Με το πρωταγωνιστικό αυτό δίδυμο – που είναι και ζευγάρι στη ζωή- μιλήσαμε για την εξαιρετικά αυτή ενδιαφέρουσα παράσταση που παρουσιάζεται με τρόπο τραγικά επίκαιρο σε περιοδεία ανά την Ελλάδα και μιλήσαμε για την παράσταση αυτή καθεαυτή, αλλά και για τις σύγχρονες προεκτάσεις της.

Πείτε μας λίγα λόγια για την παράσταση αυτή.

Τάσος Νούσιας: Ο Αισχύλος 2500 χιλιάδες χρόνια πριν, γράφει ένα έργο πολιτικό που μιλάει για την εξουσία και έχει έντονους παραλληλισμούς με το σήμερα. Ο Προμηθέας Δεσμώτης είναι μέρος μιας τριλογίας. Κανείς δεν ξέρει πώς ακριβώς διαρθρώνεται η τριλογία γιατί τα άλλα δύο μέρη δεν έχουν σωθεί. Είναι το μοναδικό έργο που δεν έχει ανθρώπινες υποστάσεις. Ο Προμηθέας είναι Τιτάνας, το Κράτος και η Βία είναι ουδέτερα όντα που δεν ανήκουν ούτε στο θεϊκό ούτε στο ανθρώπινο είδος και εκείνοι που έρχονται να συνετίσουν τον Προμηθέα είναι τρεις Θεοί, ο Ήφαιστος, ο Ωκεανός και ο Ερμής. Το μόνο ανθρώπινο πλάσμα διωκόμενο με τον ίδιο τρόπο αλλά από άλλη μεριά, είναι η Ιώ. Για μένα ο Προμηθέας είναι ο Άγιος της δικής μας μυθολογίας γιατί φρόντισε τον άνθρωπο, χωρίς κανένα προσωπικό όφελος. Είναι αυτός που βοήθησε το Δία να ανέλθει στην εξουσία, γιατί πίστευε στο Δίκαιο και στην ύπαρξη ενός καλύτερου ισονομικού και αξιακού συστήματος. Τώρα όμως ο Δίας τον τιμωρεί γιατί πήρε ένα τόσο μεγάλο μέρος της δύναμης των Θεών και το δώρισε σ' αυτό το ταπεινό πλάσμα. Είναι το πρώτο έργο στο οποίο ο Δίας παρουσιάζεται κακός και προσωποποιεί τη μανία και τη βιαιότητα της εξουσίας, που βλέπει παντού εχθρούς.

Στον Προμηθέα συναντούμε τον σύγχρονο Έλληνα; Υπάρχουν αντιστοιχίες μεταξύ τους;

Τάσος Νούσιας: Την Ελλάδα ολόκληρη και την μακραίωνη παράδοσή της, την μεταλαμπάδευση στην παγκόσμια κοινότητα του πολιτισμού, της επιστήμης, της τέχνης, της φιλοσοφίας, και του πολιτεύματος, χωρίς δανεισμό και χωρίς επιτόκια, απλόχερα για να γίνει Άνθρωπος ο άνθρωπος. Η Ελλάδα, ως άλλος Προμηθέας, καρφωμένη στο βράχο της, φαντάζει να είναι ένα αιώνιο σύμβολο αντίστασης απέναντι σε μία νέα τάξη πραγμάτων βαθιά υλιστική, τραπεζοχρεοκρατική και -κατ'ευφημισμόν- δημοκρατική.

Και οι αντιστοιχίες της παράστασης συνολικά με το σήμερα;

Marlene Kaminski : Ένα πρώτο στοιχείο είναι αυτό που συμβολίζει και η Ιω, κατά πόσο, δηλαδή, εμείς ως άνθρωποι αλλά και η Ελλάδα ως χώρα υποφέρουμε προς κάποια κατεύθυνση: εξυπηρετούν όλες αυτές οι δυσκολίες κάποιο σκοπό, θα οδηγηθούμε κάπου; Ή όλο αυτό είναι απλά ένας φαύλος κύκλος; Ένα δεύτερο στοιχείο είναι ο τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος διαχειρίζεται τη νέα τάξη πραγμάτων. Ο Προμηθέας, προσπαθώντας να σώσει τον Άνθρωπο, του έδωσε τη Φωτιά αλλά δεν του δίδαξε τον τρόπο να την χρησιμοποιεί προς όφελός του. Με τη Φωτιά ο άνθρωπος άρχισε να πολεμά ο ένας τον άλλον. Έτσι και με την τεχνολογία τώρα: πώς μπορούμε να λειτουργήσουμε κάτι το οποίο δε μπορούμε να ελέγξουμε;

Μιλήστε μας λίγο για τον ρόλο της Ιούς

Marlene Kaminski: H Ιώ –ανάμεσα σε Θεούς και Τιτάνες-είναι η μόνη θνητή, και ο Αισχύλος πάντα διακρίνει τους θνητούς από τους ανθρώπους. Η γνωριμία της με τον Προμηθέα είναι αμφότερα κομβική: αυτός αφενός της δίνει ένα σκοπό, ένα τέλος στη δυστυχία της. Αφετέρου, εκείνη καθορίζει τη μοίρα του. Η θνητή Ιώ, είναι εκείνο το μικρό κομμάτι στην ιστορία, που μπορεί όμως να ανατρέψει τα σχέδια και τη σωτηρία του Προμηθέα. Εάν δεν τον ακούσει, παρασυρθεί από τη δυστυχία της και αυτοκτονήσει, ο Προμηθέας δε θα σωθεί. Με την ιστορία της θέτει το ερώτημα το οποίο σχετίζεται άμεσα και με αυτό που βιώνουμε τώρα: η δυστυχία μας έχει κάποια κατεύθυνση, έναν σκοπό ή απλά κάνει κύκλους;

