Φέτος, το θέατρο Τόπος Αλλού γιορτάζει τα δέκα του χρόνια και στη κεντρική του σκηνή φιλοξενεί το αριστούργημα του Σάμιουελ Μπέκετ «Το Τέλος του Παιχνιδιού». Ο Νίκος Καμτσής, καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου και σκηνοθέτης της παράστασης μας μίλησε για την πορεία του Τόπος Αλλού και για τους στόχους του, καθώς για το εμβληματικό έργο του μεγάλου δραματουργού.

e-go: Φέτος το Τόπος Αλλού γιορτάζει τα δέκα χρόνια του στο ελληνικό θεατρικό προσκήνιο. Που πιστεύετε πως οφείλει την επιτυχία του;

N.K: Νομίζω στη συνέπεια του. Έχει κάνει λάθη, είχε επιτυχίες και αποτυχίες αλλά πάντα ήταν τίμιο με τις προθέσεις του και τις εξαγγελίες του. Δεν ξεγελάσαμε κανέναν. Προσπαθήσαμε να έχουμε μια άμεση σχέση με τους συνεργάτες μας και το κοινό στο οποίο απευθυνόμαστε και εν πολλοίς το πετύχαμε. Αυτό το αναγνωρίζουν όλοι. Απλώς θα μπορούσε να μας χρειασθεί λιγότερο χρόνος για να φτάσουμε σ΄ αυτό το στόχο έτσι ώστε να είχαμε περισσότερο χρόνο για άλλα πράγματα. Τα πράγματα στο ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ γίνονται και γίνονται καλά. Απλώς γίνονται λίγο αργά και με πολύ δουλειά και κόπο. Αυτό δεν είναι κατ΄ ανάγκη κακό.

e-go: Ως καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου ποιος είναι ο απώτερος στόχος σας;

N.K: Ένα θέατρο δεν είναι ένας ...απλός χώρος, σαν ένα οποιοδήποτε κατάστημα. Διάφοροι ανεγκέφαλοι πιστεύουν και έχουν την αυθάδεια να το λένε ότι ένα θέατρο είναι ένα μαγαζί. Ένα θέατρο είναι μια εστία γέννησης πραγμάτων. Πολιτισμού, έκφρασης, δημιουργικότητας κλπ. Αυτό δεν είναι εύκολο να συμβεί ακόμη και αν το συνειδητοποιήσει κάνεις από την πρώτη στιγμή. Πρέπει συνεχώς να το παλεύει, και συνεχώς να επαναπροσδιορίζει την πορεία και την ρότα του. Η προσπάθεια ποτέ δεν σταματάει. Θα ήμουν λοιπόν ικανοποιημένος το ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ να επιβεβαιώνει και να εμπλουτίζει αυτόν τον χαρακτήρα και το ρόλο του στον σύγχρονο Ελληνικό πολιτισμό (και όχι μόνο).

e-go: Μέσα σ΄ αυτά τα δέκα χρόνια του Τόπος Αλλού, ποια είναι η πιο έντονη ανάμνησή σας;

N.K: Χωρίς πολύ σκέψη είναι η ενασχόληση μου με τον Μπέκετ.
Είναι επίσης η ευκαιρία που είχα για διάφορες συνεργασίες που μου χάρισαν στιγμές ευτυχίας (μιλάω για στιγμές) και ανάτασης. Συνεργασίες με συνεργάτες κάθε είδους. Στην Ελλάδα και στο εξωτερικό μέσα από τα πολλά πρότζεκτ που έχουμε κάνει και τα οποία δεν είναι γνωστά στον κόσμο.
Η έρευνα που έχει γίνει με αντικείμενο τα παραμύθια και την Ελληνική αφηγηματική παράδοση, την ιστορία του κοστουμιού, την δημιουργική μάθηση, την αρχαία τραγωδία. Δεν είναι και λίγα. Δεν είμαι από τους άτυχους. Είμαι μάλλον τυχερός. Και μόνο που κατάφερα με ασήμαντη βοήθεια να έχω το δικό μου χώρο είναι σπουδαίο. Εάν δεν υπήρχε το ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ θα ήμουν άλλος ένας «εργολάβος» θεάτρου που θα περίμενε να χτυπήσει το τηλέφωνο του από κάποιο θίασο, κρατικό θέατρο, η ΔΗΠΕΘΕ να του αναθέσουν ένα έργο.

