Κάποια στιγμή το πρώτο βελάκι του έρωτα θα βρει τα παιδιά μας. Αυτή η στιγμή είναι ορόσημο για τη συναισθηματική τους ανάπτυξη. Είναι σημαντικό τότε να έχουν τους γονείς τους διακριτικά από κοντά, δεκτικούς στο να ακούσουν τη χαρά τους όταν την εκφράζουν, προσεκτικούς στο να τους καθοδηγήσουν και αν η καρδούλα τους ραγίσει, συμπονετικούς για να τη συγκολλήσουν.

Τι είναι όμως αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία για το «πριν», το «κατά τη διάρκεια» και το «μετά» μιας εφηβικής σχέσης;

Το «πριν»

Όσο πιο καλές οι οικογενειακές σχέσεις τόσο πιο ώριμη συμπεριφορά θα έχει ο/η έφηβός μας όταν νιώσει το πρώτο του ερωτικό σκίρτημα. Τι εννοούμε λέγοντας αυτό;

Την ποιότητα της σχέσης που έχεις αναπτύξει με το παιδί σου και το πρότυπο που έχεις δώσει. Αυτά θα παίξουν κεντρικό ρόλο στη ποιότητα των συντροφικών σχέσεων που θα αναπτύξει. Αν δυσκολεύεσαι, ποτέ δεν είναι αργά, αλλά καλό είναι να αναζητήσεις την καθοδήγηση συμβούλου γονέων.

Οι στενές οικογενειακές σχέσεις. Οι ώρες μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή, οι πολύωρες εξωσχολικές δραστηριότητες, η κατάθλιψη και η ένταση στο σπίτι είναι οι κύριοι «ένοχοι» της πρώιμης σεξουαλικής δραστηριότητας των εφήβων. Να το θυμάσαι!

Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Με το τέλος του δημοτικού το παιδί σου θα πρέπει να είναι καλά πληροφορημένο για το τι είναι το σεξ, πώς γεννιούνται τα παιδιά, ποια η ανατομία αντρών και γυναικών. Αν δυσκολεύεσαι, στα βιβλιοπωλεία θα βρεις πολλά βιβλία για όλες τις ηλικίες.

Συμπεριφορές και αξίες. Άδραξε ευκαιρίες από τα καθημερινά και την επικαιρότητα ώστε να συζητήσεις με το παιδί και να εκθέσεις τις απόψεις σου σχετικά με τις σωστές επιλογές. Έτσι θα οξύνεις την κρίση του, θα δομήσεις χαρακτήρα, θα ενισχύσεις τον αυτοσεβασμό, το σεβασμό στον άλλο και την αξιοπρέπεια. Αυτά θα καθοδηγούν τα παιδιά σου στις συντροφικές τους σχέσεις και όχι μόνο.

Το «κατά τη διάρκεια»

Το πιο σημαντικό κατά τη διάρκεια μιας εφηβικής σχέσης είναι οι γονείς να είναι υπομονετικοί και γεμάτοι κατανόηση, ώστε το παιδί να γνωρίζει πάντα ότι μπορεί να στραφεί σε αυτούς για οτιδήποτε θελήσει.

Φρόντισε λοιπόν:

• Να πάρεις τη σχέση σοβαρά

Συχνά οι σχέσεις των εφήβων δεν διαρκούν πάνω από μερικούς μήνες, τα συναισθήματά όμως κάθε άλλο παρά ρηχά είναι. Άκου με ενδιαφέρον χωρίς να μειώνεις το παιδί ή τη σχέση του.

• Να είσαι προσηνής

Θέλεις το παιδί να σε προσεγγίσει για καθοδήγηση, γι' αυτό και πέρασέ του το ανάλογο μήνυμα. Αν το παιδί είναι λαλίστατο, άκου και αν χρειάζεται καθοδήγησέ το. Αν είναι «κλειστό», πες ότι οι σχέσεις καμιά φορά είναι δύσκολες και ότι εσύ θα είσαι πάντα δίπλα του αν χρειαστεί βοήθεια ή συμβουλή.

• Σεβάσου το παιδί και το χώρο του

Μην ανοίγεις συρτάρια, μην διαβάζεις ημερολόγια, μην κρυφακούς συνδιαλέξεις, μην ελέγχεις το κινητό, εκτός αν έχεις σοβαρό λόγο ανησυχίας για την ασφάλειά του (π.χ. ουσίες, κακοποίηση, παραβατική συμπεριφορά).

