Ποια είναι η πιο συχνή παρότρυνση των διατροφολόγων; «Υιοθέτηση της μεσογειακού τύπου δίαιτας και επιστροφή σε πιο παραδοσιακές συνήθειες διατροφής». Γίνεται όμως αυτό χωρίς να επανεντάξουμε στο διαιτολόγιό μας όσπρια, τραχανά, άγρια χόρτα, χορτόπιτες, τσάι του βουνού και δεκάδες ακόμα «λησμονημένα» τρόφιμα; Σαφώς και όχι! Βεβαίως και δεν είναι εύκολο να τα επαναφέρουμε στην κουζίνα μας, βεβαίως και θα υπάρξουν δυσκολίες. Αλλά αξίζει να το προσπαθήσουμε. Κι αν το καταφέρουμε, έστω κι ως ένα μικρό ποσοστό επί του συνόλου των διατροφικών μας επιλογών, μόνο ωφελημένοι θα βγούμε!

12. Μπομπότα
Ανά φέτα 30 g, Θερμίδες (Kcal) 92, Πρωτεΐνες (g) 0,2, Υδατάνθρακες (g) 22,5, Λιπαρά (g) 0,7

Ψωμί από αλεύρι καλαμποκιού. Φτιάχνεται είτε με προζύμι είτε χωρίς, σε αλμυρή εκδοχή ή γλυκιά με σταφίδες. Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε άμυλο, φυτικές ίνες, καροτενοειδή και βιταμίνες Β. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί όπως και οι υπόλοιποι τύποι ψωμιού, ως μέρος γεύματος ή ως κολατσιό, π.χ. με τυρί, είναι ιδιαίτερα χορταστικό και δεν ανεβάζει απότομα το σάκχαρο στο αίμα.

Η μπομπότα σερβίρεται ελαφρά ζεστή. Αν σου περισσέψει, διατήρησέ την στην κατάψυξη, κλεισμένη σε σακούλα κατάλληλη για τρόφιμα.

13. Ξινόχοντρος
Στην Κρήτη τον λατρεύουν

Ανά 100 g μαγειρεμένος, Θερμίδες (Kcal) 80, Πρωτεΐνες (g) 3,3, Υδατάνθρακες (g) 15,2, Λιπαρά (g) 0,7
Χαρακτηριστικό προϊόν της Κρήτης, συγγενές με ορισμένους τύπους τραχανά. Παρασκευάζεται από αλεσμένο στάρι και «ξινισμένο» κατσικίσιο γάλα, επομένως περιέχει τα θρεπτικά συστατικά και των δύο. Τρώγεται είτε φρέσκος είτε αποξηραμένος. Δίνει επιπρόσθετη νοστιμιά στα περισσότερα φαγητά, μπορεί να μαγειρευτεί με φασόλια φρέσκα ή ξερά, με ρεβίθια, μπάμιες, κοτόπουλο ή χοιρινό, να μπει σε σούπες, γεμιστά, ντολμάδες κ.ά.

Εναλλακτικά, δοκίμασέ τον κρητικό χόντρο και χρησιμοποίησέ τον όπως το πλιγούρι, γιατί ουσιαστικά περί αυτού πρόκειται.

14. Ξινόγαλα
Το καλύτερο για τη δυσανεξία

Ανά ποτήρι 250 ml, Θερμίδες (Kcal) 102, Πρωτεΐνες (g) 8,3, Υδατάνθρακες (g) 9,3,

Λιπαρά (g) 3,8, Ασβέστιο (mg) 325

Γνωστό και ως «ελληνικό οξύγαλα» ή «αριάνη». Παράγεται από τη φυσική ζύμωση γάλακτος ή βουτυρογάλακτος με φιλικά για τον οργανισμό οξυγαλακτικά βακτηρίδια (προβιοτικά). Είναι προϊόν εύγευστο, εύπεπτο και πολύ θρεπτικό, αφού προσφέρει ό,τι και το γάλα από το οποίο προέρχεται συν τα επιπρόσθετα προβιοτικά, τα οποία εμπλουτίζουν την εντερική μας χλωρίδα. Το ξινόγαλα αποτελεί καλή εναλλακτική λύση πρόσληψης ασβεστίου για άτομα που έχουν δυσανεξία στη λακτόζη.

15. Παστέλι
Μην παρασυρθείς από τη γλύκα του!

