«Στη χώρα της Σαπφούς και του Κωνσταντίνου Καβάφη είμαι βέβαιη ότι αυτά τα fados θα αγγίξουν την ψυχή κάθε ακροατή» γράφει η ίδια στο κείμενο που συνέταξε προσωπικά για τη συναυλία στην Ελλάδα.
Η σπουδαία ερμηνεύτρια που έχει βάλει την προσωπική της σφραγίδα στην ιστορία των παραδοσιακών τραγουδιών της χώρας της, συνεχίζει μέχρι σήμερα να αποτελεί μία σύγχρονη πρέσβειρα του fado, την κατά πολλούς διάδοχο της σπουδαίας Αmalia Rodrigues. Ο πρωτοποριακός fado ήχος που δημιούργησε διέδωσε τη φήμη της σε όλη την Ευρώπη, μέχρι και την Ιαπωνία.
Λίγες μέρες πριν την εμφάνισή της στο Gazarte μάς μίλησε για αυτά που αγαπάει πιο πολύ... την ποίηση και τη ζωή...
Τι αντιπροσωπεύει η ποίηση στη ζωή σας;
Η ποίηση είναι μια πολύ σημαντική πραγματικότητα στη ζωή μου. Ακόμα και αν δεν ήμουν τραγουδίστρια, η ποίηση θα ήταν ουσιαστική ανάγκη μου. Η ποίηση και οι λέξεις, συμφιλιώνονται με τα πιο δυνατά συναισθήματα. Για τα fados μου η ποίηση είναι το βασικό όργανο της έμπνευσης. Αυτός είναι ο λόγος που κάλεσα προσωπικά τους πιο επιφανείς εν ζωή Πορτογάλους ποιητές να γράψουν για τη φωνή μου και τη δουλειά μου, και υπήρξαν μαζί μου τόσο γενναιόδωροι ώστε μού δάνεισαν τα λεγόμενα τους.
Στα Fados η ευλαβική προσοχή στις λέξεις θεωρείται μνημειώδης! Έχετε χρησιμοποιήσει ποιήματα και λόγια δασκάλων του βεληνεκούς του António Lobo Antunes, του Fernando Pessoa ακόμα και ένα κείμενο του νομπελίστα José Saramago. Υπάρχουν σύγχρονοι ποιητές ή στιχουργοί που θα επιθυμούσατε να συνεργαστείτε μαζί τους;
Λοιπόν, θα μπορούσα να πω ότι έχω τραγουδήσει τα λόγια σχεδόν όλων των Πορτογάλων συγγραφέων και ποιητών που θαυμάζω. Θα ήθελα πολύ να συνεχίσω να εργάζομαι με τον José Saramago - θα ξεκινούσαμε ένα πρότζεκτ μαζί πριν φύγει από τη ζωή.
Επίσης, ο εκλιπών ποιητής Vasco Graça Moura με τον οποίο δούλευα πολύ συχνά. Θα ήθελα να εργαστώ πάλι με την Agustina Bessa Luis. Αντί να συνεργαστώ με περισσότερα ονόματα τώρα προτιμώ να οργανώνω διαφορετικά κόνσεπτς - για παράδειγμα ηχογράφησα το Senhora da Noite (Lady of the Night) το 2011, ένα παραδοσιακό fado άλμπουμ με ποιήματα γραμμένα μόνο από γυναίκες.
Τι σημαίνει για εσάς το όνομα Amalia Rodrigues; Η προσωπικότητά της, η αύρα της;
Η Amália Rodrigues είναι η μεγαλύτερη τραγουδίστρια Fado όλων των εποχών, πρέσβερα των fados σε όλο τον κόσμο. Ήταν πολύ σύγχρονη στον τρόπο που τραγουδούσε - ερμήνευε σε πολλές γλώσσες, τραγούδια από διαφορετικές κουλτούρες, είχε σχέση με το θέατρο, το σινεμά κλπ. Και μάλιστα έγραφε πολύ καλή ποίηση.
Η Αμάλια Ροντρίγκεζ είχε μια εξαιρετική συναίσθηση της ζωής, μεγάλο ταλέντο και ευφυΐα. Είχε το θάρρος να μαθαίνει νέα πράγματα και να τα φέρει εις πέρας. Πιστεύω ότι το youtube και ο χρόνος λειτουργούν υπέρ της.
Το επόμενο άλμπουμ μου που είναι ήδη ηχογραφημένο ονομάζεται «Para Amália» (Για την Amália). Τραγουδάω κάποιο ρεπερτόριό της και επίσης κάποια ποιήματα για εκείνη που ζήτησα να μου γράψουν σύγχρονοι ποιητές. Οι φωτογραφίες του εξωφύλου θα είναι πολύ Irene Papas (χαμογελάει).
Υπάρχουν τσιγγάνικες/αραβικές επιρροές στα fados;
Πιστεύω ότι τα «μελίσματα» στο fado έχουν επιρροές από τη βόρεια Αφρική, τον αραβικό τρόπο ερμηνείας.
