Ποιος είναι ο φυσιολογικός ρυθμός αύξησης ύψους;

Από τη γέννηση και μέχρι τα δεύτερα γενέθλια το ύψος αυξάνεται μέχρι και 3-5 εκατοστά μηνιαίως και τα περισσότερα παιδιά αποκτούν περίπου το μισό του οριστικού αναστήματός τους. Κατόπιν και μέχρι την εφηβεία ο ρυθμός αύξησης του ύψους μειώνεται σε περίπου 7-7,5 εκατοστά ετησίως. Κατά τη διάρκεια της εφηβείας παρουσιάζεται μια δεύτερη -και τελευταία- ταχεία ανάπτυξη, η οποία κυμαίνεται από 7-12 εκατοστά ετησίως. Η μεγαλύτερη αλλαγή στα αγόρια παρατηρείται μεταξύ 11 και 13 ετών, οπότε μπορεί να ψηλώσουν μέχρι 25-28 εκατοστά. Στα κορίτσια παρατηρείται λίγο νωρίτερα, μεταξύ 9-12 ετών, και στο διάστημα αυτό μπορεί να ψηλώσουν έως και 22 εκατοστά.

Σε ποια ηλικία σταματά φυσιολογικά η αύξηση του ύψους;

Εξαρτάται από τη βιολογική (πραγματική) ηλικία των οστών. Ωστόσο, με βάση τη χρονολογική ηλικία, ορισμένα αγόρια ενδέχεται να πάρουν μερικούς πόντους ακόμα και μέχρι τα 19-20 χρόνια τους. Στα κορίτσια, ο ρυθμός αύξησης ύψους μειώνεται σημαντικά μετά την έναρξη της έμμηνου ρύσης και συνήθως από εκεί και πέρα μπορεί να πάρουν το πολύ μέχρι 5 πόντους μέσα σε διάστημα περίπου 2 ετών και μετά σταματούν να ψηλώνουν.

Πόσο ψηλό θα γίνει; ΒΡΕΣ ΤΟ ΜΕ ΑΠΛΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ

Ο απλούστερος υπολογισμός πρόβλεψης του αναμενόμενου ελάχιστου ύψους κατά την ενηλικίωση, με την προϋπόθεση ότι δεν θα επισυμβούν καταστάσεις που θα δυσχεράνουν τη φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού, όπως π.χ. κάποιο σοβαρό χρόνιο νόσημα, είναι ο εξής:
Κορίτσι: (Ύψος μητέρας + ύψος πατέρα / 2) - 6,5 cm. Αφαιρέστε δηλαδή 6,5 εκατοστά από το μέσο όρο ύψους των γονέων.
Αγόρι: (Ύψος μητέρας + ύψος πατέρα / 2) + 6,5 cm. Προσθέστε δηλαδή 6,5 εκατοστά στο μέσο όρο ύψους των γονέων.
Παράδειγμα: Ένα αγόρι του οποίου ο πατέρας έχει ύψος 1,78 μέτρα και η μητέρα 1,67 μέτρα, εκτιμάται ότι θα φτάσει και πιθανότατα θα ξεπεράσει το 1,79 μέτρα. Σημειώστε όμως ότι πρόκειται απλώς για μία ενδεικτική πρόβλεψη κι όχι για απόλυτα αξιόπιστη εκτίμηση. "

Ποιοι παράγοντες καθορίζουν το τελικό ύψος;

Κυρίως η κληρονομικότητα: ψηλοί γονείς έχουν συνήθως ψηλά παιδιά, ενώ κοντά παιδιά έχουν συνήθως κοντούς γονείς. Εντούτοις, αυτό δεν αποτελεί απόλυτο κανόνα γιατί η μεταφορά των γονιδίων δεν γίνεται αποκλειστικά από τους γονείς αλλά και από τους προγόνους, π.χ. ένας κοντός γονέας ίσως έχει κάποιο ψηλό πρόγονο. Επιπλέον, διάφοροι περιβαλλοντολογικοί παράγοντες, όπως οι γενικότερες συνθήκες διαβίωσης, η διατροφή και ο τρόπος ζωής του παιδιού, το κάπνισμα, η έκθεση σε χημικά και ακτινοβολίες, ορισμένες σοβαρές ασθένειες και η λήψη κάποιων φαρμάκων (π.χ. αναβολικά), μπορούν ανά πάσα στιγμή να επιδράσουν καθοριστικά πάνω στα γονίδια ανάπτυξης, τροποποιώντας την κληρονομούμενη γενετική καταβολή. Τέλος σημαντικό ρόλο στην μετέπειτα ανάπτυξη του παιδιού παίζουν η γενικότερη υγεία και οι συνήθειες της μαμάς κατά την περίοδο της κύησης. Για παράδειγμα, παιδιά που γεννήθηκαν μικρόσωμα επειδή οι εγκυμονούσες μητέρες τους κάπνιζαν, έπιναν αλκοόλ ή έκαναν χρήση ουσιών, έχει παρατηρηθεί ότι δεν ψηλώνουν ιδιαίτερα.