Ανά τεμάχιο 50 g, Θερμίδες (Kcal) 211, Πρωτεΐνες (g) 4,0, Υδατάνθρακες (g) 24,0, Λιπαρά (g) 11,0, Φυτικές ίνες (g) 2,6

Το γνήσιο παραδοσιακό παστέλι, όπως αυτό της Σίφνου, το οποίο είναι χειροποίητο και πολύ τραγανό, φτιάχνεται αποκλειστικά από σουσάμι και μέλι. Στις πιο βιομηχανοποιημένες μορφές του, το παστέλι εμπλουτίζεται με διάφορους ξηρούς καρπούς (αμύγδαλα, καρύδια, φιστίκια, σταφίδες κ.ά.) και περιέχει επιπρόσθετη γλυκόζη ή ζάχαρη. Σε κάθε όμως περίπτωση, είναι ένα εξαιρετικό σνακ για μικρούς και μεγάλους. Προσοχή στην ποσότητα: το λίγο παστέλι γλυκαίνει, το πολύ παχαίνει.

16. Πετιμέζι
Χιλιες δυο χρήσεις

Ανά κουταλιά 10 g, Θερμίδες (Kcal) 42, Πρωτεΐνες (g) 0,2, Υδατάνθρακες (g) 7,8, Λιπαρά (g) 0,1

Προέρχεται από συμπύκνωση μούστου ώριμων φρέσκων σταφυλιών. Μπορεί να γίνει μούστος (2-3 μέρη νερό - 1 μέρος πετιμέζι) για μουσταλευριά και μουστοκούλουρα, να αντικαταστήσει τη ζάχαρη σε γλυκίσματα και ροφήματα, να χρησιμοποιηθεί ως σπιτικό αναψυκτικό (1 μέρος πετιμέζι - 3 μέρη παγωμένο νερό) ή γρανίτα (1 μέρος πετιμέζι - 2 μέρη πάγος) ή να προστεθεί ως αρωματικό σιρόπι σε γιαούρτι και παγωτά. Προτίμησε πετιμέζι που παράγεται με ήπιες μεθόδους, χωρίς επεξεργασία σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες.

17. Περέκ
Ποντιακές, μοναδικές πίτες

Ανά 100 g, Θερμίδες (Kcal) 273, Πρωτεΐνες (g) 8,5, Υδατάνθρακες (g) 56,5, Λιπαρά (g) 1,4

Προψημένα πολύ λεπτά και μεγάλα φύλλα που παρασκευάζονται μόνο με αλεύρι, νερό και αλάτι, χωρίς την προσθήκη κανενός συντηρητικού. Ψήνονται στο τζάκι ή στην πυροστιά και διατηρούνται φυλαγμένα σε σκιερό μέρος για τουλάχιστον ένα χρόνο.

Χρησιμοποιήστε τα περέκ για να φτιάξεις γρήγορες πίτες με λεπτό φύλλο (χορτόπιτα, τυρόπιτα, παστουρμαδόπιτα κ.ά.) ή ως βάση για πίτσα. Μπορείς επίσης να τα γεμίσεις όπως τις κρέπες με διάφορα υλικά, αλμυρά ή γλυκά.

18. Σταμναγκάθι
Το τέλειο αποτοξινωτικό!

Ανά 100 g ωμό, Θερμίδες (Kcal) 15, Πρωτεΐνες (g) 0,7, Υδατάνθρακες (g) 3,1, Λιπαρά (g) 0,1

Πρόκειται ουσιαστικά για μια άγρια ποικιλία ραδικιού («γιαλοράδικο») με χαρακτηριστική πικρή γεύση, το οποίο χαίρει μεγάλης εκτίμησης στην Κρήτη. Είναι εξαιρετικά τονωτικό και διουρητικό, βοηθάει στην αποτοξίνωση του ήπατος, έχει ελαφρώς καθαρτικές ιδιότητες. Τρώγεται ωμό με λεμόνι ή ξίδι και ελαιόλαδο, βρασμένο μόνο του, μαγειρεμένο με αρνάκι ή κατσικάκι, γίνεται τουρσί, αφού πρώτα ζεματιστεί σε κρασί και ξίδι. Το σταμναγκάθι συντηρείται για 2-4 μέρες στο ψυγείο. Αν όμως το ζεματίσεις και το φυλάξεις στην κατάψυξη, διατηρείται για αρκετό καιρό.

