Αθανασία Καραγιαννοπούλου: «Είμαστε ρατσιστές στον έρωτα. Γιατί είμαστε ζηλιάρηδες» [συνέντευξη]

13.01.2017
Η Αθανασία Καραγιαννοπούλου σκηνοθετεί τον Νίκο Νίκα, σε ένα συγκλονιστικό κείμενο βασισμένο στο έργο του Όσκαρ Ουάιλντ De Profundis, που γράφτηκε ως επιστολή προς τον εραστή του Άλφρεντ Ντάγκλας μέσα από τη Φυλακή του Ρέντινγκ το 1897.

Πείτε μας λίγα λόγια για το έργο αυτό του Όσκαρ Ουάιλντ
Η παράσταση “De Profundis, Η αγάπη που δεν τολμά να πει τ’ όνομά της» στηρίζεται σε μια ολοκαίνουρια μετάφραση και είναι διασκευή του διάσημου έργου του Ουάιλντ: Η ερωτική επιστολή με τον τίτλο DE PROFUNDIS άλλαξε την Ιστορία: Γράφτηκε από τον καταδικασμένο για ομοφυλοφιλία Όσκαρ Ουάιλντ μέσα στη φυλακή και απευθύνεται στον εραστή του και υπαίτιο των δεινών του Άλφρεντ Ντάγκλας. Στην επιστολή αυτή, ο Ουάιλντ με αφορμή τον έρωτα και την προδοσία, μας μιλάει για τη συγχώρεση, την πίστη, την Τέχνη, μας παρηγορεί και μας δίνει μια λύση για το αδιέξοδο της ζωής. Το DE PROFUNDIS στην παράσταση μας είναι το μοναδικό υπερασπιστικό στοιχείο ενός σημερινού δικηγόρου και οι θεατές γίνονται οι ένορκοι μιας καινούριας δίκης του Όσκαρ Ουάιλντ.

Τι είναι αυτό που σας γοητεύει ιδιαίτερα στο De Profundis;
Το DE PROFUNDIS, κατ΄αρχάς, ήταν ο λόγος που από μικρή ένιωσα ιδιαίτερη τρυφερότητα για τους άντρες που αγαπούν άλλους άντρες. Τι υποκριτικό εκ μέρους των Άγγλων να έχουν θεσπίσει νόμο που καταδικάζει τις ερωτικές επιλογές! Να θεωρείται έγκλημα ο ομοφυλοφιλικός έρωτας! Και να διασύρουν, να εξευτελίζουν και ουσιαστικά να «σκοτώνουν» (εφόσον η φυλακή και τα καταναγκαστικά έργα επιδείνωσαν την ήδη εύθραυστη υγεία του Ουάιλντ και πέθανε λίγο καιρό μετά την αποφυλάκιση του) τον μεγαλύτερο- Ιρλανδό- ποιητή τους! Με γοήτευσε και με συγκίνησε ακόμα το γεγονός πως μέσα από αυτό το κείμενο απολογείται για πρώτη φορά αλλά και συγχωρεί. Κάθε φράση του είναι ένα μότο. Κάθε λέξη του είναι παρηγοριά. Μου έμαθε πως «Η Αγάπη είναι το αρχαίο μυστικό του κόσμου».

Πώς κινηθήκατε σκηνοθετικά για να αποδώσετε το κείμενο του Ουάιλντ;
Η σκηνοθεσία έδιωξε ό, τι το περιττό ή εντυπωσιακό και βασίστηκε στο λόγο του μεγάλου συγγραφέα. Ακολούθησα τον ηθοποιό- έναν εκπληκτικό Νίκο Νίκα- βήμα- βήμα στην προσωπική του κατάθεση. Δύο μονάχα σκηνικά αντικείμενα, ένα κοστούμι για την «πριν τη φυλακή» ζωή του κι ένα για τη «μετά τη φυλακή»... Χωρίς όρεξη για τερτίπια ή επιδείξεις, με τη βοήθεια του μεγάλου Λευτέρη Παυλόπουλου, «φώτισα» τον πόνο του Ουάιλντ και του υπέροχου αντιπρόσωπού του- του Νίκα. Η μουσική ήταν όπως πάντα ο μεγάλος μου σύμμαχος.