Μπορεί να φταίει κάτι παθολογικό που δεν ψηλώνει φυσιολογικά;

Όντως σε ένα μικρό ποσοστό παιδιών, το χαμηλότερο ύψος οφείλεται σε κάποιο πρόβλημα στα χρωμοσώματα (π.χ. σύνδρομο Turner, σύνδρομο Down), παθολογικό αίτιο (π.χ. σύνδρομο εντερικής δυσαπορρόφησης), ενδοκρινικές διαταραχές (π.χ. υποθυρεοειδισμός, ελαττωμένη παραγωγή αυξητικής ορμόνης) ή σοβαρό χρόνιο νόσημα. Σημαντικό όμως ρόλο παίζουν επίσης το υγιές κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον και η ψυχολογική και συναισθηματική σταθερότητα του παιδιού. Για παράδειγμα, το χρόνιο άγχος γύρω από την εικόνα του σώματος («είμαι κοντός»), μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ορμονικές και άλλες διαταραχές που «φρενάρουν» ποικιλοτρόπως την ανάπτυξη.

Έχει άσθμα, παίρνει κορτιζόνη. Θα επηρεαστεί η ανάπτυξή του;

Είναι αλήθεια ότι η μακροχρόνια λήψη κορτιζόνης, όπως και κάποιων άλλων φαρμάκων, ενδέχεται να επιβραδύνει την ανάπτυξη του παιδιού για όσο διάστημα διαρκεί η λήψη της. Ωστόσο όταν ένα πρόβλημα υγείας, και στην προκειμένη περίπτωση το άσθμα, δεν αντιμετωπίζεται εγκαίρως και με τον ιατρικώς ενδεδειγμένο τρόπο, μπορεί δυνητικά να του στερήσει πολύ περισσότερους πόντους από αυτή την ίδια τη φαρμακευτική θεραπεία.

Κάθε πότε πρέπει να μετρώ το ύψος του;

Συστηματικά κάθε περίπου 6 μήνες. Εκτός όμως από το αποτέλεσμα κάθε συγκεκριμένης μέτρησης, θα πρέπει επίσης να αξιολογείτε το ρυθμό με τον οποίο ψηλώνει, υπολογίζοντας τις διαφορές μεταξύ των διαχρονικών μετρήσεων. Μια σωστή κίνηση είναι να βγάλετε φωτοτυπία τις «εκατοστιαίες καμπύλες ανάπτυξης» από το βιβλιάριο υγείας και εμβολιασμών του παιδιού και να σημειώνετε εκεί τις μετρήσεις. "

Πότε πρέπει να ανησυχήσω;

Πρέπει να ανησυχήσετε –αλλά όχι να πανικοβληθείτε όταν…

* Μετά την ηλικία των 2 ετών και μέχρι την ηλικία των 10 ετών, το ύψος που παίρνει κάθε χρόνο είναι μικρότερο των 5 εκατοστών.

* Ενώ αναπτύσσεται φυσιολογικά, αρχίσει ξαφνικά να μειώνεται ο ρυθμός με τον οποίο ψηλώνει.

* Οι τελευταίες δύο μετρήσεις με απόσταση έξι μηνών, δεν δείχνουν διαφορά ή η διαφορά είναι ελάχιστη.

* Φοράει το ίδιο νούμερο ρούχων και παπουτσιών συγκριτικά με έναν χρόνο πριν.

* Το σωματικό του βάρος αυξάνεται πολύ πιο γρήγορα από ό,τι το ύψος του.

* Κατά τη σχολική ηλικία είναι το πιο κοντό ανάμεσα στους ομόφυλους συνομηλίκους του.

* Παραπονιέται το ίδιο για το «χαμηλό» ύψος του.

* Είναι αγόρι στην ηλικία της εφηβείας αλλά δεν υπάρχουν ορατά σημάδια που να δείχνουν ότι μπήκε σε αυτή.

* Είναι κορίτσι και η έμμηνος ρύση του εμφανίστηκε πρόωρα.

* Το ύψος του είναι πολύ χαμηλό σε σχέση με το ύψος των γονιών και δεν ψηλώνει όσο θα έπρεπε συγκριτικά με το αναμενόμενο τελικό ύψος του.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΔΕΔΟΥΚΟ