Από τον Αγγελο Βιαννίτη
Aν ακούγοντας τη λέξη «διαλογισμός» το μυαλό σας πηγαίνει σε λιβάνια και καταστάσεις νιρβάνα, καιρός να αλλάξετε άποψη!
1. Ο διαλογισμός σχετίζεται με κάποιες ανατολικές θρησκείες και δεν έχει καμία σχέση με το δυτικό τρόπο ζωής. Ο διαλογισμός δεν είναι παρά μια τεχνική που επιτρέπει στο νου να ηρεμήσει. Δεν απαιτεί κάποιου είδους θρησκευτική πίστη ούτε συγκεκριμένες αντιλήψεις ή τρόπο ζωής. Είναι απλώς μια μέθοδος κατεύθυνσης της προσοχής και της διανοητικής δραστηριότητας και ένα εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο για την καταπολέμηση του στρες και την εδραίωση μιας ήρεμης ψυχικής και νοητικής κατάστασης, αλλά και για την προσωπική ανάπτυξη και την πνευματική εξέλιξή μας.
2. Χρειάζεται να αφιερώνεται καθημερινά πολύς χρόνος στο διαλογισμό για να υπάρξουν αποτελέσματα, μια πολυτέλεια που δεν διαθέτει ο σύγχρονος άνθρωπος. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές σχολές και συστήματα διαλογισμού, όμως οι ειδικοί συμφωνούν ότι γενικά αρκούν από 10 έως 20 λεπτά εξάσκησης καθημερινά. Μάλιστα αποτρέπουν οποιονδήποτε αρχάριο σε κάποιο είδος διαλογισμού να ασκείται για πολλές ώρες. Ο χρυσός κανόνας λέει ότι πέντε λεπτά καθημερινής και συνεπούς άσκησης είναι πιο αποτελεσματικά από το διαλογισμό μίας ώρας κάθε δύο ή τρεις εβδομάδες.
3. Για να διαλογιστεί κάποιος πρέπει να κάθεται εντελώς ακίνητος, συνήθως σε δύσκολες και άβολες στάσεις. Πράγματι, κάποιες συγκεκριμένες σχολές διαλογισμού τον διδάσκουν σε άβολες στάσεις για το... δυτικό τύπο σώματος, όμως οι περισσότεροι θεωρούν ότι το μόνο που χρειάζεται είναι να βρισκόμαστε σε μια άνετη και χαλαρή στάση, όχι όμως τόσο ώστε να μας πάρει ο ύπνος! Υπάρχουν ασκήσεις διαλογισμού που μπορούν να γίνουν ενώ καθόμαστε βολικά σε μια καρέκλα και άλλες στις οποίες είναι απαραίτητο να είμαστε ξαπλωμένοι. Τέλος, υπάρχουν τύποι διαλογισμού που προβλέπουν το περπάτημα, την παρατήρηση ή ακόμα και το χορό.
4. Δεν υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις ότι ο διαλογισμός μπορεί να ωφελήσει το άτομο. Πληθώρα επιστημονικών ερευνών από τα μεγαλύτερα και εγκυρότερα πανεπιστήμια, κυρίως της Αμερικής και της Αγγλίας, έχουν τεκμηριώσει τα οφέλη της πρακτικής του διαλογισμού. Ανάμεσα στα άλλα, οι έρευνες έχουν δείξει ότι με το διαλογισμό μπορούμε να επιτύχουμε: Βελτίωση των διανοητικών ικανοτήτων: Ανάπτυξη της πνευματικής συγκέντρωσης και της νοημοσύνης, βελτίωση της εστίασης της προσοχής, των μαθησιακών ικανοτήτων και του μνημονικού, εμφάνιση ικανότητας λεπτομερειακών οραματισμών κ.ά. Βελτίωση της φυσικής κατάστασης: Ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, περιορισμός των λοιμώξεων και των φλεγμονών, γρηγορότερη ανάρρωση, βελτίωση βιολογικών δεικτών (πίεση, χοληστερίνη) κ.ά. Ψυχική ανάταση: Αύξηση της αυτοκυριαρχίας, ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης, ανάπτυξη ικανοτήτων, δημιουργικότητα, καλύτερη αντίληψη κ.ά.
