Από το γιατί κλαίει...
Μαζί με την πληρότητα και την ευτυχία που φέρνει ένα παιδί, αρχίζει και ο δύσκολος δρόμος της σχέσης, του μεγαλώματος, της φροντίδας. Τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, κρίσιμα για την υγιή ψυχοσωματική του εξέλιξη και την ομαλή συγκρότηση της προσωπικότητάς τους, τα μωρά μας δεν μπορούν να μιλήσουν -καθόλου στην αρχή, δύσκολα μετά- να πουν τι τα ενοχλεί. Αυτό πυροδοτεί μεγάλα άγχη στις μητέρες, ιδίως αν πρόκειται για το πρώτο παιδί. Γιατί κλαίει, πού πονάει, τι μπορεί να το κάνει χαρούμενο, τι φοβάται;
...στον μυστικό κώδικα επικοινωνίας
Η πρωταρχική σχέση με το μωρό είναι εξωλεκτική, αινιγματική, γεμάτη αγωνίες. Όμως, η φύση έρχεται να βοηθήσει. Στη δυάδα μητέρα - βρέφους οι μελετητές έχουν διαπιστώσει ότι δημιουργούνται κώδικες που αναπληρώνουν την μη ικανότητα του βρέφους για λέξεις. Μια μητέρα που είναι σε επαφή με το παιδί της μαθαίνει να αναγνωρίζει τη σημασία της κραυγής του πολύ γρήγορα. Κι είναι ικανή να ξεχωρίσει τις διαφορετικές φωνούλες και να απαντήσει με ξεχωριστό τρόπο κάθε φορά. Στην μητέρα αναδύονται σπλαχνικοί και διαισθητικοί κώδικες, χρήσιμοι για τα πρώτα χρόνια της επαφής με το παιδί, τους οποίους χάνει όσο το παιδί μεγαλώνει και ο διάλογος εγκαθίσταται. Από την άλλη, το βρέφος ενσωματώνει και εξελίσσει αυτούς τους κώδικες για να προσαρμοστεί και, σταδιακά, τους χάνει κι εκείνο μεγαλώνοντας.
Μήπως έκανα λάθος;
Είναι απόλυτα φυσιολογικό να αναρωτιέσαι ως μητέρα αν κάνεις λάθη και το ίδιο φυσικό είναι να κάνεις λάθος. Κανείς δεν είναι τέλειος. Η καλή μητέρα δεν αναγνωρίζεται από την παντελή έλλειψη λαθών, αλλά από τον τρόπο που τα αναγνωρίζει, μαθαίνει από αυτά και τα διορθώνει. Βοηθά και η φύση, αλλά χρειάζεται και η δική σου ενασχόληση και προσήλωση στο νέο, δύσκολο αλλά ωραίο ρόλο που σου χαρίστηκε. Εστίασε στο παιδί σου και τις ανάγκες του, όπως αυτές αναδύονται και τις καταλαβαίνεις, για να φτιάξεις τη δική σου σχέση, που δεν θα βασίζεται σε ξένα μοντέλα, αλλά στην ουσιαστική και γόνιμη ανταλλαγή συναισθημάτων και εμπειριών μεταξύ σου.
Νιώθω ενοχές, γιατί λείπω πολλές ώρες!
Δυστυχώς, δεν έχουν όλες οι γυναίκες την τύχη να μπορούν να σταματήσουν την δουλειά τους χωρίς επιπτώσεις, για όλο τον πρώτο χρόνο της ζωής του παιδιού τους. Αλλά κι αργότερα, χρειάζεται να λείπουν αρκετές ώρες από το σπίτι κι αυτό να αποτελεί μόνιμη πηγή ενοχικών σκέψεων ανεπάρκειας. Η ψυχική διαθεσιμότητα όμως και η ποιοτική και σταθερή παρουσία σου όταν είσαι κοντά στο παιδί σου μπορεί να αναπληρώσει τις «χαμένες» ώρες της δουλειάς. Το σημαντικό είναι να έχεις δημιουργήσει τις συνθήκες να κατανοήσεις τις συναισθηματικές ανάγκες των παιδιών σου και να μπορείς να τις εκπληρώσεις διατηρώντας τις ισορροπίες. Γιατί η υπερπροστασία και η υπερεπένδυση φέρνουν τα ακριβώς αντίθετα από τα… επιθυμητά αποτελέσματα.
«Μανούλα, είσαι η καλύτερη του κόσμου»
Ιδού τα «κρίσιμα» σημεία που θα βοηθήσουν ώστε μεγαλώνοντας να πει το παιδί σου αυτές τις μαγικές λέξεις:
- Οι δεξιότητες που θα αποκτήσεις ως μητέρα, (θηλασμός, τάισμα, αλλαγή πάνας...), είναι καταρχάς κινητικές και αισθητηριακές, αλλά για να έχουν πραγματική σημασία και να κάνουν το παιδί να νιώθει ήρεμο, επιθυμητό και ασφαλές πρέπει να αναφέρονται και να εγγράφονται σε μια συναισθηματική σχέση. Το άλλαγμα της πάνας π.χ., δεν πρέπει να γίνεται με σκοπό απλώς «να τελειώνουμε». Είναι ευκαιρία να παίξεις με το σώμα του μωρού, να το χαϊδέψεις, να το φροντίσεις απαλά, να του γελάσεις.
- Αυτό που χρειάζεται, σε όλες τις φάσεις της ανάπτυξης, είναι να είσαι διαθέσιμη ψυχικά, να έχεις κάνει «χώρο» για να υποδεχθείς το αισθητηριακό και συναισθηματικό ερέθισμα από τη μεριά του παιδιού και να του δώσεις ένα νόημα. Να είσαι διαθέσιμη να νιώσεις μαζί του, να παίξεις, να του δείξεις τα όρια, να το αφήσεις να διεκδικήσει, αλλά να μην στερηθεί τη συναισθηματική κάλυψη που θα το κάνει ώριμο και αυτόνομο ενήλικα.
- Είσαι προετοιμασμένη ότι θα αφήσεις για λίγο στην άκρη την προσωπική ζωή, τόσο ατομικά όσο και με τον σύντροφό σου, ειδικά τον πρώτο χρόνο του παιδιού; Αν η επιλογή σου να αποκτήσεις παιδί είναι ώριμη και ειλικρινής και δεν καλύπτει ανάγκες τρίτων, τότε δεν θα δυσανασχετήσεις καθόλου.
- Τέλος, πέταξε από πάνω σου τις αποδυναμωτικές σκέψεις και φράσεις όπως: «Δεν θα μπορέσω ποτέ να το καταφέρω…» ή «Άλλες τα καταφέρνουν καλύτερα…» με ενδυναμωτικές σκέψεις: «Μπορώ σίγουρα να τα πάω καλύτερα», «Κανείς δεν είναι τέλειος, θα κάνω το καλύτερο που μπορώ!».
- Αν νιώθεις πως πνίγεσαι από την αγωνία να τα κάνεις όλα τέλεια, συμβουλεύσου κάποιον ειδικό για να βοηθήσεις τον εαυτό σου να καταλάβει γιατί σε βασανίζει αυτή η σκέψη.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΓΓΑΝΑ, Συμβουλευτική ψυχολόγο- ψυχοθεραπεύτρια
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 119
Update: Μάιος 2016.
