2007/ 2 DVD, ΠΕΡΙΟΧΗΣ 2, ΕΜΙ
Ενας σκηνοθέτης δεν μπορεί παρά να νιώθει ευτυχισμένος όταν βρίσκεται στην Ισλανδία. Οπως συμβαίνει με όλες τις περιοχές γύρω από τον Αρκτικό Κύκλο, την περίοδο που είναι μέρα (έξι μήνες το χρόνο), το φως του ήλιου είναι μοναδικό. Πρόκειται για το φως εκείνο που μπορεί να παρατηρήσει κανείς στις χώρες γύρω από τον Ισημερινό τα χαράματα ή νωρίς το απόγευμα: αχνό στην έντασή του, μα γλυκό και προσηνές. Τα χρώματα διαγράφονται ζωηρά, οι σκιές είναι ισχνές, και η κίνηση με φόντο όλα τα επιβλητικά, απόκοσμα τοπία της περιοχής αποτυπώνεται τόσο ανάγλυφη- σχεδόν μεταφυσική. Ποιος δεν θα ήθελε να κινηματογραφήσει με τέτοιες συνθήκες;
Οταν ο Ντιν ΝτεΜπλουά («Λίλο & Στιτς») ανέλαβε να ιχνογραφήσει με την κάμερά του την ανεπίσημη περιοδεία των Sigur Ros σε διάφορα μέρη της πατρίδας τους, πιθανότατα γνώριζε πως στη χειρότερη των περιπτώσεων το εικαστικό αποτέλεσμα θα ήταν κάτι παραπάνω από αξιοπρεπές. Πέρα όμως από την τόσο ενθαρρυντική πραγματικότητα, είχε να επιλέξει πώς θα παρουσιάσει και το περιεχόμενο. Θα μπορούσε να το αντιμετωπίσει ως την αυθόρμητη και σχεδόν χειροποίητη περιοδεία ενός αλλόκοτου γκρουπ. Ή ως την επιστροφή των τελευταίων post-rock Μοϊκανών στην πατρίδα. Ή απλά ως ένα διαφημιστικό σποτ του υπουργείου Τουρισμού της -τόσο μοδάτης, τελευταία- Ισλανδίας με ιδιαίτερο μουσικό χαλί. Ο ΝτεΜπλουά έκανε όλα τα παραπάνω.
Οι Sigur Ros, όπως και οποιοδήποτε εξαγώγιμο πολιτιστικό προϊόν της Ισλανδίας είναι περίεργοι. Η μουσική τους χαρτογραφείται στις παρυφές του post rock, μα δεν έχει σε τίποτα να κάνει με το πολιτικοποιημένο αντίστοιχο του Σιάτλ, του Ντιτρόιτ ή του Καναδά. Μπορεί τα ξεσπάσματά τους να είναι το ίδιο έντονα, η μουσική τους όμως δεν σχετίζεται με ματωμένους δρόμους, αλλά περιγράφει με χειρουργική ακρίβεια τις διάφορες φυσιοδιφικές τους ανησυχίες/εμμονές. Ισως εξαιτίας των παραπάνω είναι και το μόνο ενεργό mainstream συγκρότημα του είδους σήμερα. Μαζί με την Μπγιορκ αποτελούν την έμψυχη σημαία της ισλανδικής μουσικής σκηνής.
Οπως θα έχετε καταλάβει, ο κόσμος των Sigur Ros, αντίστοιχα με εκείνον της πατρίδας τους είναι ασυνήθιστος, μυστηριακός. Και όταν κάποιος θελήσει να εξιστορήσει τη συναυλιακή πορεία που ακολούθησαν κατά την επιστροφή τους σε ισλανδικό έδαφος, παραχωρώντας τα κονσέρτα τους δωρεάν, χωρίς δημοσιότητα ακριβώς μετά το τέλος της παγκόσμιας περιοδείας τους για την προώθηση του δίσκου τους «Τakk» το 2006, θα συναντήσει πολλά εμπόδια. Τη μέγκενη του φολκλορισμού, την αισθητική «καρτ ποστάλ», τον αδικαιολόγητο ελιτισμό. Ευτυχώς για εμάς, ο ΝτεΜπλουά τα ξεπερνάει αυτά σχετικά εύκολα.
Οι Sigur Ros παίζουν σε μικρά μπαρ, σε εγκαταλελειμμένα εργοστάσια, σε εκκλησίες, σε αγρούς, όπου μπορεί να βάλει ο νους, πολλές φορές χωρίς κοινό μπροστά τους. Η ανάγκη των μελών του γκρουπ να αφήσουν κάθε μαρκετίστικο κανόνα μακριά από την πατρίδα τους, να χαλαρώσουν με τους πλέον αναπάντεχους τρόπους και να παίξουν τα κομμάτια τους στη γη όπου γεννήθηκαν δεν είναι πράγματα κατανοητά σε όλους εμάς. Αν προσθέσετε έναν διάχυτο αέρα βίκινγκ παγανισμού και βορειοευρωπαϊκής μυσταγωγίας, μπορεί να καταλάβετε γιατί τα μονοπάτια της νοοτροπίας τους μπορεί να φαίνονται δύσβατα λ.χ. σε κάποιον Μεσογειακό τύπο.