5. Ο μόνος τρόπος για να μάθει κάποιος να διαλογίζεται είναινα βρει τον κατάλληλο δάσκαλο. Για συγκεκριμένες και ιδιαίτερες πρακτικές είναι απαραίτητο να υπάρχει ένας πεπειραμένος δάσκαλος που θα σας δείξει τον ορθό τρόπο άσκησης. Ωστόσο, ο διαλογισμός είναι για όλους και κάποιος μπορεί πολύ απλά να αρχίσει έπειτα από τη μελέτη κάποιου σχετικού για το θέμα βιβλίου ή άρθρου. Δεν χρειάζεται να κάνουμε πολύπλοκα και δύσκολα αυτά που στην ουσία είναι πολύ απλά.
6. Για να έχει αποτελέσματα ο διαλογισμός, πρέπει να ασκείται χρόνια. Αυτό εξαρτάται από τους στόχους που έχει θέσει ο ασκούμενος. Αν επιθυμείτε απλώς να χαλαρώσετε το νου σας, να αμβλύνετε τις διανοητικές εντάσεις και να ηρεμήσετε, δεν θα χρειαστεί παρά μερικές φορές εξάσκησης για να το πετύχετε. Για τη βελτίωση της υγείας ή για θεραπευτικά αποτελέσματα, απαιτείται φυσικά περισσότερος χρόνος συνεπούς άσκησης. Όσον αφορά στην προσωπική εξέλιξη και ανάπτυξη, όπως καταλαβαίνετε, τα χρόνια μάλλον δεν είναι ποτέ αρκετά...
7. Στην ουσία ο διαλογισμός δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια φυγή από την πραγματικότητα. Συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Ο διαλογισμός μας μαθαίνει να ερχόμαστε σε άμεση επαφή με το «τώρα». Αυτό που πραγματικά αποτελεί φυγή από την πραγματικότητα είναι ο τρόπος που σκεφτόμαστε και λειτουργεί ο νους μας. Ζούμε τη ζωή μας μέσα από τις αντιλήψεις μας για τον κόσμο συνεπώς μέσω ενός έντονα υποκειμενικού πρίσματος. Ο διαλογισμός είναι ένας τρόπος να κατανοήσουμε το πώς το «εγώ» διαστρεβλώνει την πραγματικότητα.
8. Ο διαλογισμός τελικά μας κάνει παθητικούς απέναντι στη ζωή και αποθαρρύνει τη δράση. Το να διαλογίζεται κάποιος δεν συνεπάγεται παθητική στάση απέναντι στις εξελίξεις. Στο άκρο απέναντι από το διαλογισμό δεν βρίσκεται η ενεργητική δράση, αλλά η ανεξέλεγκτη παλινδρόμηση του νου. Ο διαλογισμός μάλιστα μπορεί να βοηθήσει όχι μόνο στην οργάνωση και ιεράρχηση των προτεραιοτήτων και αξιών και τον καθορισμό της μεθόδου δράσης μας, αλλά και στην απόδοση δύναμης και ενεργητικότητας που μας είναι απαραίτητες για να κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση.
9. Για το χριστιανό, που έχει ως μέσο επικοινωνίας με τον Θεό την προσευχή, ο διαλογισμός είναι άχρηστος. Η προσευχή είναι, υπό μια έννοια, ένα είδος διαλογισμού και ο διαλογισμός πάλι μπορεί να έχει τη μορφή προσευχής. Όπως αναφέραμε ήδη, είναι ένα εργαλείο, μια τεχνική εσωτερικής αυτοβελτίωσης. Έτσι, λοιπόν, μπορεί κάλλιστα να τον χρησιμοποιήσει κάποιος για να γίνει καλύτερος χριστιανός, να ελέγχει το θυμό του, να προσεύχεται ή οτιδήποτε άλλο. Πολλές ασκήσεις μάλιστα της ορθόδοξης παράδοσης είναι μορφές διαλογισμού.
10. «Δοκίμασα και το διαλογισμό, αλλά δεν είδα αλλαγή». Τα οφέλη του διαλογισμού, όπως είδαμε, είναι επιστημονικά τεκμηριωμένα. Συνεπώς, η λειτουργικότητά του ως πρακτική είναι αποδεδειγμένη. Το ότι δεν έχετε παρατηρήσει καμία αλλαγή μέσα σας ίσως να οφείλεται στο γεγονός ότι δεν επιχειρήσατε αρκετά και με συνέπεια την άσκησή σας, αλλά και σε κάποιο άλλο παράγοντα που δεν μπορεί να εντοπιστεί και να αξιολογηθεί άμεσα. Φυσικά, υπάρχει και το ενδεχόμενο ο διαλογισμός να μην είναι το δικό σας μονοπάτι προς τη γαλήνη και την αυτοβελτίωση και να χρειαστεί να αναζητήσετε κάποιο άλλο.
