Στρατιές γονέων προσπαθούν να πείσουν τα παιδιά τους να μελετήσουν στο σπίτι, συνήθως όμως με πολύ μεγάλη αποτυχία! Γιατί πώς κάποιος που έχει σηκωθεί από τις 7.30 το πρωί, που έχει περάσει τουλάχιστον 6 ώρες μαντρωμένος σε μια αίθουσα, καθισμένος σε ένα άβολο θρανίο και με ελάχιστα διαλείμματα, να έχει τη διάθεση επιστρέφοντας σπίτι να αντιμετωπίσει τόσο όγκο σχολικής προετοιμασίας;

Στρώνομαι – Δεν στρώνομαι

Όπως αρκετοί από τους επικριτές ισχυρίζονται, τα παιδιά που μελετούν μόνα τους είναι συνήθως καλοί μαθητές. Η καλή αυτοεικόνα τους, οι επιδοκιμασίες των ενηλίκων και η αίσθηση αποτελεσματικότητας τα κινητοποιούν αρκετά ώστε να επιδίδονται στις «υποχρεώσεις» τους αδιαμαρτύρητα. Το γεγονός όμως ότι πολλά παιδιά νιώθουν ότι αναγκάζονται να ασχοληθούν ξανά με μαθήματα, ενώ έχουν πια κουραστεί, προδιαγράφει την ποιότητα της μελέτης και της οικογενειακής ατμόσφαιρας που θα προκύψει. Ατελείωτα γράψε-σβήσε, καθώς και «πες και ξαναπές το μάθημά σου» οδηγούν σε φωνές, δάκρυα, εντάσεις και νεύρα, καταστρέφοντας την όρεξη για μάθηση. Άραγε πόσο δικαίωμα έχει το σχολείο να παρεμβαίνει και να ανατρέπει την οικογενειακή ζωή;

Μελέτη vs δραστηριότητες

«Πρώτα το διάβασμα, μετά οι δραστηριότητες!». Να μια πεποίθηση που διαιωνίζεται χωρίς ποτέ να αμφισβητείται. Η έμφαση στην ακαδημαϊκή απόδοση θέτει σε δεύτερη μοίρα την ενασχόληση με καλλιτεχνικές, αθλητικές δραστηριότητες, καθώς και το δικαίωμα στην αυτοδιαχείριση και την προσωπική εξέλιξη. Η εμμονή στη μελέτη μετά το σχολείο δημιουργεί ανθρώπους ρομπότ, λένε οι επικριτές της, που θα ενταχθούν σε μια ανταγωνιστική αγορά εργασίας. Ασχέτως αυτού, όμως, πόσο ωφέλιμο είναι για την ψυχή, το νου και το σώμα ενός παιδιού να παραμεριστούν τα «δευτερεύοντα» για να ανταποκριθεί στη στείρα γνώση;

Όχι μελέτη ό,τι κι ό,τι!

Αυτό που φαίνεται από τις έρευνες είναι ότι η στοχευμένη, επιμελώς προετοιμασμένη από τον εκπαιδευτικό μελέτη για το σπίτι, είναι αυτή που ενισχύει τη γνώση και ωφελεί τους μαθητές. Μελέτη που χαρακτηρίζεται από ποιότητα και όχι όγκο. Θέλετε παράδειγμα; Πείραμα χημείας που γίνεται στην κουζίνα, συνέντευξη από τον παππού για το μάθημα γεωγραφίας, παρακολούθηση ενός ντοκιμαντέρ στο You Tube για τη βιολογία. Η μελέτη πρέπει να γίνεται με σεβασμό στις δυνατότητες και τις ανάγκες του μαθητή. Πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη της το δικαίωμά του για ξεκούραση, αυτοδιαχείριση και ήρεμες σχέσεις με τους οικείους. Μήπως είναι καιρός να αρχίσουμε να μιλάμε γι’ αυτά;

Προσαρμοσμένη μελέτη

Οι τσακωμοί μειώνονται όταν η δουλειά στο σπίτι διαμορφώνεται ανάλογα με τις ανάγκες και τις αντοχές του κάθε παιδιού. Παιδιά που αποφασίζουν μαζί με το δάσκαλο τον επιμερισμό εργασίας νιώθουν περισσότερο κινητοποιημένα να την ολοκληρώσουν. Το προσωπικό ενδιαφέρον του εκπαιδευτικού και η συμμετοχή του παιδιού στην προσωπική του βελτίωση παίζουν ουσιαστικό ρόλο. Οι μαθησιακές δυσκολίες ή άλλες ιδιαιτερότητες, καθώς και οι δυσχερείς οικογενειακές συνθήκες μπορούν να καταστήσουν το διάβασμα στο σπίτι μαρτύριο. Η μονομερής επιμονή στην απόδοση από γονείς και εκπαιδευτικούς σε τέτοιες περιπτώσεις κινδυνεύει να τσακίσει εντελώς το ηθικό του παιδιού. Εκπαιδευτικοί με παιδαγωγικές και ειδικές γνώσεις και συνάμα καλοσύνη ξέρουν πως η στοχευμένη και μειωμένη σε όγκο μελέτη είναι κεφαλαιώδους σημασίας, που επιφέρει σημαντικά ψυχολογικά και μαθησιακά οφέλη στο μαθητή.