Εκτός από το fado, κάποιες από τις θεματικές που σας έχουν απασχολήσει είναι στα ισπανικά, στα γαλλικά, στα καταλανικά, στα αγγλικά και στα ιαπωνικά. Υπάρχει ένα ελληνικό κομμάτι που θα μπορούσατε να ενσωματώσετε στη δισκογραφία σας;
Την τελευταία φορά που ήμουν στο Gazarte - ένας χώρος που αγαπώ - τραγούδησα το KI ANAMESSA, ένα κομμάτι από την Angeliki Ionatos βασισμένο σε ένα ποίημα της Σαπφούς. Θα ήθελα πολύ να τραγουδήσω Καβάφη.
Υπάρχουν κλισέ αντιλήψεις για τα fados που αντιπαθείτε;
Λοιπόν, δεν μου αρέσει να ακούω ότι τα fados είναι … λυπητερά. Υπάρχουν fados με χιουμοριστικά και αστεία λόγια. Το fado δεν είναι πιο μελαγχολικό από τα flamenco, τα blues ή ακόμα και τα δικά σας ρεμπέτικα. Το fado δεν είναι μελαγχολικό είναι … βαθύ – τραγουδάμε τα βασικά αισθήματα της ανθρώπινης ψυχής.
Εσείς υπηρετείτε ένα αστικό στιλ fado. Τι σημαίνει η παγκοσμιοποίηση για τη μουσική σας;
Πριν την παγκοσμιοποίηση ήμουν ήδη εκτεθειμένη στη μουσική από όλο τον κόσμο, ήμουν η τρίτη γενιά καλλιτεχνών από την οικογένεια της μητέρας μου. Στο σπίτι μας ήταν ο … κόσμος. Η παγκοσμιοποίηση σήμερα είναι καλή για κάποια θέματα και φοβερά κακή για κάποια άλλα. Το χρήμα ταξιδεύει εύκολα και είναι πιο σημαντικό και από τους … ανθρώπους, για παράδειγμα!
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια; Θα θέλατε να κάνετε κάποια αναπάντεχη πρωτοποριακή για το είδος σας «παντρειά» με κάποιο άλλο είδος ή καλλιτέχνη που δεν θα φανταζόμασταν;
Μόλις έκανα ένα κοντσέρτο με τη Φιλαρμονική της Βρέμης, και ερμήνευσα Lieder of Schubert και Fado. Ήταν μια εκπληκτική νέα εμπειρία. Τώρα ολοκληρώνω το νέο μου άλμπουμ και ετοιμάζω ένα θεατρικό έργο για το 2016 με τον επιφανή Ισπανό δραματουργό Guillermo Heras.
Θα ήθελα πολύ να συνεργαστώ με τους Kronos Quartet και τον τσελίστα YoYo Ma. Και επίσης θα ήθελα πολύ να βρω έναν τρόπο να συνεργαστώ με το αγαπημένο μου γκρουπ τους Tiger Lillies.
To Fado ως το προσωπικό σας Tao. Η λέξη fado σημαίνει μοίρα, πεπρωμένο. Τι σημαίνει για τη δική σας ζωή;
Λοιπόν, το fado είναι η ζωή, το πεπρωμένο όπως λέτε, αυτό που δεν μπορείς να αποφύγεις. Προσπαθώ να επιλέγω να αποδέχομαι αυτό που είναι αδύνατο να αλλάξεις. Στη ζωή μου το fado είναι ένα συναίσθημα και μια αίσθηση που βρίσκεται παντού, όχι μόνο στη σκηνή ή στη δουλειά μου. Είναι ένα κόνσεπτ ζωής. Όχι κονφορμισμός – να συμβιβάζεσαι – αλλά ένα είδος σοφίας.
Αυθεντικότητα ή πειραματισμός; Φοβάται το fado τις εξωτερικές επιρροές που διαβρώνουν;
Εξαρτάται. Αν κάποιος πειραματίζεται για να είναι μοντέρνος ή γιατί η δισκογραφική του, η μόδα η πολιτιστική βιομηχανία το απαιτεί, δεν είναι καλό. Αλλά αν πειραματίζεσαι με την αυθεντικότητα είναι πολύ καλό. Ας μην γελιόμαστε, η μουσική Fado υπήρξε πάντα μέσα στην πρωτοπορία. Η μεγάλη έκπληξη θα ήταν να πάψει να πηγαίνει μπροστά!
Είστε μια εξαιρετική περφόρμερ. Είναι οι ζωντανές εμφανίσεις σας τόσο ευχάριστες για εσάς όσο φαίνεται σε μας τους θεατές;
Ναιιιιι !!!! Ξανά στις 28 Φεβρουαρίου θα αφιερώσω και ένα τραγούδι στον LoukaniKos, είμαι φαν!
Σας αρέσει το ελληνικό κοινό;
Είναι ήδη περισσότερα από 10 χρόνια αυτός ο έρωτας και τα παθιασμένα ραντεβού μου στην Αθήνα, Θεσσαλονίκη, στο Μέγαρο, στο Ηρώδειο, στο Gazarte. Το ελληνικό κοινό καταλαβαίνει πολύ καλά την τραγική πλευρά της ζωής που εμπεριέχεται και στο fado.
Δεν έχω πολλά να εξηγήσω στους Έλληνες τα αισθάνονται ήδη...
Χριστίνα Τσατσαράγκου
