Είναι πραγματικά εκπληκτικό το πόσο μπορεί σήμερα να μας αφορά ένα έργο που γράφτηκε στις αρχές του 20ου αιώνα: η διεξοδική περιγραφή των επερχόμενων δικτατοριών με αποκορύφωμα το ναζιστικό καθεστώς και κυρίως η βήμα προς βήμα διαδικασία γέννησης του φασισμού που ταλανίζει τις κοινωνίες μας ακόμη και σήμερα με αμείωτη ένταση, η απάθεια και παθητικότητα του σύγχρονου ανθρώπου απέναντι στο δράμα που βιώνουν οι συνάνθρωποί του, το φαινόμενο του bullying που ναι μεν υπήρχε ανέκαθεν, σήμερα όμως τείνει να λάβει άγριες διαστάσεις, αλλά και το θέμα της ομοφυλοφιλίας που την τελευταία δεκαετία τείνει να απενοχοποιηθεί στις πολιτισμένες κοινωνίες της Δύσης. Και όλα αυτά σε συνδυασμό μ’ ένα πιστό και θαυμάσιο ψυχογράφημα της εφηβείας.
Εμείς μιλήσαμε με τους πρωταγωνιστές της παράστασης προκειμένου να μάθουμε πώς οι ίδιοι βλέπουν το έργο και τις συνιστώσες του.
Λίγα λόγια για το ρόλο και τον χαρακτήρα που υποδύεστε
Διαμαντής Αδαμαντίδης: Υποδύομαι τον ρόλο του Ταίρλες, ενός νέου που μέσα σε ένα κλίμα ιδρυματικής αυστηρότητας στις αρχές του εικοστού αιώνα, έρχεται αντιμέτωπος με την ανακάλυψη του εαυτού του, την οριοθέτηση των θέλω του και της σεξουαλικότητας του και την συνειδητοποίηση του τι επιπτώσεις μπορεί να έχει η βία και η χειραγώγηση στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Μέσα από την συναισθηματική αυτή διαδρομή που βλέπουμε στην παράσταση, αλλά και στο κείμενο στην αυθεντική του μορφή, ερχόμαστε αντιμέτωποι με όλη την διαδικασία δημιουργίας της ψυχοσύνθεσης του ίδιου του συγγραφέα και ταυτόχρονα μιας γενικότερης κοινωνικής κατάστασης στην Ευρώπη εκείνης της εποχής.
Τι είναι αυτό που σας γοητεύει στο έργο αυτό;
Γρηγόρης Μπάλλας: Το αίσθημα της μοναξιάς όταν πρωτοεμφανίζεται σε παιδική ηλικία. Πρόσφατα διάβασα κάτι στο ιντερνετ γραμμένο από μια φίλη και νεαρή μητέρα που μιλούσε για κάτι που της είπε ο γιος της. Είναι στη κουζίνα μαζί του, έχει στύψει την πορτοκαλάδα και το παιδί έχει πάει στο μπαλκόνι για να την πιει. Μετά από λίγο μπαίνει πάλι μέσα:'' Θα την πιω εδώ την πορτοκαλάδα τελικά.'' ''Γιατί;'' ''Γιατί έξω νιώθω την μοναξιά''
Αυτό αναλύει ο Μούζιλ στο έργο και σκέφτομαι πως αυτό που μας γοητεύει μας φοβίζει παράλληλα. Και είναι αυτό που φέρνει τη μοναξιά και τον έρωτα κοντά και ταυτόχρονα μακριά.
Πώς ένα εφηβικό περιστατικό αποτελεί μια παραβολή της μετέπειτα ευρωπαϊκής ιστορίας αλλά και της ανθρώπινης φύσης. Πώς συνδέονται αυτά τα δύο;
Βασίλης Σαφός: Όπως λέει ο συγγραφέας μας: «Ήταν εκείνη η εποχή που ο καθένας ήθελε να σημαίνει κάτι, όμως ήταν τόσο ανέτοιμος που ήταν αδύνατον να σημαίνει οτιδήποτε». Η εφηβεία είναι μία περίοδος τεράστιων αλλαγών και συγκρούσεων. Τόσο το ανθρώπινο σώμα όσο και το πνεύμα μεταμορφώνονται με τέτοια βία που τα σημάδια αυτής της αλλαγής τα φέρουμε πάνω μας για μεγάλο μέρος της ενήλικης ζωής μας -αν όχι σε ολόκληρη. Ο Μούζιλ ξεκινά από ένα περιστατικό της εφηβείας του και καταλήγει να ασχολείται με θεμελιώδη ερωτήματα της ανθρώπινης υπόστασης: ποιός είμαι; τι είμαι; Στα ίδια ερωτήματα φαίνεται να προσπαθεί να απαντήσει ο άνθρωπος σε όλες τις εποχές της ιστορίας του και να βρίσκει διαφορετικές απαντήσεις κάθε φορά. Μία τέτοια μεταβατική περίοδο ανάλογη της εφηβείας φαίνεται να διανύει και η Ευρώπη λίγο πριν το ξέσπασμα των δύο παγκοσμίων πολέμων – όπου ο Μούζιλ γράφει το πρώτο του αυτό μυθιστόρημα. Η θεώρηση του κόσμου που θα επικρατήσει σε εκείνη την ιστορική συγκυρία θα επισφραγίσει την τροπή που θα έχει η παγκόσμια ιστορία μέχρι σήμερα. Και όπως οι μία μεταβατική περίοδος όπως η πρώτη νιότη μας διαμορφώνει την ενήλικη ζωή μας, έτσι και μία μεταβατική περίοδος -όπως οι αρχές του 20ου αιώνα ή οι αρχές του 21ου αιώνα- χαράσσουν την μετέπειτα συνέχεια μας. Δυστυχώς κρίνοντας από το πόσο δυσοίωνες έχουν φανεί ως τώρα οι πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας και κοιτάζοντας πίσω στην νεότερη ιστορία, συμπεραίνω ότι το παρελθόν δεν μας διδάσκει. Μπορεί βέβαια να κάνω και λάθος.
Πού αγγίζει το έργο το σήμερα;
Μπλερίμ Δαμπιρά: Σε όποιο σημείο της ανθρώπινης ιστορίας κι αν σταθεί κανείς, έρχεται αντιμέτωπος με την ίδια πάγια κατάσταση, όπου η ανικανότητα του ισχυρού ως προς τη διαχείριση της δύναμης του, έχει ως συνέπεια την καταπίεση του αδύναμου. Πολλές φορές αυτό συμβαίνει σε απάνθρωπο βαθμό, όπως βλέπουμε και στην περίπτωση 'Μπαζινι'.
Αγαπημένη φράση του έργου
Γρηγόρης Μπάλλας: ''E λοιπόν έγώ περπάτησα μονάχος μέσα από τα μονοπάτια που διασχίζουν δύο ερωτευμένοι''
Βασίλης Σαφός: «Έτσι μιλούσε ύστερα από χρόνια ο Τέρλες, αλλά τότε που βρισκόταν μονάχος στη μέση της καταιγίδας, δεν υπήρχε ούτε η ελάχιστη βεβαιότητα πως κάποτε θα τελείωναν όλα καλά».
Διαμαντής Αδαμαντίδης : «Ε λοιπόν, εγώ περπάτησα μονάχος μέσα από τα μονοπάτια που διασχίζουν δύο ερωτευμένοι»
Μπλερίμ Δαμπιρά: "Υπάρχουν μερικές στιγμές που συμβαίνει κάτι ανεξήγητο"
Γεωργία Οικονόμου
