτών είναι ιδιαίτερα υποβαθμισμένη: δεν χαίρονται το παιχνίδι, γίνονται ευέξαπτα, οξύθυμα και εριστικά, μίζερα και καταθλιπτικά. Οι επιδόσεις τους στο σχολείο αλλά και σε άλλες δραστηριότητες επηρεάζονται αρνητικά και γενικά χάνουν ένα σημαντικό μέρος του δυναμισμού και της αυτοπεποίθησής τους. Η διάγνωση της μορφής κεφαλαλγίας από την οποία πάσχει ένα παιδί είναι σχετικά πολύ εύκολη και βασίζεται στη λήψη του ιστορικού και στην απλή εξέταση που θα κάνει ο γιατρός. Δεν απαιτούνται πολύπλοκες και δαπανηρές εξετάσεις, εκτός σπάνιων περιπτώσεων. Η συντριπτική πλειοψηφία των παιδικών πονοκεφάλων είναι καλοήθεις και μόνο σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις ένας πονοκέφαλος μπορεί να κρύβει κάποια σοβαρή πάθηση».

Πώς τους αντιμετωπίζουμε; Επιτρέπεται να δώσουμε φάρμακα στο παιδί;

«Η αντιμετώπιση των παιδικών κεφαλαλγιών συνίσταται στην εξάλειψη ή βελτίωση των παραγόντων που προκαλούν τους πονοκεφάλους και ιδιαίτερα του στρες και της υπερφόρτωσης με υποχρεώσεις. Η χορήγηση παυσίπονων ή ειδικών άλλων φαρμάκων θα πρέπει να γίνεται πάντα με τη φροντίδα του γιατρού».

ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΤΙΤΣΙΑ ΜΟΥΣΤΑΚΗ