Ο Αλσέστ, ο ήρωας του Μολιέρου δεν μπορεί να δεχθεί τον κόσμο έτσι όπως είναι. Η στάση των ανθρώπων τον μελαγχολεί βαθιά και τον οργίζει. Η ειλικρίνεια του τον οδηγεί σε σύγκρουση μαζί τους. Φλερτάρει με το απόλυτο και εγκαταλείπει την κοινωνία για να περιπλανηθεί σε μια no man’s land.
Εμείς μιλήσαμε με τον Παναγιώτη Κλίνη στην προσπάθειά μας να μάθουμε όσο το δυνατόν περισσότερα για την ενδιαφέρουσα αυτή παράσταση και να αποκρυπτογραφήσουμε τις συνδέσεις της με το σήμερα…
Τι σας οδήγησε στην επιλογή του έργου;
Όλα ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 2014, όταν μετά από χρόνια ξαναδιάβασα το έργο "Ο Μισάνθρωπος" του Μολιέρου με σκοπό να ανέβει στο πλαίσιο του φεστιβάλ των Θεατρικών Συνθέσεων στο θέατρο Beton7 τον Μάιο του 2015. Η σύνδεσή μου με το έργο και κυρίως με τον ρόλο του Αλσέστ, του Μισανθρώπου, ήταν απόλυτη από την πρώτη στιγμή της ανάγνωσης.
Ποια η οπτική σας πάνω στο κείμενο;
Το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα ήταν η μετάφραση του κειμένου. Το έργο είναι γραμμένο σε έμμετρο ομοιοκατάληκτο λόγο στα γαλλικά. Έτσι ακριβώς φαντάστηκα και την απόδοση στα ελληνικά. Ένα ποίημα που να μπορεί να μιληθεί πάνω στη σκηνή. Διάβασα όλες τις ελληνικές μεταφράσεις - οι περισσότερες δεν είναι σε έμμετρο λόγο - και αποφάσισα χωρίς πολλή σκέψη να τολμήσω να μεταφράσω ο ίδιος το κείμενο. Σ' αυτό με βοήθησαν οι πρώτες σπουδές μου στο Τμήμα Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Το έργο υπέστη δραματουργική επεξεργασία, η οποία βοήθησε αφενός στη μείωση της διάρκειας της παράστασης αφετέρου στην πυκνότητα και στη συνοχή, χωρίς να αλλοιωθεί καθόλου η ιστορία.
Ποια τα ερωτήματα και οι προβληματισμοί που απορρέουν μέσα από τα δική σας ανάγνωση πάνω στο μολιερικό έργο;
Ο Αλσέστ, ο Μισάνθρωπος στο έργο του Μολιέρου, δεν μπορεί να δεχτεί τον κόσμο έτσι όπως είναι. Η στάση των ανθρώπων τον μελαγχολεί βαθιά και τον οργίζει. Η ειλικρίνειά του τον οδηγεί να συγκρουστεί μαζί τους και να τους εγκαταλείψει. Για να πάει που; "Είναι φορές που μου 'ρχεται να φύγω σ' άλλους τόπους σε μιά ερημιά ολομόναχος μακριά απ' τους ανθρώπους". Πού μπορεί να πάει ένας άνθρωπος πάνω στη γη έτσι ώστε να μην έχει ποτέ ξανά επαφή με την ανθρώπινη φύση; Νομίζω πουθενά. Γιατί ακόμα κι αν καταφύγει στο πιο απομακρυσμένο μέρος του πλανήτη, κάποια στιγμή κάποιος θα τον βρει. Έτσι σκέφτηκα ότι ο Αλσέστ, ο δικός μου Μισάνθρωπος, φλερτάρει με το απόλυτο και εγκαταλείπει την κοινωνία για να περιπλανηθεί σε μια no man's land, οριστικά και αμετάκλητα. Η παράσταση αρχίζει από το τέλος. Ο Αλσέστ είναι ήδη στη γη του κανενός και επιλέγει να ξαναζήσει την ιστορία για να οδηγηθεί στη συμφιλίωση και την αποδοχή.
Τι είναι αυτό που συνδέει το κείμενο με την εποχή μας;
Τι οδηγεί έναν άνθρωπο μακριά από τους ανθρώπους; Το μίσος του για τον άνθρωπο ή η απόλυτη αγάπη γι αυτό που θα μπορούσε να ειναι ο άνθρωπος; Δεν υπάρχει μισάνθρωπο παιδί, ούτε καν έφηβος που να έχει κατασταλλάξει στη μισανθρωπία. Ο άνθρωπος κατεβαίνει στο στίβο της ζωής ανυποψίαστος, ανοιχτός και αφελής και καταλήγει σε μάκρος χρόνου να υποψιαστεί όλα τα πικρά συμπεράσματα. Συνεπώς η μισανθρωπία δεν είναι μία εκ των προτέρων αποφασισμένη θέση αλλά μία εκ των υστέρων πικρή απογοήτευση.
Γιατί ο Μισάνθρωπος σήμερα;
Παρ' όλο που το έργο γράφτηκε το 1666, οι λέξεις του Μολιέρου ηχούν στ' αυτιά μας σαν αυριανές. Αυτό συμβαίνει για δύο κύριους λόγους. Πρώτον γιατί η υποκρισία είναι σύμφυτη με την ανθρώπινη ύπαρξη και δεύτερον γιατί πάντα υπήρχαν υπάρχουν και θα υπάρχουν άνθρωποι που δυσκολεύονται να συνυπάρξουν με τους ανθρώπους.
* Η παράσταση ανεβαίνει για δεύτερη χρονιά τον Μάιο του 2016 στο θέατρο 104 στην Αθήνα.