e-go: Υπάρχει κάτι που θα θέλατε να κάνετε και δεν το έχετε καταφέρει μέχρι σήμερα;

N.K: Πολλά. Αλίμονο να μην υπήρχαν. Το γεγονός ότι δεν μπορώ να απαντήσω μονολεκτικά δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν. Το καλό στην δουλειά μας είναι ότι τα ανικανοποίητα και τα απωθημένα εμφανίζονται πάντα μόλις κλείσει ένας κύκλος. Για παράδειγμα όταν ανέβηκε το ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΓΚΟΝΤΟ σκέφτηκα ότι πρέπει να κάνω «κάποτε» το ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ. Η ιδέα ρίζωσε για τα καλά και όταν συμβαίνει αυτό μπαίνει αμέσως σε εφαρμογή. Τουλάχιστον σε μένα. Και να τώρα που συνέβη και με τον καλύτερο τρόπο. Αυτό που μπορώ να πω τώρα είναι επίσης ότι με τον Μπέκετ δεν τελείωσα. Και αυτό είναι αναμενόμενο διότι δεν τελειώνεις με τον Μπέκετ.

e-go: Το ελληνικό κράτος έχει στηρίξει μέχρι σήμερα τις προσπάθειες σας ή είστε αναγκασμένοι να στηρίζεστε αποκλειστικά στις δυνάμεις σας; Πόσο δύσκολο είναι αυτό;

N.K: Το Ελληνικό κράτος για τον πολιτισμό κάνει τόσα όσα είναι αρκετά για να τον ξεφορτωθεί με συνοπτικές διαδικασίες. Κάνει δηλαδή αυτά που δεν μπορεί να αποφύγει. Οι κακόμοιροι οι πολιτικοί δεν καταλαβαίνουν. Δεν τον έχουν διαβάσει τον πολιτισμό και κατά συνέπεια δεν ξέρουν πώς να τον χειριστούν προς όφελος του τόπου.
Για παράδειγμα υπάρχει μια τεράστια προσφορά ενέργειας και δραστηριοτήτων, παραστάσεων, γεγονότων από την μεριά των ανθρώπων του θεάτρου. Νέοι άνθρωποι (και όχι μόνο) βρίσκουν ένα γκαράζ, μια αποθήκη την κάνουν θέατρο και δουλεύουν. Αντί όλη αυτή η ενέργεια να την εκμεταλλευτεί το κράτος και να την διοχετεύσει στο κοινωνικό σύνολο, αυτό που ακούς πανταχόθεν είναι διαμαρτυρίες για το πόσα πολλά είναι τα θέατρα και οι παραστάσεις. Την ίδια στιγμή δεν έχω ακούσει καμία διαμαρτυρία για το πόσες πολλές είναι οι ταβέρνες ή τα mini market. Το πιο απλό θα ήταν να βρεθούν πολιτικές και τρόποι να αυξηθεί το θεατρικό κοινό. Να βάλουν περισσότεροι άνθρωποι το θέατρο στις προτεραιότητες τους. Αυτό θα ευνοούσε και την κυκλοφορία του χρήματος. Αντίθετα σ΄ αυτόν τον τόπο όλα τα πράγματα σε ωθούν να κινείσαι από οθόνη σε οθόνη. Από την οθόνη του κομπιούτερ στην οθόνη της τηλεόρασης και πίσω. Βολεύει καλύτερα. Ένας λαός χαυνωμένος με τις αηδίες της τηλεόρασης που καταναλώνει την μία διαφήμιση πίσω από την άλλη, που κατεβάζει το επίπεδο του βαθμιαία μέχρι τον πάτο του βαρελιού δημιουργεί λιγότερους μπελάδες στους άρχοντες.

e-go: Τι σας γοήτευσε στο «Τέλος του Παιχνιδιού» και αποφασίσατε να καταπιαστείτε με αυτό το έργο του Μπέκετ;

