Ο Σταύρος Τσακίρης μάς μίλησε για τους Δαίμονες, όχι μόνο των ηρώων του έργου, αλλά και της εποχής μας…
e-go: Πείτε μας λίγα λόγια για την παράσταση. Γιατί επιλέξατε τα συγκεκριμένο έργο του Ντοστογιέφσκι να παρουσιάσετε;
Το θέμα των «Δαιμονισμένων», από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα όλων των εποχών, είναι επίκαιρο και με πολλές αντιστοιχίες στα ερωτηματικά που θέτει η εποχή μας. Η φράση του Γκράμσι, που μπορεί επιγραμματικά να περιγράψει την υπόθεση του μυθιστορήματος, «Το παλιό αργεί να πεθάνει και το καινούργιο αργεί να γεννηθεί. Ζούμε την εποχή των τεράτων», συνοψίζει και το σκεπτικό μου για την εποχή μας. Όσο αφορά την παράσταση, είχα την μεγάλη τύχη να δουλέψω με δώδεκα εξαιρετικού ηθοποιούς που δουλέψαν με ταλέντο και αυταπάρνηση πάνω στο υποκριτικό μοντέλο που τους πρότεινα και είχαν θαυμαστά αποτελέσματα. Την αγωνία μου αν είναι λειτουργικό το σκεπτικό της παράστασης ήρθε το κοινό και την εξανέμισε. Είμαι ευγνώμων.
e-go: Που εστιάσατε σκηνοθετικά; Προσπαθήσατε να φέρετε το λόγο του Ντοστογιέφσκι στα μέτρα του σήμερα;
Δεν υπάρχουν προφητικά έργα. Όποιος αφουγκράζεται σωστά τον καιρό του, διαθέτει και την απαραίτητη τόλμη να γράφει τη γνώμη του μιλάει για όλες τις εποχές. Όποτε και να διαβαστεί μοιάζει επίκαιρος γιατί η τόλμη του είναι που του έδωσε την κοσμική συνείδηση. Τα γεγονότα που περιγράφονται στο βιβλίο δημιουργήθηκαν από τις λανθασμένες εκτιμήσεις μιας μικρής ομάδας νέων στην προσπάθειά τους να ερμηνεύσουν την κρίση της εποχής τους. Όλες οι στιγμές κρίσης είναι ίδιες άρα και τα λάθη που είναι πιθανόν να διαπραχθούν παραμένουν τα ίδια, αφού παραμένουν και οι τακτικές του συστήματος να είναι αμετακίνητες και να επιμένουν στην νομιμοποίηση της αδικίας από άνθρωπο σε άνθρωπο. Δεν χρειάστηκε να προσθέσω κάτι απλά ν' αφαιρέσω γραφικά στοιχεία ενδυματολογίας ή σκηνικού περίγυρου.
e-go: Ποιοι είναι οι Δαίμονες των ηρώων της παράστασης;
Η εμμονή των ανθρώπων ότι υπάρχουν φυσικές ή πνευματικές δεξιότητες που διαχωρίζουν τους ανθρώπους. Αυτή η εμμονή τρέφεται και τρέφει τα ευτελή αισθήματα των ανθρώπων. Δαίμονες που θα αντιστοιχούσαν μόνο σε μια αγέλη εξαγριωμένων χοίρων. Ο Δαίμων της αυθεντίας άρα της μοναδικότητας ήταν η παντοτινή τροχοπέδη στην εξέλιξη του ανθρώπου στο πραγματικό πνευματικό του σύμπα . Αλλά αποτέλεσε και το όπλο των οικονομικών ή πολιτικών ή φυλετικών Φύρερ. Οι θρησκείες πρότειναν σαν αντίδοτο την «ταπεινότητα» που γρήγορα όμως έγινε όπλο στα χέρια των καπάτσων κληρικών. Όχι δεν χρειάζεται ταπεινότητα, αλλά γνώση ότι αυθεντία υπάρχει όταν γύρω βασιλεύει η άγνοια. Αισθάνεσαι κάτοχος μιας γνώσης, όταν ελάχιστα γνωρίζεις για αυτήν. Όλοι οι μεγάλοι στοχαστές το επισήμαναν, γιατί δεν φοβούνταν μήπως χαρακτηριστούν μέτριοι.
e-go: Τα όπλα τελικά μπορούν να δώσουν τη λύση στο αδιέξοδο στο οποίο έχουμε βυθιστεί;
Όταν τα όπλα είχαν φανερά χέρια και οι κάννες ήταν στραμμένες στην αναμενόμενη κατεύθυνση ήταν μια λύση γιατί μιλούσαν ή κραύγαζαν. Το ξέρω ότι ακούγεται περίεργο, αλλά έτσι γράφτηκε η Ιστορία των ανθρώπων και δεν περιμένει από μένα να την κρίνω. Στις μέρες μας όσο σιγούν τα όπλα είναι μια προτιμότερη λύση γιατί τα χέρια που τα κρατούν είναι αόρατα και οι κάννες είναι στραμμένες στην ανθρωπότητα. Αυτοαποκαλούμενοι εξεγερμένοι είναι που έφεραν την σημερινή αστυνόμευση.
e-go: Εσείς προσωπικά εναποθέτετε κάπου τις ελπίδες σας;
Στην καινούργια γενιά. Τα παιδιά που τώρα γεννιούνται. Ελπίζοντας να μην έχουν Ιστορική μνήμη, ούτε βιβλία Ιστορίας και να χτίσουν έναν κόσμο που θα ταιριάζει στα μέτρα τους. Ο στόχος είναι η ευτυχία και μόνον αυτός.
e-go: Τι ελπίζετε να «πάρουν» μαζί τους οι θεατές μετά την παράσταση;
Ελπίζω να είναι κάτι χρήσιμο που θα δίνει νόημα σ' ένα ερωτηματικό ή μια αμφιβολία τους. Μόνο τότε η τέχνη επαληθεύει τον ρόλο της.
e-go: Ποιος θεωρείτε πως είναι ο ρόλος του καλλιτέχνη- πνευματικού ανθρώπου σήμερα;
Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για αυτό. Πρώτα όμως ν' αναρωτηθούμε τι ορίζει τον πνευματικό άνθρωπο. Μια ισοπέδωση της πνευματικής στάθμης προς τα κάτω θα δώσει ένα πλουραλισμό που σύντομα θα καταλήξει σε κακόφωνη χορωδία. Η γνώμη πρέπει να αρθρώνεται όχι με βάση την δυνατότητα, αλλά την αναγκαιότητα. Πολλοί συχνά μιλούν και σκοτεινιάζουν το τοπίο, μέχρι να υποψιάζεσαι την πρόθεση. Διαύγεια χρειάζεται σήμερα. Αυτοί που προσφέρουν το βήμα ας αναλογιστούν τις ευθύνες τους. Αλλά φαντάζομαι κρίνουν βάσει των δυνατοτήτων τους. Φαύλος κύκλος φαύλων προθέσεων.
Γεωργία Οικονόμου
