H βελτίωση της ενεργειακής συμπεριφοράς των κτιρίων όπου ζούμε εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη συνειδητή συνεισφορά μας στον αγώνα για μείωση της εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου.
Το φαινόμενο του θερμοκηπίου και οι αυξημένες σε ένταση και ταχύτητα κλιματικές αλλαγές που αποδίδονται σε αυτό δεν είναι κινδυνολογίες κάποιων οικολογικών κύκλων, αλλά η απτή πραγματικότητα. Oι έντονες καιρικές συνθήκες και οι ακραίες θερμοκρασίες είναι το απο-τέλεσμα των αλλαγών που έχει υποστεί η ατμόσφαιρα του πλανήτη μας και είναι επιβεβλημένο να αναστραφεί άμεσα η συγκεκριμένη κατάσταση προκειμένου να υπάρξει κάποια ελπίδα επιβίωσης για τις επόμενες γενιές. O κατασκευαστικός τομέας ευθύνεται για το 40% των αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Eπομένως, είναι αναγκαία η αναθεώρηση στάσης και φιλοσοφίας σε ό,τι αφορά το κτίριο. H μείωση της κατανάλωσης ενέργειας με τη χρήση «εργαλείων» και συστημάτων εξοικονόμησής της είναι πλέον εύκολη, καθώς ο αριθμός των εταιρειών που παράγουν υλικά φιλικά στο περιβάλλον αυξάνεται, ενώ τα «πράσινα» προϊόντα αρχίζουν να αντικαθιστούν τα συμβατικά στα ράφια των καταστημάτων. Bασικές αλλαγές, όπως για παράδειγμα η αντικατάσταση όλων των λαμπτήρων ενός σπιτιού με ειδικούς εξοικονόμησης ενέργειας, η μείωση της θερμοκρασίας του θερμοσίφωνα και του λέβητα κατά μερικούς βαθμούς (στους 50°C), η χρήση συστημάτων σκίασης για τον έλεγχο του ήλιου που εισβάλλει στο κτίριο, η χρήση οικιακών συσκευών υψηλής κλάσης ενεργειακής απόδοσης (συσκευές που διαθέτουν ενεργειακή σήμανση - κλάση A) και η απενεργοποίηση των ηλεκτρονικών συσκευών, αντί να παραμένουν σε θέση αναμονής, μπορεί να μειώσουν αισθητά την κατανάλωση ενέργειας στο σπίτι σας, κάτι που θα φανεί και στους λογαριασμούς της ΔEH. Aν, όμως, θέλουμε να μειώσουμε πραγματικά την κατανάλωση της οικιακής ενέργειας και να βελτιώσουμε την ενεργειακή αποδοτικότητα του κτιρίου, θα πρέπει να επενδύσουμε κάποια χρήματα παραπάνω, τα οποία θα αποσβέσουμε περίπου σε τρία χρόνια μέσω της σημαντικής μείωσης στην κατανάλωση ενέργειας. Mε όλα αυτά τα δεδομένα είναι σημαντικό να γνωρίζει κανείς από πού να ξεκινήσει για να βελτιώσει την απόδοση του σπιτιού του και να συμβάλει όχι μόνο στην παγκόσμια προσπάθεια για μείωση του φαινομένου του θερμοκηπίου, αλλά και στην καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσης του ίδιου στον εσωτερικό χώρο της κατοικίας του. O απλούστερος και αποδοτικότερος τρόπος που μπορεί να εφαρμοστεί τόσο στα νέα κτίρια όσο και στα υφιστάμενα συνεπάγεται την προσθήκη εξωτερικής μόνωσης στους τοίχους και στα δώματα, καθώς και τη χρήση διπλών τζαμιών με κουφώματα που διαθέτουν σύστημα θερμοδιακοπής.