19. Τσάι του βουνού
Βάλσαμο για το κρυολόγημα

Με 1 κουταλάκι μέλι και χυμό λεμονιού, Θερμίδες (Kcal) 21, Υδατάνθρακες (g) 5,8 Προέρχεται από αυτοφυείς μικρούς θάμνους του γένους Sideritis L. και όχι από το φυτό Camellia sinensis. Το αφέψημά του είναι αρωματικό και έχει πολλές ευεργετικές ιδιότητες, αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιμικροβιακές, οι οποίες οφείλονται στα συστατικά του αιθέριου ελαίου του. Βοηθάει στην καταπολέμηση του κοινού κρυολογήματος, ανακουφίζει από ιώσεις και φλεγμονές του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. Πίνεται ζεστό ή κρύο, προτιμότερο με την προσθήκη μελιού και λεμονιού.

20. Τραχανάς
Η καλύτερη σουπίτσα!

Ανά 100 g ωμός, ξινός, Θερμίδες (Kcal) 371, Πρωτεΐνες (g) 12,7, Υδατάνθρακες (g) 72,3, Λιπαρά (g) 3,5

Κάποτε αποτελούσε το βασικό πρωινό των χειρωνακτικά εργαζομένων. Ο ξινός τραχανάς παρασκευάζεται από ζύμη αλευριού και γάλακτος ή γιαουρτιού, η οποία μένει για μια μέρα ώστε να «ξινίσει». Ο γλυκός φτιάχνεται από σκληρό στάρι, γάλα, βούτυρο γάλακτος και αλάτι. Ο τραχανάς γίνεται σούπα αραιή ή πιο πηκτή, μαγειρεύεται μαζί με όσπρια ή λαχανικά, συνοδεύει κοτόπουλο και χοιρινό, προστίθεται ως γέμιση σε πίτες, χρησιμοποιείται σε γεμιστά και ντολμάδες αντί για ρύζι αλλά και σε κεφτέδες αντί για ψωμί. Η ζεστή τραχανόσουπα είναι ιδανικό γεύμα για τις κρύες μέρες του χειμώνα.

21. Χαρούπι
Θυμίζει κακάο

Χαρουπολάτα τεμάχιο 45 g, Θερμίδες (Kcal) 199, Πρωτεΐνες (g) 3,6, Υδατάνθρακες (g) 25,6, Λιπαρά (g) 11,9, Φυτικές ίνες (g) 6,4

Ο καρπός της χαρουπιάς (ξυλοκέρατο) έχει υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα, φυτικές ίνες (κυρίως γαλακτομανάνες), ασβέστιο και βιταμίνες Β. Επειδή όταν ψηθεί και αλεστεί («χαρουπόσκονη») η γεύση του θυμίζει το κακάο, χρησιμοποιείται αντί αυτού σε διάφορα ροφήματα, προϊόντα επάλειψης και γλυκίσματα, με γνωστότερο το υποκατάστατο σοκολάτας («χαρουπολάτα»). Το σιρόπι που εξάγεται από τον καρπό («χαρουπόμελο») χρησιμοποιείται ως γλυκαντική ουσία. Το χαρούπι βοηθά στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας: οι φυτικές του ίνες προσροφούν πολύ νερό στο έντερο και αυξάνουν την κινητικότητά του.

22. Τσουκνίδα
Άλλη γεύση στις πίτες!

Τσουκνιδόπιτα (145 g), Θερμίδες (Kcal) 311, Πρωτεΐνες (g) 5,2. Υδατάνθρακες (g) 31,6, Λιπαρά (g) 18,1

Αυτοφυές ζιζάνιο, γνωστό περισσότερο για τη φαγούρα που προκαλεί όταν έρθει σε επαφή με το δέρμα. Ως τρόφιμο είναι καλή πηγή βιταμίνης C, β-καροτένιου, σιδήρου και καλίου, ενώ έχει τονωτική, διουρητική και αποτοξινωτική δράση. Αφού πρώτα ζεματιστεί, μπαίνει ως γέμιση σε πίτες μαζί με άλλα αγριόχορτα. Γίνεται επίσης σούπα, γιαχνί, τηγανιά, χρησιμοποιείται σε ομελέτες, ζυμαρικά και σαλάτες λαχανικών, πίνεται ως θεραπευτικό έγχυμα και ως ζωμός με μπόλικο λεμόνι. Τσουκνίδες θα βρεις στις αγορές από το φθινόπωρο μέχρι και την άνοιξη.