Γονείς σε ρόλο αταίριαστο

Παρά την προτροπή να μην ανακατεύονται οι γονείς με το διάβασμα, το σύστημα τους εξωθεί να κάνουν ακριβώς αυτό. Μετά από ένα 10ωρο δουλειάς, για τους περισσότερους η ενασχόληση αυτή βγάζει από μέσα τους το τέρας, όχι μόνο λόγω κούρασης αλλά και για άλλους λόγους πολύ πιο σοβαρούς: Σχολικά βιώματα, άγχη, αγωνίες και χαμένες προσδοκίες εμφανίζονται για να στοιχειώσουν τη σχέση τους με το παιδί την ώρα της μελέτης. Η τοξική βόμβα που δημιουργείται δηλητηριάζει την πολύτιμη σχέση τους. Εκτός όμως από αυτό, τι να κάνει κανείς όταν το βιβλίο και τα ζητούμενά του είναι τόσο βαρετά ή/και δυσνόητα, ώστε να χρήζουν αποκρυπτογράφησης και μηρυκασμού πληροφοριών, προκειμένου να γίνουν κατανοητά από ένα κουρασμένο παιδί;

Στην επόμενη σελίδα:

Μελέτη: Τι να κάνετε προς το σχολείο & με το παιδί

Μελέτη: Τι να κάνετε προς το σχολείο

• Περιφρουρήστε το δικαίωμα του παιδιού σας, πέραν του διαβάσματος, να έχει χρόνο για ηρεμία και δραστηριότητες.

• Αν υπάρχει διαπιστωμένη μαθησιακή δυσκολία ή κάποιο οικογενειακό πρόβλημα, συνεργαστείτε με τον εκπαιδευτικό ώστε το παιδί να πλαισιωθεί σωστά ψυχολογικά και μαθησιακά.

• Έχετε μια ενεργητική στάση απέναντι στη μελέτη των μαθημάτων του. Γιατί να λυθούν όλες οι ασκήσεις και όχι μερικές μόνο από κάθε ενότητα;

• Αποκτήστε μια κριτική στάση απέναντι στην ύλη της μελέτης: Είναι ανάλογη του αναπτυξιακού και μαθησιακού σταδίου του παιδιού;

• Να είστε ευγενικοί και συνεργάσιμοι με τους εκπαιδευτικούς. Ζητήστε συγκεκριμένες οδηγίες για το πώς να υποστηρίξετε το παιδί σας. Αυτοί έχουν εκπαιδευτεί σ’ αυτό, εσείς όχι.

• Μιλήστε με άλλους γονείς της τάξης ή στο σύλλογο γονέων, εφόσον πιστεύετε ότι η μελέτη είναι υπερβολική ή ανιαρή και δράστε ομαδικά.

Μελέτη: Τι να κάνετε με το παιδί:

• Αν δυσκολεύεται, αρνείται ή δεν μπορεί να συγκεντρωθεί, ελέγξτε για μαθησιακή δυσκολία, υπερβολική κόπωση ή κάτι πιο σοβαρό στο σχολείο ή στο σπίτι.

• Οργανώστε μαζί τη μελέτη: χωρίστε την ύλη σε υποενότητες.

• Αν είναι υπεράνω αντοχών και δυνατοτήτων, μειώστε τον όγκο και επικοινωνήστε γραπτά ή προφορικά με τον εκπαιδευτικό.

• Επιβραβεύετε την προσπάθεια ασχέτως σωστού ή λάθους και συγχαίρετε τα σωστά.

• Μην τα διορθώνετε όλα! Με μια σχεδόν σωστή ορθογραφία και με μια αντιγραφή με μερικά λαθάκια μπορούν μια χαρά να πάνε σχολείο.

• Θετικά κίνητρα: «Μόλις τελειώσεις το μάθημά σου μπορείς να παίξεις».

• Μην επιμένετε όταν η κόπωση είναι μεγάλη.

• Μην ελέγχετε τα πάντα.

ΑΠΟ TH ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΡΑΣΣΙΔΑΚΗ Συμβουλευτική ψυχολόγο & σύμβουλο σχέσεων.

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 144
Update: Νοέμβριος 2016