Μια σωτήρια λύση…

Οι καλοκαιρινές διακοπές χωρίς το σχολείο και την καθημερινή ρουτίνα είναι πηγή άγχους για την οικογένεια. Ενώ τα παιδιά διαθέτουν πολύ ελεύθερο χρόνο, για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι περισσότεροι γονείς συνεχίζουν να δουλεύουν όπως πριν, με εξαίρεση το δεκαπενθήμερο, συνήθως, των διακοπών τους. Από μηχανής θεοί, οι παππούδες στην περιφέρεια, μια λύση που ανακουφίζει όλη την οικογένεια και δίνει στους μικρούς την ευκαιρία να απολαύσουν περισσότερες μέρες διακοπών μακριά από τις μεγαλουπόλεις, να κοινωνικοποιηθούν, να αποφορτιστούν από τις έγνοιες του χειμώνα, να χαρούν κοντά σε ανθρώπους που αγαπούν.

Όλοι περνάνε καλύτερα!

Ο ρόλος που παίζουν ο παππούς και η γιαγιά στην οικογενειακή ιστορία είναι ουσιαστικός και αδιαμφισβήτητος. Πρόκειται για φιγούρες γονεϊκού τύπου, που μπορούν να αναπληρώσουν για λίγο εκείνες του μπαμπά και της μαμάς, «εγγυώνται» στο παιδί την καθησυχαστική αίσθηση του ότι ανήκει σε μια γενεαλογική συνέχεια, μπορούν να ταυτιστούν με ευχάριστες αναμνήσεις. Όταν οι σχέσεις της οικογένειας είναι αρμονικές, τα παιδιά χαίρονται πολύ με την ιδέα να ξαναπεράσουν ένα διάστημα μαζί τους το καλοκαίρι και να απολαύσουν τη ζεστασιά, τη φροντίδα και την αγάπη τους. Από πρακτική σκοπιά, οι διακοπές στο σπίτι των παππούδων στο νησί ή στο χωριό, τους εξασφαλίζουν ασφαλή και άνετη παραμονή, μειώνοντας τις ανασφάλειες και τις αγωνίες των γονέων. Επιπλέον η λύση αυτή δεν επιβαρύνει δυσβάσταχτα τον ευάλωτο πλέον οικογενειακό προϋπολογισμό.

Από ποια ηλικία διακοπές μακριά από τους γονείς;

• Τα πολύ μικρά παιδιά δεν είναι ψυχικά έτοιμα να αποχωριστούν τους γονείς για σημαντικό διάστημα. Είναι σκόπιμο λοιπόν μέχρι την ηλικία των 2,5 ετών οι αποχωρισμοί από το παιδί να έχουν διάρκεια πολύ λίγων ημερών κι όχι εβδομάδων.
• Μετά από την ηλικία των 2,5 ετών θεωρείται ότι έχουν αποκτήσει ικανή και επαρκή αίσθηση ασφάλειας και προστασίας από την μητέρα και το στενό οικογενειακό περιβάλλον, έτσι ώστε να μπορούν να αντέξουν την «περιπέτεια» και του σωματικού αποχωρισμού από τους γονείς κι επιπλέον να περάσουν καλά στο προσωρινό τους κατάλυμα.

Όταν οι παππούδες είναι αφορμή… «πολέμου»!

Φυσικά οι σχέσεις στις οικογένειες δεν είναι πάντα σαν τις διαφημίσεις. Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που ανιχνεύονται ανταγωνισμοί, επίδειξη δυνάμεων, από τη μια ή την άλλη πλευρά, συμπεριφορές απαξιωτικές προς τους γονείς των εγγονιών – όταν οι παππούδες «ξέρουν καλύτερα» πώς να αναθρέψουν ένα παιδί – μέχρι και εχθρότητα εκφρασμένη ή μη! Οι λόγοι ποικίλλουν και εξειδικεύονται στην κάθε περίπτωση. Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται κυρίως για άλυτες ή ατακτοποίητες δυσκολίες στις σχέσεις των γονέων με τους δικούς τους γονείς και σημερινούς παππούδες.

Ο ακήρυχτος πόλεμος!

Συχνά η χρήσιμη συνδιαλλαγή μεταξύ των γενεών δεν επιτυγχάνεται και τότε έχουμε … ακήρυχτο πόλεμο! Ενδοιασμοί και μικρές ή μεγαλύτερες κακίες αναδύονται με αφορμή τις καλοκαιρινές «αναθέσεις» στους παππούδες. Οι τελευταίοι δεν δείχνουν προθυμία να τηρήσουν ή, επιδεικτικά καμιά φορά, αγνοούν τις οδηγίες των γονιών για τη διατροφή, τις ώρες ύπνου και όποιας άλλης κατευθυντήριας γραμμής ακολουθούν για την ανάπτυξή του. Ακόμα και στην καλύτερη των περιπτώσεων ο παππούς και η γιαγιά θα κάνουν μαζί με το παιδί τις παρασπονδίες τους. Όταν όμως αυτό είναι κανόνας, τότε η προσαρμογή στο σπίτι γίνεται ακόμα δυσκολότερη μετά το τέλος των διακοπών.

