Μας μιλάει για την έλευση ενός καινούριου είδους, εκθαμβωτικού και καταστροφικού: ένας καινούριος εγωισμός ανασυντίθεται, πιο ισχυρός και απόλυτος από τους προηγούμενους, ένας εγωισμός που αναγκάζει όλους τους άλλους να υποκύψουν και να καταναλωθούν. Από τις ερμητικά κλειστές αίθουσες συνεδριάσεων με το αυστηρό τελετουργικό, μέχρι την αγκαλιά μιας βασίλισσας-τροφού που εκπληρώνει φαντασιώσεις, οι ήρωες του έργου αποσυνδέονται από το παρελθόν τους και μετατοπίζουν τον κόσμο.
Η παράσταση "Μετατόπιση προς τον Ερυθρό" που σκηνοθέτησε με επιτυχία ο πολλά υποσχόμενος Θάνος Παπακωσταντίνου πλαισιωμένος από καταξιωμένους ηθοποιούς, επαναλαμβάνεται μετά τη θερμή περσινή της υποδοχή στο Φεστιβάλ Αθηνών και στην Πειραιώς 260.
Mε αφορμή την παράσταση αυτή, μιλήσαμε με τον Θάνο Παπακωνσταντίνου προκειμένου να την αποκρυπτογραφήσουμε περαιτέρω!
Πείτε μας λίγα λόγια για το έργο
Το έργο ξεκινά σα να πρόκειται για παράσταση τσίρκου. Ο θηριοδαμαστής, όμως, μας μιλά για την έλευση ενός νέου είδους - ακόμη άγνωστου. Με κεντρικό πρόσωπο το μέλος ενός συμβουλίου, γινόμαστε μάρτυρες μιας νέας 'Γένεσης'. Μια νέα μορφή ζωής κάνει την εμφάνισή της μέσα από τον άνθρωπο, όμως αυτή τη φορά η σύλληψη είναι μια μόλυνση, η επώαση ένας κύκλος συμπτωμάτων και η γέννηση είναι τελικά είναι μια καταστροφή. Γεννιέται το είδος που θα εκτοπίσει το ανθρώπινο. Μες στην πορεία αυτής της αφήγησης, όλα τα πρόσωπα έλκονται από αυτό το τσίρκο που σαν παράλληλος κόσμος διατρέχει όλο το έργο και τελικά ενσωματώνονται μέσα του. Η ιστορία του ανθρώπου, του είδους που τελειώνει, γίνεται ένα νούμερο τσίρκου.
Γιατί θελήσατε να το σκηνοθετήσετε; Τι σας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση;
Παρακολουθώ και εκτιμώ το έργο του Γιάννη Μαυριτσάκη και πιστεύω ότι είναι από τους σπουδαιότερους σύγχρονους έλληνες θεατρικούς συγγραφείς. Οπότε και είναι τιμή μου που μου πρότεινε να σκηνοθετήσω έργο του. Πέραν τούτου, συνδέθηκα από την αρχή με το συγκεκριμένο έργο γιατί ενώ επιχειρεί και τα καταφέρνει να πλάσει έναν τόσο αυστηρά δομημένο κόσμο, την ίδια στιγμή έχει τόση ανάγκη τη σκηνή για να ολοκληρωθεί. Η ηθελημένη αποσπασματικότητά του, οι διαρκείς εναλλαγές ύφους, οι νοηματικές ακροβασίες του, το καθιστούν μια πολύ μεγάλη πρόκληση. Το έργο είναι μια συνεχής ακροβασία απ'την αρχή μέχρι το τέλος. Ισορροπεί με μελετημένη ακρίβεια μεταξύ πολλών στοιχείων από το πεζό, το καθημερινό μέχρι το κρυπτικό και το ποιητικό. Είναι με κάποιο τρόπο σα να έχει επιχειρήσει να αρθρώσει, να δομήσει σκηνικά τη 'σκοτεινή ενέργεια' που κυκλοφορεί ανάμεσα στα αστρικά σώματα και κάνει το σύμπαν να διαστέλλεται. Πίσω από την επιφάνεια πάντα εξακολουθεί να υπάρχει κάτι που διαφεύγει, κάτι που λανθάνει. Αυτό το 'κάτι', είναι κάτι ζωντανό. Κάποια στιγμή έρχεται η ώρα να αναδυθεί, να εκραγεί και τότε τα πάντα μετατοπίζονται - αλλάζει ο άξονας του κόσμου.