Εκ βαθέων… Η αγάπη που δεν τολμά να πει τ’ όνομά της: θα μας ερμηνεύστε τους τίτλους αυτούς;
«Εκ Βαθέων» ( De Profundis) είναι ο τίτλος του βιβλίου του Όσκαρ Ουάιλντ, από τον ψαλμό του Δαυίδ (Ψαλμός ΡΚΘ’.129 «Εκ βαθέων εκέκραξα σοι Κύριε...» ). « Η Αγάπη που δεν τολμά να πει τ’ όνομά της» ήταν μια φράση του εραστή του Ουάιλντ, στην οποία βασίστηκε ο κατήγορος του ποιητή και οδήγησε στην καταδίκη του. Όταν ερωτήθηκε στο Δικαστήριο τι είναι αυτή η αγάπη, ο Ουάιλντ απάντησε: « Είναι όμορφη. Είναι καθάρια. Είναι η τελειότερη μορφή τρυφερότητας.»


Πού αγγίζει το σήμερα το έργο αυτό;
Σήμερα, μπροστά στην απίστευτη ιστορία του Όσκαρ Ουάιλντ, όπως ξετυλίγεται στην παράσταση, γινόμαστε όλοι ένα: Ερωτευμένοι, εξαρτημένοι, προδομένοι. Αγαπάμε και αμέσως μισούμε, συγχωρούμε και αμέσως ζητάμε να μάθουμε με παράπονο: « Γιατί δεν μου έγραψες;» ( Ο Ντάγκλας δεν είχε πάει ούτε μια φορά να τον δει στη φυλακή και δεν του είχε γράψει καν ένα γράμμα!) Μαθαίνουμε για την αξία της Τέχνης και της δημιουργίας ( « Η Τέχνη ξεκινά εκεί που τελειώνει η μίμηση»), αποκτούμε ξανά πίστη ( «Ό,τι συμβαίνει σε σένα, συμβαίνει και στους άλλους») αναγνωρίζουμε τη Φύση σαν τη μεγαλύτερη παρηγοριά ( Η Φύση... θα έχει σχισμές στους βράχους της για να κρυφτώ») και ξεκινάμε μια νέα ζωή συγχωρώντας όλον τον κόσμο που μας διέλυσε. ( « Αν σε συγχωρέσω θα ξαναβρώ τη ζωή με περισσότερη γαλήνη»)

Θεωρείτε πως σαν κοινωνία σήμερα είμαστε ρατσιστές απέναντι στις ερωτικές επιλογές του καθενός;
Ναι, είμαστε ρατσιστές. Γιατί είμαστε ζηλιάρηδες. Βλέπουμε τον έρωτα στα μάτια κάποιου κι ενώ θα’ πρεπε να μας είναι αρκετό, γυρίζουμε να δούμε το αντικείμενο αυτού του έρωτα και να το κριτικάρουμε. Οποιοσδήποτε γεννά έρωτα σε κάποιον είναι ευλογημένος. Κι οποιοσδήποτε νιώθει έρωτα για κάποιον (άντρα ή γυναίκα- ομόφυλο ή ετερόφυλο τι σημασία έχει) είναι εξίσου ευλογημένος.

Μελλοντικά σχέδια

Μου επιτρέπετε να μη μιλήσω για μελλοντικά σχέδια; (Είναι σα να έχεις μόλις κάνει ένα παιδί και σε ρωτούν αν θα κάνεις σύντομα και δεύτερο…) Θέλω η παράσταση De Profundis να σπάσει ταμεία! Και θέλω το βιβλίο ( με την θεατρική διασκευή αυτή από τις εκδόσεις ΑΙΩΡΑ) να πουλήσει χιλιάδες αντίτυπα. Αυτά είναι τα σχέδια... ή μάλλον τα όνειρα μου.