Οι έρευνες το αποδεικνύουν περίτρανα! Η πίστη μας και μόνο ότι κάποιο αντικείμενο φέρνει τύχη είναι αρκετή για να αυξήσει την απόδοσή μας και να βελτιώσει τη διάθεσή μας. Όπως λέει ο Στιούαρτ Γουάιζ, καθηγητής ψυχολογίας στο Κολέγιο του Κονέκτικατ, «οι έρευνές μας έχουν καταλήξει στο ότι η ενεργοποίηση μιας δεισιδαιμονίας (όπως π.χ. η πίστη μας σε ένα γούρι) μπορεί πράγματι να βελτιώσει θεαματικά τη ζωή μας. Και μόνο που μας λένε ότι ένα μπαλάκι είναι γούρικο, είναι αρκετό για να αυξήσει την απόδοσή μας». Τι είναι το γούρι και πώς προκύπτει η ετυμολογία του μας το εξηγεί η κ. Aγγελική Γιαννακίδου, ερευνήτρια, πρόεδρος και ιδρύτρια του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης στην Αλεξανδρούπολη. «Γούρι από το λατινικό augurium, που σημαίνει οιωνός. Και το augurium από το auguri του ρήματος augro, που σημαίνει αυξάνω. Augeo - αύξω - αυξάνω, αύξηση πραγμάτων».
Για να κρατήσουν το καλό
Φυσικά η ελληνική παράδοση είναι γεμάτη από έθιμα που θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να προσελκύσουμε τύχη, ευτυχία και αφθονία στη ζωή μας, μας πληροφορεί η κ. Γιαννακίδου. «Είναι αδύνατον να περιγραφούν και να αναφερθούν όλα όσα οι Θρακιώτες τελούσαν το δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων για την καλοχρονιά. Το ποδαρικό στο σπιτικό ήταν και είναι από τα πλέον αξιοπρόσεκτα, όπως και η χρήση του τρεχούμενου νερού, όπου η αφθονία του παραλληλίζεται με την αφθονία των αγαθών. Από τα σημαντικότερα έθιμα με αρχαϊκές ρίζες είναι το «σούρβισμα» δηλαδή το άγγιγμα της πλάτης από τους καλαντιστές, με κλαδί κρανιάς ως σύμβολο δύναμης και αντοχής αλλά και το χτύπημα της πόρτας του σπιτιού και της γης για το ξύπνημά της, με τη μαγκούρα των μπαμπουσιαραίων (ζωόμορφη μεταμφίεση με σύμβολα αποτρεπτικά και γονιμικά). Όλα για να ξορκίσουν το κακό να παγιδεύσουν το καλό, να ελέγξουν τη θεά τύχη που επικαλούνται όλοι ότι συχνά είναι άδικη και αβέβαιη».
Πέταλο για προστασία
«Το πέταλο θεωρείται σύμβολο ευτυχίας και αποτρεπτικό από το κακό μάτι για διάφορους λόγους», μας λέει η σχεδιάστρια κοσμημάτων και ιδρυτικό μέλος του Craftit, Δώρα Χαραλαμπάκη. «Αρχικά επειδή το άλογο που το φόραγε θεωρούσαν ότι είχε μαγικές ιδιότητες. Επίσης έχει το σχήμα της ημισελήνου, το οποίο ήταν μυστικιστικό σύμβολο για πολλούς αρχαίους λαούς και τέλος επειδή είναι σίδερο και γι’ αυτό δεν μπορούν να το περάσουν οι μάγισσες. Ο σίδηρος διαθέτει συμβολικά εξαιρετικές ιδιότητες, καθώς θεωρείται το μόνο μέταλλο που φέρνει γούρι σε όλες τις περιπτώσεις. Η επιστημονική εξήγηση είναι ότι από τη στιγμή που εφευρέθηκε το πέταλο, το ζώο στηρίζεται πιο σταθερά και έτσι αποδίδει περισσότερη μυϊκή δύναμη, άρα προσφέρει μεγαλύτερο έργο. Έχουμε λοιπόν καλύτερο όργωμα, άρα καλύτερη σοδειά και περισσότερη ευτυχία απ’ αυτόν που το ζώο του δεν έχει πέταλο. Το πέταλο μπορεί να δεθεί με απήγανο και δενδρολίβανο, γιατί και τα δύο είναι ισχυρά προστατευτικά φυτά. Το δεντρολίβανο θεωρείται ότι φέρνει καλή τύχη, συμβολίζει τη φιλία και την πίστη στις σχέσεις και προστατεύει το σπίτι από ανεπιθύμητες επιρροές. Έχει πάρα πολλούς θετικούς συμβολισμούς, όπως προστασία, αγάπη, πάθος, πνευματικές δυνάμεις, θεραπεία, ύπνος, νεότητα. Ο απήγανος είναι ένα ταπεινό φυτό με έντονη, χαρακτηριστική μυρωδιά, γι’ αυτό και η παράδοση αναφέρει ότι δεν συμπαθούν το φυτό τα κακά πνεύματα. Θεωρείται ισχυρή προστασία από το κακό μάτι και ιδιαίτερα την κακογλωσσιά».