Τι θέλετε πρωτίστως να αναδείξετε μέσα από το έργο του Γιάννη Μαυριτσάκη και που εστιάσατε την σκηνοθετική σας ματιά;
Ενα στοιχείο του έργου που μας απασχόλησε πολύ στην παράσταση είναι το ότι η κάθε σκηνή του έργου με κάποιο τρόπο καταλήγει να γίνεται ένα νούμερο τσίρκου. Ολα τα πρόσωπα έλκονται απο αυτόν τον άγριο και θεαματικό κόσμο που κυκλοφορεί μέσα στο έργο από την έναρξη του Θηριοδαμαστή μέχρι και την τελευταία αφήγηση της Βασίλισσας. Αν και κάθε πρόσωπο βρίσκεται σε άλλο χρόνο της ιστορίας, άσχετα με την αφετηρία του, κάθε πρόσωπο γίνεται είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα κομμάτι αυτού του κόσμου. Ο άξονας του κόσμου έχει μετατοπιστεί και όλοι μας μπροστά στον τρόμο του αφανισμού μας γινόμαστε τραγικοί κλόουν ενώ η σκηνή γύρω μας καταρρέει.
Στην παράσταση ο χώρος αλλάζει διαρκώς. Κάθε σκηνή διαδραματίζεται σε έναν διαφορετικό χώρο. Κάθε σκηνή γίνεται τελικά και ένα διαφορετικό νούμερο του τσίρκου - ο θηριοδαμαστής, ο ταχυδακτυλουργός, ο κλόουν, το σπάνιο έκθεμα. Ολα μαζί στο τέλος συνθέτουν αυτό το θέαμα όχι όμως για το νέο είδος που έρχεται αλλά γι’ αυτό που χάνεται - τον άνθρωπο.
Τελικά η μόνη ελπίδα του κόσμου αυτού είναι η καταστροφή του;
Ίσως μια δημιουργική καταστροφή, μια καταστροφή με την ελπίδα της αναγέννησης. Γιατί υπάρχει και η καταστροφή που φέρνει κανιβαλισμό, σήψη κι αφανισμό.
Ποιος ο ρόλος του εγωισμού στο έργο, αλλά και στη σύγχρονη κοινωνία που ζούμε;
Ο άνθρωπος είναι το πιο εγωιστικό πλάσμα στον πλανήτη. Τον έχει εποικήσει, τον έχει κυριεύσει, τον έχει απομυζήσει με κάθε δυνατό τρόπο. Ο άνθρωπος πιστεύει πως είναι ο ένας και μοναδικός άρχων αυτού του κόσμου. Το έργο έρχεται και προτείνει το εξής - Τί γίνεται αν έρθει ένα νέο είδος πιο ισχυρό και καταστροφικό από τον άνθρωπο. Κι αν ποτέ στο έργο ή την παράσταση δεν βλέπουμε αυτό το ‘έκπαγλο και θηριώδες’ νέο είδος, παρόλα αυτά καταλαβαίνουμε όμως ότι ο άνθρωπος δεν ήταν ποτέ ο ένας και μοναδικός, αλλά ήταν ακόμα ένα είδος που είναι προορισμένο κάποτε να εκλείψει και να δαμαστεί από ένα επόμενο.
Εσείς πως αντιμετωπίζετε τη ζωή σας;
Όπως και οι περισσότεροι φαντάζομαι. Προσπαθώ να βρίσκω τη δύναμη και τον τρόπο να συνεχίζω.
Είστε αισιόδοξος για το μέλλον μας ως Έλληνες; Πιστεύετε πως τα πράγματα θα κυλήσουν κάποτε ομαλά;
Δε νομίζω, χωρίς να θέλω να είμαι απαισιόδοξος, ότι τα πράγματα είναι και ποτέ ‘ομαλά’. Μετά από τόσες δεκαετίες εξωτερικής ευμάρειας και σταθερότητας, βλέπουμε περίτρανα σήμερα πόση ασυδοσία, ανευθυνότητα και αγριότητα μπορεί πολύ εύκολα να κρύβεται πίσω από μια καλογυαλισμένη εικόνα. Χρειάζεται διαρκής επαγρύπνηση.
Μελλοντικά σχέδια της Helter Skelter Company;
Η ολοκλήρωση της τριλογίας με βάση την Ορέστεια που ξεκίνησε με τις παραστάσεις Venison και Pedestal. Το επόμενο και τελευταίο κομμάτι, το Colossus που έχει σαν αφετηρία τον Αγαμέμνονα του Αισχύλου.
Γεωργία Οικονόμου
[email protected]