N.K: Θεωρώ ότι αυτός ο συγγραφέας τα είπε όλα και τα ... «τελείωσε» τουλάχιστον για την εποχή μας και για τα χρόνια που βρίσκονται στον ορατό ορίζοντα μας. Πιστεύω ότι θα κάνει αρκετό καιρό το θέατρο για να βγάλει έναν θεατράνθρωπο του Μπεκετικού διαμετρίματος.
Ο Μπέκετ συγκρίνεται -ούτε λίγο ούτε πολύ- με τους αρχαίους τραγικούς. Τουλάχιστον στα μεγάλα του έργα Τέλος του Παιχνιδιού, Περιμένοντας τον Γκοντό, Η τελευταία μαγνητοταινία του Κραπ, Ευτυχισμένες μέρες, αλλά και με τα μυθιστορήματα του. Κατά συνέπεια το να επιλέξει ένας σκηνοθέτης σήμερα να ασχοληθεί με το Μπεκετικό σύμπαν είναι αυτονόητο και εν πολλοίς αναμενόμενο. Πολύ περισσότερο εγώ που δύο χρόνια πριν ανέβασα το «Περιμένοντας τον Γκοντό». Το ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ήρθε φυσικά μετά από τον Γκοντό πολύ περισσότερο που το κοινό υποδέχθηκε πολύ θετικά την παράσταση πριν από δύο χρόνια. Το ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ είναι εκείνο το έργο που εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο -όχι απλά την ανθρώπινη μοναξιά, αλλά την ερημιά του ανθρώπου. Είναι εντελώς άλλο πράγμα. Με εντελώς αναγνωρίσιμο τρόπο από τον απλό θεατή. Είναι έργο συμπυκνωμένο και όχι δύσκολο και βαρύ όπως θέλουν να πιστεύουν. Εάν κάτι το κάνει ερμητικό είναι ότι δεν είναι ο καθένας διατεθειμένος να ακούσει και να δεχθεί τόσο ζωντανά την δική του μοναξιά. Είναι λίγοι αυτοί που αντέχουν αυτή την αυτογνωσία.

e-go: Πόσο μπορεί ο θεατής να ταυτιστεί με τους τέσσερις μοναχικούς ήρωες του έργου;

N.K: Η αμεσότητα και η ειλικρίνεια των προσώπων πραγματικά σπάει κόκαλα. Ο λόγος με τον οποίο τους έχει προικίσει ο Μπέκετ είναι καίριος. Τα πρόσωπα του δεν αναλώνονται σε θεατρινισμούς και καλλιέπειες. Αρθρώνουν μια ουσία (την ανθρώπινη ουσία) χωρίς περιστροφές και φιοριτούρες. Και αυτή η ουσία είναι η δική μου ουσία, η ουσία του κάθε θεατή η του κάθε αναγνώστη που τον διαβάζει. Τα πρόσωπα του Μπέκετ, ο λόγος του Μπέκετ, το περιεχόμενο και η φόρμα του, στέκονται τόσο κοντά σου, μπορούν να μπουν με τρομακτική δύναμη μέσα σου και να κατεδαφίσουν τα προσχήματα και τις ψευδαισθήσεις σου με τρόπο απόλυτο. Αυτό είναι πολύ προκλητικό. Ο Χαμ και ο Κλοβ βρίσκονται εκεί και σε κοιτάνε κατευθείαν στα μάτια. Δεν μπορείς να τους κρυφτείς. Η πρόκληση λοιπόν βρίσκεται εκεί μπροστά σου. Θα απαντήσεις; Θα κάνεις διάλογο μαζί της; Η θα δειλιάσεις και θα το βάλεις στα πόδια;

e-go: Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;

N.K: Να κάνω καλά πράγματα, να είμαι συμφιλιωμένος με τον εαυτό μου, σε ισορροπία και αρμονία με το περιβάλλον μου. Κοινωνικό και φυσικό. Το αν αυτό βρίσκεται σε σύμπτωση με κάποιες παραστάσεις και θεατρικά έργα είναι ένα γεγονός που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και τυχαίο.

Γεωργία Οικονόμου