Το Τετράδιο της Ερατώς

15.12.2012
Κουλουράκια και φοινίκια, πιλάφια διάφορα, ντολμάδες, κουρκουμπίνοι κι αμυγδαλωτά: ένας κόσμος αγαπημένων και οικείων γεύσεων που χωρίς άλλο μεσολαβητή γίνονται φορέας πολιτισμού, του δικού μας, ελληνικού πολιτισμού. Σ' αυτόν τον πολιτισμό και ιδιαίτερα στο κομμάτι του πολιτισμού της Μικράς Ασίας μας παρασέρνει το βιβλίο της Λίζας Μιχελή, "Το Τετράδιο της Ερατώς".

Το "Τετράδιο της Ερατώς –Η Σμυρναϊκή Κουζίνα (1867-1919)" δεν είναι καινούργια ιστορία. Αντίθετα, έχει τις ρίζες του στις σημειώσεις μιας αυθεντικής σμυρνιάς αρχόντισσας που έζησε στην πρωτεύουσα των Ελλήνων της Μικράς Ασίας την εποχή της ακμής της πόλης. Μιας εποχής γεμάτης αρώματα και γεύσεις απ' όλες τις γωνιές του κόσμου, που συναντιόντουσαν και ανακατεύονταν για να συνθέσουν την αίγλη μιας κοινωνίας που η γοητεία της αντανακλάται μέχρι τις μέρες μας.

Είναι μια κοινωνία όπου οι γυναίκες, ανεξάρτητα από την καταγωγή τους, κρατούσαν μια αξιοσέβαστη θέση -πραγματικές κυρίες του σπιτιού και της κουζίνας τους- και ήξεραν να γοητεύουν και να κρατούν σφιχτά δεμένο τον ιστό της οικογένειας τους.

Αξιόπιστος οδηγός τους ήταν τα ήθη και τα έθιμα της ελληνικής κοινότητας της Σμύρνης που κρατούσε τα ινία της πολυεθνικής κοινωνίας της πόλης. Σ' αυτή την κοινωνία και την καθημερινότητα της, μας μεταφέρει η διεξοδική ιστορική έρευνα της Λίζας Μιχελή παρουσιάζοντας με το χαρακτηριστικό, γλαφυρό ύφος της όλες τις πτυχές της ζωής του ελληνισμού της Σμύρνης.

Το βιβλίο συμπληρώνει την τριλογία "Ελλήνων Άστεα" ("Προσφύγων Βίος & Πολιτισμός" και "Αστυγραφία της Ελάσσονος Ασίας") και βασίστηκε στα δύο τετράδια της Ερατώς Νομικού-Λημνίου όπου για περισσότερα από 50 χρόνια κατέγραφε όσες συνταγές, δικές της και άλλων κυριών χρησιμοποιούσε στην κουζίνα της.

Αυτές οι 273 συνταγές της Ερατώς που περιλαμβάνουν 133 αλμυρές και 140 γλυκές γεύσεις, αποτελούν το δεύτερο και χρηστικό μέρος της έκδοσης, το οποίο εκτός από τις μετατροπές των μέτρων βάρους σε γραμμάρια, συνοδεύεται από σχόλια και πληροφορίες για τις λεκτικές ιδιομορφίες και την προϊστορία των φαγητών και των γλυκισμάτων με ενδιαφέρον για μάγείρισσες και μη.

"Το Τετράδιο της Ερατώς" όπως είπαμε στην αρχή, έχει μια μακριά ιστορία. Πρωτοκυκλοφόρησε το 1993 και η παρούσα, 3η έκδοση του πραγματοποιήθηκε με αφορμή τη βάπτιση της Ερατώς Ζαμπετάκη-Λημνίου, δις-δισεγγονής της κυρίας Νομικού-Λημνίου χάρη στην ευγενική χορηγία του Ξενοφώντα Λημνίου.

Οι 236 σελίδες του βιβλίου ακολουθούν τη νοσταλγική αισθητική του τέλους του 19ου αιώνα και εικονογραφούνται με πλήθος από γκραβούρες, γελοιογραφίες και τεκμήρια της εποχής.
Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Γαλάτεια σε όλα τα κεντρικά βιβλιοπωλεία με προτεινόμενη τιμή τα 15€.

Λίζα Μιχελή (1935-1994) συγγραφέας, αρχαιολόγος και ξεναγός γεννήθηκε στη Μυτιλήνη από πατέρα Μικρασιάτη. Πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστήμιο Αθηνών και απόφοιτος της Σχολής Ξεναγών, ξεναγούσε σε τέσσερις γλώσσες και άφησε πλούσια βιβλιογραφία και αρθρογραφία.
Οι κυριότεροι τίτλοι των ιστορικών έργων της, η πλειονότητα των οποίων έχει μεταφραστεί και στα Αγγλικά, είναι:
Μοναστηράκι – Απ' το Σταροπάζαρο στο Γουσουρούμ (Ωκεανίδα 1984 – 2η έκδοση 1986)
Πλάκα -Ιστορική Μνήμη και Μυθοπλασία (1η έκδοση, Γνώση, 1985 – 4η έκδοση, Γαλάτεια 1994)
Η Αθήνα σε Τόνους Ελάσσονες (Δρώμενα 1987)
Πειραιάς -Από το Πόρτο Λεόνε στη Μαγχεστρία της Ανατολής (1η έκδοση, Δρώμενα 1988 – 3η έκδοση, Γαλάτεια 1993)
Η Αθήνα των Ανωνύμων (1η έκδοση, Δρώμενα 1990 – 3η έκδοση, Γαλάτεια 1994)
Αιγαίο -Νεοκλασικές Πόλεις και Λιμάνια του 19ου αιώνα (Δρώμενα 1990)
Προσφύγων Βίος και Πολιτισμός (Δρώμενα 1992)
Αστυγραφία της Ελάσσονος Ασίας (Δρώμενα 1992)