Είμαι ρεαλιστής, γιατί ζητώ το αδύνατο. Και το ζητώ, χωρίς άλλον λόγο από τον εαυτό μου: Τελικά πρέπει να επιζητούμε το αδύνατο ή να συμβιβαζόμαστε;

Τάσος Νούσιας: Το αδύνατο που γίνεται δυνατό μέσα από την πίστη, έναν άξιο αγώνα και το όραμα. Αξίζει να παλεύει κανείς για το ρεαλιστικά αδύνατο και να στρατολογεί για την επίτευξή του ποιότητες που έχει εν υπνώσει στην καθημερινότητα του, βιώνοντας έτσι αυτή τη δομική αλλαγή του ανέφικτου σε εφικτό. Μ'αυτή την έννοια η εγκατάλειψη του αγώνα, ο συμβιβασμός που οδηγεί σ'αυτή και η πρόσκαιρη παραίτηση από την υπερπήδηση του ΑΔΥΝΑΤΟΥ δίνει τη θέση του στην συντριπτική Ήττα. Αυτή η ανάγκη της υπέρβασης και της ολοκληρωτικής διάθεσης του εαυτού μας στην πραγμάτωση του αδύνατου προσδίδει στον άνθρωπο χαρακτηριστικά Τιτάνα και την πρόγευση μιας ζωής που αφαιρεί με τη στάση της, το θνησιγενές της σάρκιο.

Ο Προμηθέας Δεσμώτης είναι το ευτυχές αποτέλεσμα κοινής, δημιουργικής και αρμονικής πορείας πολλών ανθρώπων: από το φεστιβάλ Αθηνων,το ΥΠΠΟ και το ΚΑΣ το ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων, υπό την αιγίδα του οποίου πραγματοποιείται η παράσταση,τον σπουδαίο ΧΟΡΗΓΟ μας - αρωγό μας ΖΑΓΟΡΙ και τον παραγωγό Θοδωρή Μαροσούλη που αγκάλιασε τον Προμηθέα Δεσμώτη έως τους συντελεστές και τον Κώστα Φιλίππογλου. Ο Κώστας διάβασε, διείσδυσε και μας μετέδωσε το κείμενο αναδεικνύοντας ταυτόχρονα και τις δικές μας, προσωπικές πινελιές. Πρόκειται για μία ευτυχή συγκυρία, συνεύρεση, συνεργασία που σε χαλεπούς καιρούς. «ζήτησε το αδύνατο».

Τι ρόλο παίζει η κίνηση στην παράσταση αυτή;

Marlene Kaminski : Θεμελιώδη: ο Προμηθέας, αν και δεμένος σε βράχο, κινείται διαρκώς: το μυαλό του και η ψυχή του είναι σε διαρκή εγρήγορση και κίνηση. Και μόνο όταν όλα είναι σε κίνηση, μπορούμε να δούμε και να καταλάβουμε καλύτερα αυτά που είναι σε ακινησία. Η παράστασή μας έχει πολύ σωματικό θέατρο για να αναδείξει όλη αυτή την αντίθεση μεταξύ κίνησης και στατικότητας.

Αγαπημένη σας έκφραση;

Marlene Kaminski : Καλύτερα νεκρή με τους νεκρούς,

παρά σαν την νεκρή ανάμεσα στους ζωντανούς.

Το φετινό καλοκαίρι ήταν εξαιρετικά δύσκολο για πολλές από τις θεατρικές και μουσικές παραστάσεις. Πώς αισθάνεστε εσείς απέναντι για τις πολιτικοοικονομικές εξελίξεις; Ποια είναι η θέση σας;

Τάσος Νούσιας: Εμείς είμαστε ακόμη εδώ. Αντιστεκόμαστε εμμονικά στις δυσκολίες των καιρών και με όχημα τον ουσιαστικό λόγο του Αισχύλου, τον τόσο επίκαιρο, και την ανάγκη μας να τον κοινωνήσουμε με όσο περισσότερο κόσμο γίνεται προσπαθώντας να θυμίσουμε στον Άνθρωπο τον Άνθρωπο. Και να μιλήσουμε για την καταγωγή μας, την παράδοσή μας, τον ξεχασμένο αξιακό μας κώδικα και τον βηματισμό μίας ανθρωπότητας που παραπαίει.

Πιστεύετε πως μπορούμε να βγούμε από το τέλμα στο οποίο έχουμε βυθιστεί; Πόσο χρειαζόμαστε έναν σύγχρονο Προμηθέα σήμερα;

Marlene Kaminski: Χρειαζόμαστε έναν Προμηθέα που θα μας δώσει και την ύλη, τα μέσα αλλά και την ικανότητα να τα χειριστούμε. Οι άνθρωποι είμαστε αδύναμοι. Γι’αυτό και προτιμάμε πάντα τον εύκολο τρόπο. Γιατί για παράδειγμα έχουμε επιλέξει τις Τράπεζες; Ήταν αυτός ο μόνος τρόπος; Ποιες είναι οι επιλογές μας και γιατί συμπεριφερόμαστε σαν να είναι αυτές οι μόνες επιλογές; Ας δούμε το παράδειγμα του Tesla: θα μπορούσαμε να είχαμε ελεύθερη ενέργεια προσβάσιμη σε όλους. Αντί τούτου προτιμάμε να δημιουργούμε τεράστια τραπεζικά συμπλέγματα και τον καπιταλισμό. Χρειάζεται να αναθεωρήσουμε τους εαυτούς μας, την ηθική και τις αξίες μας για να μπορέσουμε να βγούμε από αυτο το τέλμα.

Γεωργία Οικονόμου
[email protected]