Ρόδι, για αφθονία
Το ρόδι είναι ένα από τα αγαπημένα σύμβολα που φέρνουν καλοτυχία στη νέα χρονιά. Αν είναι από μπρούντζο, όπως αυτό που μας προτείνει η σχεδιάστρια κοσμημάτων Μαρία Λουκάκη, αποκτά ακόμα μεγαλύτερη δύναμη. Πρόσθεσε μια μεταξωτή κορδέλα, ένα κομμάτι παλιά δαντέλα, ένα βελούδινο κορδόνι, μια φούντα, ένα μάτι για το καλό και μια χάντρα από γρανάδα για δύναμη και ενέργεια και κρέμασέ το στην εξώπορτα του σπιτιού.
Έθιμα που φέρνουν τύχη
Ένα έθιμο από τη Σμύρνη μάς προτείνει η γνωστή σχεδιάστρια κοσμημάτων Κατερίνα Λώλου. «Την πρώτη μέρα του χρόνου ένα μέλος της οικογένειας πήγαινε στην πλησιέστερη πηγή νερού και έπαιρνε μια κανάτα με νερό. Έπρεπε να τη φέρει μέχρι το σπίτι “αμίλητος“, δηλαδή χωρίς να ανταλλάξει κουβέντα με κανέναν. Το νερό αυτό συμβόλιζε τον καθαρμό και με αυτό ράντιζαν το χώρο. Όσο περίσσευε το άφηναν δίπλα στο καντήλι στο εικονοστάσι». Όμως και η Θράκη είχε πολλά και ενδιαφέροντα έθιμα, όπως μας πληροφορεί η κ. Γιαννακίδου. «Όλα ήταν φορτισμένα συμβολικά το δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων. Η στριφτή πίτα που γινόταν στη θέση της βασιλόπιτας στολιζόταν με υλικά που συμβόλιζαν το κοπάδι, τις κότες, τα αγροτικά εργαλεία και τα αμπέλια. Στο βόρειο Έβρο έκαναν την πίτα έναν κύκλο και τον άφηναν ανοιχτό από τη μια πλευρά για να μπει το καλό, ενώ μετά το δωδεκαήμερο έκλεινε ο κύκλος της πίτας ώστε να μη βγει. Από τις πλέον γνωστές συνήθειες όπου συμμετείχε όλη η οικογένεια ήταν τα μαντέματα για την καλοχρονιά γύρω από τη φωτιά. Επάνω στη ζεστή πλάκα του τζακιού τοποθετούσαν σπυριά σιτάρι περιμένοντας να σκάσουν. Αν πετάγονταν ψηλά, θα είχαν υγεία όλη τη χρονιά, αν καίγονταν χωρίς να τιναχτούν, σήμαινε αρρώστια και δυστυχία».
Και μια κατασκευή
Το καράβι είναι η ελληνική εκδοχή του χριστουγεννιάτικου δέντρου. Η σχεδιάστρια κοσμημάτων Ελένη Γιουβάνογλου μάς προτείνει να στολίσουμε το σπίτι με ένα καλοτάξιδο καράβι για μια καλοτάξιδη χρονιά. Μάζεψε στεγνά ξύλα σχετικά λεία και ευθύγραμμα. Θα χρειαστείς τρία ξύλα με μήκος περίπου 30 cm και ένα πιο μακρύ, περίπου 40 cm. Ενώνεις τα τρία μικρότερα ξύλα δένοντας τις άκρες με σπάγκο, ώστε να δημιουργηθεί ένα νοητό τρίγωνο και στο κέντρο στερεώνεις το μακρύτερο που σχηματίζει το κατάρτι. Στην κορυφή του καταρτιού φτιάχνεις με το σπάγκο μια θηλιά για να κρεμάσεις το καράβι. Μπορείς να το στολίσεις με σημαιάκια, γιρλάντες, φωτάκια ή άλλα στολίδια.
AΠΟ ΤΗ ΝΕΛΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 156
Update: Δεκέμβριος 2016.
