Χρόνια από τώρα, η «Μαρία Αντουανέτα» θα απολαμβάνει την αίγλη ενός minor classic. Προς το παρόν, το τόσο ιδιαίτερο δημιούργημα της Σοφία Κόπολα είναι καταδικασμένο να φέρει τον τίτλο της πιο κατάφωρα αδικημένης ταινίας που ξεμύτισε τελευταία. Μεμονωμένες αποδοκιμασίες στις περσινές Κάννες, όπου έκανε πρεμιέρα, επιφυλακτικές κριτικές, λειψές εισπράξεις στην Αμερική: ορίστε η ανταμοιβή της 35χρονης κόρης του Φράνσις επειδή διάλεξε να ξεστρατίσει από το μονοπάτι μιας συμβατικής ταινίας εποχής.
Δυο μεγάλα λάθη φαίνεται να διέπραξε η Κόπολα κατά τη μεταφορά του βιβλίου της Αντόνια Φρέιζερ στην οθόνη. Αφενός γύρισε την πλάτη σε όσους περίμεναν ότι η δική της «Αντουανέτα» θα αποτελούσε μια μοντέρνα, ποπ εκδοχή στην ιστορία της διαβόητης βασίλισσας, με τον ίδιο ρεβιζιονιστικό τρόπο που ο Μπαζ Λούρμαν επενέβη στο σαιξπηρικό «Ρωμαίος Και Ιουλιέτα». Αφετέρου, διαλέγει να παραμείνει σκοπίμως απολιτική σε μια εποχή όπου καθετί στην τέχνη αισθάνεται την ανάγκη να είναι βαρυσήμαντο και δημαγωγικό. Η «Μαρία Αντουανέτα» της Κόπολα δεν έχει παντεσπάνι, γκιλοτίνα και widescreen αριστοκρατική παρακμή. Ακόμη χειρότερα, δεν έχει γαλλική επανάσταση, δεν έχει εξαγριωμένους χωρικούς ούτε εξαθλιωμένους από την πείνα πολίτες.
Αυτό που έχει είναι το θέαμα ενός μικρού κοριτσιού αθέλητα σφραγισμένου με ένα αναπόφευκτο πεπρωμένο, παγιδευμένου στα πρωτόκολλα ενός παλατιού - φυλακή, εγκλωβισμένου σε μια ζωή που δεν διάλεξε. Η ιστορία που διαλέγει να διηγηθεί εδώ η Κόπολα θυμίζει και πάλι τις προηγούμενες ταινίες της: μια σαστισμένη νεαρή ηρωίδα, ολομόναχη σε ένα περιβάλλον το οποίο της μοιάζει ολότελα άγνωστο, αντιμέτωπη με την υποχρέωση να μεγαλώσει... Η «Μαρία Αντουανέτα» παίρνει το γνώριμο αυτό μοτίβο και του δίνει πλέον μια οικουμενική διάσταση. Οποιοσδήποτε κι αν είναι ο χρόνος ή ο τόπος σου, μας λέει η ταινία, σε οποιαδήποτε εποχή κι αν ζεις, από όποιο κοινωνικό στρατόπεδο κι αν προέρχεσαι, μερικά πράγματα δεν αλλάζουν με τίποτα. Το πέρας της εφηβείας, το τέλος της αθωότητας, η ανάγκη επαφής και κατανόησης από τους γύρω έχουν μια διαχρονικότητα η οποία μπορεί κάλλιστα να ενώσει ένα μελαγχολικό κοριτσάκι των αμερικανικών προαστείων (όπως οι πρωταγωνίστριες των «Αυτόχειρων Παρθένων») με μια βασίλισσα στη Γαλλία του 18ου αιώνα.
Η ταινία της Σοφία Κόπολα επιχειρεί να καδράρει το θλιμμένο πορτρέτο ενός άκρως αμφιλεγόμενου ιστορικού προσώπου. Δεν σου ζητά να το συμπαθήσεις. Δεν σου ζητά να το συγχωρήσεις. Το μόνο που ζητά είναι να αγνοήσεις για λίγο την εκδοχή που σου δίδαξαν τα σχολικά βιβλία και να αναρωτηθείς πώς θα ήταν τα πράγματα εάν, αντί για τη διαβόητη βασίλισσα, έβαζες στη θέση της την έφηβη που υποτίθεται πως ήταν. Το θέμα είναι πόσο διατεθειμένος είσαι να επιχειρήσεις εξαρχής κάτι τέτοιο. Εγώ ήμουν. Κι ανακάλυψα μια από τις πιο ενδιαφέρουσες ταινίες της σεζόν που πέρασε...
Dvd extras Αφιέρωμα στα γυρίσματα της ταινίας δια χειρός Ελινορ Κόπολα, μαμά της Σοφία, ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο στο «Παλάτι με τον Λουδοβίκο ΧVΙ», κομμένες σκηνές. Λουκάς Κατσίκας