• Γνώρισε τη «σχέση» του

Κάλεσέ τον/την για παγωτό ή πίτσα. Δημιούργησε ανάλαφρη ατμόσφαιρα. Μην αναφερθείς σε οτιδήποτε θα έφερνε το παιδί σε δύσκολη θέση π.χ.: τι έκανε όταν ήταν 5 ετών. Αν δεν σου αρέσει, συγκέντρωσε περισσότερες πληροφορίες ρωτώντας το ίδιο το παιδί σου αλλά και τους φίλους του. Μπορεί να εκπλαγείς θετικά. Τα παιδιά στην εφηβεία, στην προσπάθειά τους να δομήσουν την ταυτότητά τους, μπορεί να δοκιμάσουν διάφορα «στιλ».

• Αν ο ερωτευμένος έφηβος είναι μέχρι 15 ετών...

...είναι ασφαλέστερο, προτιμότερο και λιγότερο αμήχανο να συναντιέται με το φλερτ του σε παρέες με άλλα παιδιά – βόλτες, σινεμά, καφέ, παραλία κ.λπ.

• Φρόντισε να τηρούνται τα όρια...

όσον αφορά τις ώρες επιστροφής, την ένδυση και την ασφάλεια του παιδιού. Να θυμάσαι τη δική σου εφηβεία αλλά και ότι οι έφηβοι, παρότι είναι αντιδραστικοί, έχουν απόλυτη ανάγκη και νιώθουν ασφαλείς όταν υπάρχουν όρια.

Και με το σεξ τι κάνουμε;

Τα παιδιά πρέπει να γνωρίζουν πολύ καλά για τα περί προφύλαξης, υπεύθυνης σεξουαλικής συμπεριφοράς, σεβασμού στον άλλο αλλά και στον εαυτό τους. Φρόντισε λοιπόν να ενημερώσεις το παιδί σου υπεύθυνα ή αν χρειαστεί ακόμα και μέσω ειδικών. Για τα κορίτσια συζήτησε με την παιδίατρο ή τη γυναικολόγο για τον εμβολιασμό κατά του ΗPV – τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων. Αν γνωρίζεις ή νομίζεις ότι ίσως έχει σεξουαλική επαφή, δώσε προφυλακτικά ευθέως ή άφησέ τα κάπου ώστε να τα βρει. Μια στιγμή αμοιβαίας αμηχανίας δεν είναι τίποτε μπροστά στους κίνδυνους που ελλοχεύουν!

Πες του/της:

• «Παρόλη την υποστήριξή μου, εσύ ο/η ίδιος/-α θα υποστείς τις συνέπειες μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, AIDS, HPV, ή άλλης σοβαρής ασθένειας».
• «Μην νιώσεις ποτέ αμήχανα ή ντροπή να χρησιμοποιήσεις προφυλακτικό, δεν θα χαλάσει η στιγμή».
• «Αν ο άλλος δεν έχει προφυλακτικό, να έχεις πάντα εσύ. Η υγεία είναι πάνω από όλα».
• «Όποιος/-α δεν σε σεβαστεί, δεν σου κάνει».

Το «μετά» – Υποστήριξη της «ραγισμένης» καρδιάς

Είναι εξαιρετικά δυσάρεστο να βλέπεις το παιδί σου να υποφέρει στην πρώτη του ερωτική απογοήτευση. Δεν μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα. Φρόντισε να το ακούσεις με σεβασμό, να το παρηγορήσεις και να το καθησυχάσεις, να κάνεις μαζί του κάποιες δραστηριότητες ώστε να ξεχαστεί, να μοιραστείς μια ανάλογη εμπειρία σου.

Σημαντικά γνωρίσματα για εσένα και το παιδί:

• Ο εγκέφαλος δεν αναπτύσσεται πλήρως πριν από τα 25. Το γεγονός αυτό δεν μας κάνει ιδιαίτερα «σοφούς» στις επιλογές συντρόφων – μόνιμων και μη.
• Όταν η σεξουαλική επιθυμία γίνει πράξη, μπορεί να έχει απρόσμενο και καθοριστικό αντίκτυπο στη ζωή.
• Η σεξουαλική πράξη έχει τέτοιο ψυχολογικό εκτόπισμα που ένα παιδί κάτω των 18 δυσκολεύεται να διαχειριστεί.
• Η σεξουαλική πράξη εντείνει τους δεσμούς μεταξύ δύο ανθρώπων – προχωράμε όταν νιώθουμε έτοιμοι για ένα επόμενο, πιο σοβαρό στάδιο στη σχέση μας.
• Στην εφηβεία αναπτύσσουμε διορατικότητα, ενσυναίσθηση και κρίση – στοιχεία απαραίτητα για ισορροπημένες, ασφαλείς και ήρεμες σχέσεις με συντρόφους.
• Εξαιτίας λοιπόν όλων των παραπάνω καλό θα ήταν το σεξ να περιμένει την ύστερη εφηβεία ή και πιο μετά, παρά να συμβεί νωρίτερα.

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 172

Update: Νοέμβριος 2015.