Εκτίμησε τις περιστάσεις…

Αν ανήκεις σε αυτές τις… συγκρουσιακές περιπτώσεις χρήσιμο θα ήταν να αξιολογήσεις, όσο πιο αντικειμενικά μπορείς, τις επικείμενες διακοπές των παιδιών με τους παππούδες τους. Τα παιδιά, πάνω απ’ όλα, χρειάζονται ένα ήρεμο και ασφαλές περιβάλλον για να μεγαλώνουν σωστά, χωρίς υπόκωφες εντάσεις και μικρότητες. Αξιολόγησε κατά πόσο μια μακρά παραμονή του παιδιού σου μαζί τους θα σου προκαλούσε μεγάλη νευρικότητα, την οποία θα μεταφέρεις αναπόφευκτα και στην οικογένειά σου και σε τι βαθμό θα αποδιοργάνωνε το παιδί από το ούτως ή άλλως χαλαρότερο καλοκαιρινό του πρόγραμμα. Ή το πόσο λάδι στη φωτιά μπορεί να ρίξει κάτι τέτοιο σε ήδη τεταμένες σχέσεις. Ο κατάλογος μπορεί να είναι μακρύς. Ο πιο αρμόδιος να κάνει αυτήν την εκτίμηση είσαι εσύ, με ειλικρίνεια, ψυχραιμία και με κυρίαρχο γνώμονα την ηρεμία και το συμφέρον του παιδιού και της οικογένειάς σου.

Οι σωστές κινήσεις:

• Οργάνωσε αρχικά μαζί με το παιδί την θερινή του εξόρμηση στους παππούδες, ειδικά αν αυτή είναι η πρώτη του φορά που θα κάνει διακοπές χωρίς εσένα πλάι του.
• Φρόντισε να είσαι διαθέσιμη για επισκέψεις τακτικά, να έχεις ενημερώσει τα παιδιά για τη διάρκεια της παραμονής τους, τι θα κάνουν εκεί, τι πρέπει να προσέχουν κλπ.
• Να είσαι συνεπής με αυτά που τους υπόσχεσαι και να τα τηρείς (π.χ. διάρκεια και ημερομηνίες επισκέψεων), ειδικά αν είναι μικρά ακόμη. Αν δεν έχουν ξαναπάει στο σπίτι των παππούδων ένα σαββατοκύριακο μαζί με όλη την οικογένεια πριν τις διακοπές είναι χρήσιμο και βοηθητικό για την προσαρμογή τους.
• Φρόντισε, τέλος, και τη σχέση με το σύντροφό σου. Όσο κι να ακούγεται παράδοξο, θα βρεθείτε μόνοι για ικανό χρονικό διάστημα, πράγμα που μπορεί να ξεκουράσει, να αναθερμάνει αλλά και να αναδείξει συγκρούσεις και προβλήματα στη σχέση σας. Θυμήσου: ο διάλογος χωρίς επίθεση, η κατανόηση και τα ουσιαστικά συναισθήματα είναι τα καλύτερα όπλα για να βρίσκουμε λύσεις.

Από την Κατερίνα Μαγγανά, συμβουλευτική ψυχολόγο – ψυχοθεραπεύτρια

«Πλάνο δράσης»

• Οι γονείς γνωρίζουν ότι με τον παππού και τη γιαγιά τα όρια είναι πιο ελαστικά γι' αυτό καλό είναι να αποφεύγεται η παρατεταμένη παραμονή χωρίς την παρουσία τους. Όσο και να προσπαθήσουν οι παππούδες δεν θα έχουν την ίδια ακριβώς στάση στο θέμα των ορίων όπως αυτή των γονιών. Εξάλλου ο ρόλος τους αποπνέει μια αίσθηση ελευθερίας στα εγγόνια, η οποία, αν δίνεται, με μέτρο είναι καλή. Ωστόσο δεν θα πρέπει να καθησυχάζονται και να θεωρούν ότι τα παιδιά είναι προστατευμένα με τους παππούδες και έτσι, να τα δουν στο τέλος το καλοκαιριού. Τα τηλεφωνήματα πρέπει να είναι συχνά για να έχουν τα παιδιά την αίσθηση ότι οι γονείς συνεχίζουν να τα νοιάζονται, ότι «δεν τα παράτησαν» σε ένα ασφαλές περιβάλλον.
• Οι επισκέψεις των γονιών πρέπει και αυτές να είναι συχνές. Μάλιστα όσο μικρότερα σε ηλικία τόσο συχνότερες οι επισκέψεις! Τα μικρά παιδιά δεν έχουν σαφή αίσθηση του χρόνου και μπορεί να αισθανθούν ότι οι γονείς δεν θα τα ξαναδούν. Σε μεγαλύτερες ηλικίες τα παιδιά γνωρίζουν ότι οι γονείς θα επιστρέψουν να τα πάρουν, αλλά η επίβλεψη του γονιού για το παιδί, έστω και αν παραμένει με το παππού και τη γιαγιά, θεωρείται απαραίτητη.
• Αν το παιδί που θα κάνει για πρώτη φορά διακοπές με τους παππούδες είναι μικρό σε ηλικία και αντιστέκεται, μάλλον είναι αναμενόμενη η αντίδραση του. Άφησέ το με τους παππούδες και ιδιαίτερα αν περνάει καλά μαζί τους, θα σταματήσει να γκρινιάζει. Αν ωστόσο συνεχίζει να αντιστέκεται θα πρέπει να το ξανασκεφτείς. Αν είναι μεγαλύτερο και δεν θέλει, δεν μπορούμε να το εξαναγκάσουμε. Θα έχει τους λόγους του. Αν τέλος έχει πάει ξανά και δεν θέλει να πάει φέτος -αν και σπάνια συμβαίνει κάτι τέτοιο με τους παππούδες- αυτό δείχνει ότι υπάρχει πρόβλημα εκεί, το παιδί δεν περνάει καλά και αυτό πρέπει να το λάβουμε σοβαρά υπ’ όψη.

Από την κ. Μαρία Λαζαρίδου, ψυχολόγο- σύμβουλο οικογένειας

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 120

Επικαιροποίηση: Ιούλιος 2015.