Το Μεροκάματο του Τρόμου (1953)

09.03.2012
Πλήρως αποκατεστημένο, το αριστούργημα του Κλουζό παραμένει ισχυρή γροθιά στο στομάχι, όπως το είχε περιγράψει ο ηθοποιός Έντουαρντ Τζ. Ρόμπινσον, μέλος της κριτικής επιτροπής στις Κάννες τη χρονιά που βραβεύτηκε η ταινία.

Πλήρως αποκατεστημένο, το αριστούργημα του Κλουζό παραμένει ισχυρή γροθιά στο στομάχι, όπως το είχε περιγράψει ο ηθοποιός Έντουαρντ Τζ. Ρόμπινσον, μέλος της κριτικής επιτροπής στις Κάννες τη χρονιά που βραβεύτηκε η ταινία.

Κάθε φορά που κατηγορούσε κανείς τον Κλουζό για μισανθρωπισμό και άκρατο μηδενισμό έφερνε συνήθως ως παράδειγμα τις ταινίες του. Στο εσωτερικό τους, άνθρωποι δολοπλοκούν και αλληλοσπαράσσονται, ήρωες πέφτουν θύματα των δυσοίωνων συνθηκών που δημιούργησαν για τον εαυτό τους, κοινωνίες βυθίζονται στην καχυποψία και το μίσος και το κακό αφήνεται ανενόχλητο να απλώσει τα πλοκάμια του.

"Το Μεροκάματο του Τρόμου" θα μπορούσε να αποτελέσει αδιάσειστο στοιχείο στον παραπάνω ισχυρισμό, αν ο Κλουζό δεν πλαισίωνε τους χαρακτήρες του με τον αντιφατικό συνδυασμό αγάπης και περιφρόνησης που επιφύλασσε για τα περισσότερα δημιουργήματά του. Σε μια πάμφτωχη γειτονιά της Νότιας Αμερικής, τέσσερις άνδρες αναλαμβάνουν να μεταφέρουν δυο καμιόνια φορτωμένα με μεγάλο και εξαιρετικά επικίνδυνο φορτίο νιτρογλυκερίνης έναντι αδράς αμοιβής. Αρκεί τα φορτηγά με το εκρηκτικό και ευαίσθητο σε κραδασμούς υλικό να υπερβούν τα εμπόδια (πράγμα μάλλον απίθανο) και να φτάσουν στον προορισμό τους.

Ο Κλουζό μετατρέπει την αγωνιώδη πορεία των τεσσάρων σε συγκλονιστική αλληγορία της ανθρώπινης κατάστασης, του θνητού μας πεπρωμένου, της αποτυχίας να νικήσουμε οτιδήποτε μας κάνει να μοιάζουμε με τίποτα περισσότερο από μικροσκοπικά έντομα έτοιμα ανά πάσα στιγμή να συντριβούν κάτω από το δυσβάσταχτο βάρος του σύμπαντος.

Και το κάνει με τον πιο γλαφυρό τρόπο. Ο ιδρώτας που νοστίζει τα κουρασμένα και νευρικά σώματα, η σκόνη και η βρομιά που γίνονται ένα με τα ρούχα, ο δρόμος που απλώνεται μπροστά ατελείωτος και γεμάτος παγίδες, η παγερή αμφιβολία για το πότε ακριβώς ο θάνατος θα χτυπήσει τους απεγνωσμένους αυτούς ταξιδιώτες γίνεται σκιά που πέφτει βαριά και σκοτεινή πάνω στην ανατριχιαστική διαδρομή. Πόσοι θα απομείνουν ζωντανοί, ως πότε και με ποιο ακριβώς τίμημα; Πόσο κοστίζει μια ανθρώπινη ζωή;

Ύστερα από μια σχολαστική πρώτη ώρα, που παίρνει τον χρόνο της για να σου συστήσει τους ήρωες και τις συγκυρίες ζωής οι οποίες τους ωθούν σε μια τέτοια πράξη απελπισίας, ο σκηνοθέτης πατά ξαφνικά το γκάζι του φιλμικού του οχήματος στο τέρμα και δεν ελαττώνει ταχύτητα, παρά μόνο στα σημεία όπου θέλει να τσεκάρει αν ο θεατής βρίσκεται ακόμα με κομμένη την ανάσα, ή αν το σασπένς διατηρεί τη σαδιστική του αποτελεσματικότητα. Η ταινία ιχνηλατεί μια αβάσταχτα αγωνιώδη πορεία για να κορυφωθεί στο φινάλε με μια ειρωνική και τραγική νότα που σε τσακίζει. Ο Κλουζό μπορεί να οικτίρει τη μοίρα της ανθρώπινης ύπαρξης. Δεν μπορεί, όμως, να μην απελπίζεται βλέποντας τέσσερις άντρες να υπογράφουν τον αφανισμό τους στο όνομα ενός απόλυτου παραλογισμού.