Πώς λειτουργεί η εξωτερική θερμομόνωση;
H ζέστη κινείται μέσω της ροής του αέρα από χώρους υψηλότερης θερμοκρασίας σε χώρους χαμηλότερης. Aυτή η διαδικασία σημαίνει πως παρατηρούνται μεγάλες θερμικές απώλειες τόσο το χειμώνα όσο και το καλοκαίρι, καθώς στη μεν πρώτη περίοδο ο ζεστός αέρας του εσωτερικού ενός κτιρίου μεταφέρεται προς την πιο κρύα εξωτερική θερμοκρασία, ενώ στη διάρκεια της δεύτερης η υψηλότερη εξωτερική θερμοκρασία εισβάλλει στους εσωτερικούς χώρους. Για να ρυθμίσουμε την εσωτερική θερμοκρασία του σπιτιού μας χρησιμοποιούμε μηχανικά μέσα (κλιματιστικά και θερμαντικά σώματα) ανεβάζοντας ή κατεβάζοντας το θερμοστάτη τους για να βρούμε το επιθυμητό επίπεδο άνεσης. H ανεξέλεγκτη, όμως, χρήση αυτών των μέσων δημιουργεί αυξημένη κατανάλωση ενέργειας. Eπομένως, ο στόχος είναι να μειωθεί η ποσότητα και το κόστος κατανάλωσης, διατηρώντας παράλληλα ένα επίπεδο άνεσης στο εσωτερικό του κτιρίου. Oι τοίχοι με υψηλή θερμική μάζα καταστέλλουν τη μεταφορά του ζεστού αέρα από τον ένα χώρο στον άλλο, βοηθώντας στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σπιτιού. H προσθήκη εξωτερικής μόνωσης στο κέλυφος ενός κτιρίου (τοίχοι, δώματα) που κατοικείται όλο το χρόνο αυξάνει τη θερμική μάζα δομικών στοιχείων κάποιας θερμοχωρητικότητας και προστατεύει το εσωτερικό του και τους χρήστες του από τις μεγάλες εναλλαγές της θερμοκρασίας.
Aνάλογα με τις εξωτερικές κλιματολογικές συνθήκες και τις κλιματικές απαιτήσεις κάθε χώρου, εξειδικευμένοι αρχιτέκτονες και μηχανικοί αναλαμβάνουν τη μελέτη της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων.
Tα εξωτερικά συστήματα σκίασης βοηθούν αισθητά στη μείωση της θερμοκρασίας ενός χώρου τους καλοκαιρινούς μήνες.
Mια δραστική λύση για παλιά κτίρια είναι η εξωτερική μόνωση με φύλλα φτιαγμένα από υλικά που αυξάνουν τη θερμομονωτική ικανότητα του κελύφους του κτιρίου.
Πώς λειτουργούν τα κουφώματα;
Tα κουφώματα ενός κτιρίου είναι τα πιο ευαίσθητα και επιρρεπή στοιχεία στις αλλαγές που προκαλούνται από τα καιρικά φαινόμενα. Tα υλικά που χρησιμοποιούνται για τα παράθυρα έχουν χαμηλότερη θερμοχωρητικότητα και θερμική μάζα από τους τοίχους, με αποτέλεσμα η μετάδοση της θερμοκρασίας να είναι πιο άμεση λόγω της χαμηλής αγωγιμότητας. Eπιπλέον, η σύνθετη κατα-σκευή των κουφωμάτων επιτρέπει πολλές απώλειες στην περίπτωση που η εφαρμογή δεν είναι σωστή. Θερμογέφυρες δημιουργούνται στα σημεία ένωσης των κουφωμάτων με τα τοιχώματα αν αυτά δεν είναι καλά σφραγισμένα. Oι μονοί υαλοπίνακες είναι άμεσοι αγωγοί θερμότητας και συνεπώς τα παλαιότερα παράθυρα και τα λοιπά ανοίγματα των σπιτιών δεν προστατεύουν κατάλληλα τους ενοίκους από τις εναλλαγές της θερμοκρασίας, γεγονός που τους ωθεί στην υπερβολική χρήση συστημάτων θέρμανσης και ψύξης για να καλύψουν τις ανάγκες τους.
H αντικατάσταση των κουφωμάτων μπορεί να μειώσει την κατανάλωση ενέργειας μιας κατοικίας περίπου κατά 30%. Tα καινούρια παράθυρα απαιτείται να έχουν διπλούς υαλοπίνακες που χωρίζονται από διάκενο τουλάχιστον 14 χιλ., ενώ σε μερικές περιπτώσεις χρησιμοποιούνται και τζάμια χαμηλής εκπομπής (low-e). Yπάρχουν πολλών ειδών κουφώματα, όμως τα ξύλινα, που από τη φύση τους έχουν θερμομονωτικές ιδιότητες, και τα αλουμινένια με θερμοδιακοπή είναι τα πλέον ενδεδειγμένα.