Το ντοκιμαντέρ γίνεται ωστόσο ένας καλός διερμηνέας για όσους δεν είναι Ισλανδοί και δεν μπορούν να καταλάβουν. Ο σκηνοθέτης του ακολουθεί μια έξυπνη διαδρομή. Εξιστορεί σχετικά λιτά την περιοδεία καθώς, γνωρίζει πως το μεγάλο του όπλο είναι η φωτογραφία και η μουσική του συγκροτήματος. Ετσι, χωρίς να υποβαθμίσει τις συνεντεύξεις με τα μέλη του γκρουπ τις εντάσσει στην αφήγηση και με αυτόν τον τρόπο βρίσκει τους συνεκτικούς ιστούς που έλειπαν. Τα λόγια των μελών του γκρουπ λειτουργούν σαν λακωνικά υστερόγραφα στη μουσική τους. Οι Sigur Ros είναι άνθρωποι με τελείως διαφορετικές παραστάσεις και εξωφρενικά παράταιρες προσλαμβάνουσες από όλους εμάς. Το «Ηeima» (που μεταφράζεται ως «πατρίδα») καταφέρνει να μας βάλει στον θαυμαστό κόσμο τους. Τους κατανοείς όσο χρειάζεται για να τους πιστέψεις. Και αυτοί οι πανούργοι εξωτικοί παγανιστές σού επιστρέφουν πίσω την πίστη κομματιασμένη σε εικόνες και ήχους. Δεν είναι και μικρό πράγμα αυτό.
dvd extras
Μικρό βιβλιαράκι, σχολιασμός από τον παραγωγό του φιλμ καθώς και έξτρα cd με ακουστικές εκτελέσεις 19 κομματιών.
Οι Sigur Ros μέσα από σκόρπια λόγια τους
«Εχουμε κουραστεί κάθε φορά που κάποιος αναφέρεται στους Sigur Ros να χρησιμοποιεί όλα αυτά τα σκανδιναβικά κλισέ σχετικά με τους νάνους και τα ξωτικά. Μοιάζει όλα αυτά τα πράγματα να καθορίζουν τη δουλειά μας. Είναι σαφές το ότι η διαβίωση σε συγκεκριμένο περιβάλλον σε επηρεάζει, όμως, αυτό συμβαίνει υποσυνείδητα. Ποτέ δεν αποφασίζεις να ακούγεσαι σαν ένα συγκεκριμένο τοπίο».
«Δεν ξέρουμε τι επιζητούμε με τις συνθέσεις μας. Οτιδήποτε κάνουμε συμβαίνει με έναν πολύ φυσικό τρόπο, τίποτα δεν είναι προσχεδιασμένο στη μουσική μας».
«Κάποιοι άνθρωποι θεωρούν ότι είμαστε πολύ βαρετοί και κάποιοι άλλοι θεωρούν ότι είμαστε πολύ καλοί. Και τις δύο αντιδράσεις τις θεωρούμε έγκυρες».
«Η μουσική μπορεί να είναι πνευματική με τόσους τρόπους, από το να είναι απλώς θρησκευτική. Είναι δύσκολο να μιλήσεις με λέξεις γι αυτό. Είναι αυτό για το οποίο μιλάς όταν είσαι μεθυσμένος».
«Βρίσκετε τη μουσική μας πνευματική; Τότε είναι πνευματική. Είναι λίγο μπερδεμένο για εμάς να μιλήσουμε γι αυτό το θέμα. Υπάρχουν άνθρωποι που ερμηνεύουν τη μουσική μας με αυτόν τον τρόπο. Από την άλλη μεριά, κάποιοι αισθάνονται λύπη και κλαίνε. Αλλοι μπορεί να γελάνε υστερικά».
«Ηταν μια χαρά η μουσική μας που χρησιμοποιήθηκε για το Vanilla Sky. Παρ όλα αυτά δε νομίζω ότι το svefn-g-englar χρησιμοποιήθηκε σωστά. Δεν κατάλαβα τι δουλειά είχε εκεί πέρα. Ηταν κάπως περίεργο. Το njosnavelin έδενε τέλεια όμως με το φινάλε».
«Στεναχωρηθήκαμε όταν στο αμερικανικό τοκ σόου Craig Killborn όπου εμφανιστήκαμε μας έκοψαν το 8λεπτο κομμάτι κατά 3 λεπτά. Επρεπε να μας το πουν να το κόψουμε εμείς. Τελείωνε πολύ απότομα το κομμάτι».
Ηλίας Νικολαίδης