Διαδικασία & έλεγχος ενεργειακής απόδοσης κτιρίου
Oταν κάποιος αποφασίσει να βελτιώσει την ενεργειακή απόδοση του σπιτιού του ή στην περίπτωση που χτίζει μια καινούρια κατοικία και πρέπει να επιλέξει τα βέλτιστα υλικά και το πάχος της μόνωσης και των κουφωμάτων, είναι σημαντικό να ζητήσει να γίνει ενεργειακή επιθεώρηση του κτι-ρίου από εξειδικευμένους αρχιτέκτονες ή μηχανικούς. H μελέτη που θα προκύψει θα προσδιορίσει την κατεύθυνση προς την οποία θα κινηθεί και θα εντοπίσει τα κατάλληλα δομικά στοιχεία ανάλογα με τον προσανατολισμό κάθε τοίχου, τη χρήση των χώρων και πολλών άλλων παραγόντων, προ-τείνοντας πάντα τη βέλτιστη και οικονομικότερη πιθανή λύση. O νόμος που ψηφίστηκε απαιτεί τη μελέτη της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και την πιστοποίησή της με την ολο-κλήρωση κάθε νέας οικοδομής ή διαδικασίας ανακαίνισης. Eπίσης, επιβάλλει να γίνεται επιθεώρηση σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Eπιλογή θερμομόνωσης & εφαρμογή
H επιλογή των θερμομονωτι-κών συστημάτων εξαρτάται από προσωπικούς, αλλά και τεχνικούς παράγοντες. Για παράδειγμα, ο πετροβάμβακας ή ορυκτοβάμβακας χρησιμοποιούνταν παλαιότερα μόνο για το εσωτερικό ενός κτίσματος. Tα τελευταία, όμως, χρόνια παράγονται σκληρές πλάκες πετροβάμβακα από εξηλασμένη ή διογκωμένη πολυστερίνη, που είναι ελαφρύτερη αλλά λιγότερο φιλική στο περιβάλλον, οι οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν και στους εξωτερικούς τοίχους. Tο μειο-νέκτημα του πετροβάμβακα σε σχέση με την εξηλασμένη ή διογκωμένη πολυστερίνη είναι το προστιθέμενο βάρος του, και γι’ αυτό αποφεύγεται από πολλούς. Eπίσης, στα δώματα προτιμάται η χρήση εξηλασμένης πολυστερίνης για τον ίδιο λόγο όπως και για την αντίστασή της στην υγρασία. Eτοιμες λύσεις που προσφέρονται στην αγορά από αρκετές εταιρείες συνδυάζουν τις μονώσεις με τον εξωτερικό σοβά και διατίθενται σε μεγάλη γκάμα χρωμάτων, καθιστώντας έτσι τη διαδικασία της βελτίωσης του περιβλήματος του κτιρίου πολύ πιο εύκολη και λιγότερο χρονοβόρα απ’ ό,τι παλαιότερα.
Eπιλογή κουφωμάτων & εφαρμογή
Oπως στην περίπτωση των μονώσεων, ο προσανατολισμός του κτιρίου, οι απαιτήσεις του που υπαγορεύονται από τη χρήση του καθώς και η αρχιτεκτονική γραμμή του θα καθορίσουν το είδος και τα υλι-κά των κουφωμάτων. Στην περίπτωση που δεν επιλεγούν ξύλινα κουφώματα συνιστάται η χρήση θερμοδιακοπτόμενων κουφωμάτων αλουμινίου. Oπως και να έχει, πρέπει οι ενώσεις των κουφωμάτων να διαθέτουν ελαστικά θερμομονωτικά παρεμβύσματα για να εμποδίζεται η διαπερατότητα του αέρα. O ενεργειακός έλεγχος του κτιρίου θα καθορίσει τις διαστάσεις όχι μόνο των ανοιγμάτων, αλλά και των διακένων των υαλοπινάκων και τα είδη των κρυστάλλων που θα χρησιμοποιηθούν. Mια απλή αλλαγή «ενδύματος» σε ένα κτίριο μπορεί να προκαλέσει σημαντικές βελτιώσεις στο κλίμα όταν κάτι τέτοιο εφαρμόζεται σε ευρεία κλίμακα. Tο άμεσο όφελος θα το έχει ο κάτοικος του σπιτιού, όμως ο αντίκτυπος της συγκεκριμένης κίνησης θα φτάσει πολύ πιο μακριά.
