Με τις πολύχρονες έρευνές της, απέδειξε και παγκοσμίως ότι το ελαιόλαδο και γενικότερα η παραδοσιακή ελληνική διατροφή, αποτελούν το πλέον ισχυρό όπλο για τη διατήρηση της υγείας. Ο λόγος στη διακεκριμένη καθηγήτρια Αντωνία Τριχοπούλουπου μιλά στη Ρίτα Βελώνη.

Σήμερα δεν υπάρχει σοβαρός οργανισμός, επιστημονικό κέντρο και σύστημα υγείας ανά τον κόσμο, που να μην παραδέχεται την αξία της μεσογειακής δίαιτας -όπως έχει επικρατήσει να λέγεται- αλλά και να μην έχει τιμήσει επανειλημμένως τη δρ Τριχοπούλου με βραβεία και επαίνους για τις μελέτες της.

Κυρία Τριχοπούλου, τι χαρακτηρίζει τη μεσογειακή δίαιτα, την οποία η διεθνής επιστημονική κοινότητα έχει αποδεχτεί ως την ιδανικότερη για τους πληθυσμούς του ανεπτυγμένου δυτικού κόσμου;

«Η παραδοσιακή μεσογειακή δίαιτα χαρακτηρίζεται από αυξημένη πρόσληψη λαχανικών, οσπρίων, φρούτων και δημητριακών (τα οποία στο παρελθόν ήταν κατά κύριο λόγο ανεπεξέργαστα), αυξημένη πρόσληψη ελαιολάδου, αλλά χαμηλή πρόσληψη κορεσμένων λιπών, σχετικά υψηλή πρόσληψη ψαριού, χαμηλή έως μέτρια πρόσληψη γαλακτοκομικών προϊόντων (κυρίως γιαουρτιού και τυριού), χαμηλή πρόσληψη κρέατος και πουλερικών και συχνή αλλά μέτρια πρόσληψη αλκοόλ, κυρίως με τη μορφή κρασιού και γενικά κατά τη διάρκεια των γευμάτων. Με άλλα λόγια, πρόκειται για μια δίαιτα πολύ οικεία στο μέσο Έλληνα, αφού στην ουσία είναι η παραδοσιακή διατροφή των παππούδων μας και κανένας μας δεν έχει δυσκολία να βρει τα τρόφιμα που περιλαμβάνονται σε αυτήν. Όσο για τους άλλους λαούς, αυτοί δεν έχουν παρά να αντικαταστήσουν τα λιπίδια που καταναλώνουν με ελαιόλαδο και να αυξήσουν την πρόσληψη λαχανικών και φρούτων».

Σε ποιες από τις τροφές της μεσογειακής δίαιτας αποδίδεται η μαγική «συνταγή» της μακροζωίας;

«Οι έρευνες έχουν μεν αποδείξει την ευεργετική επίδραση της μεσογειακής διατροφής στην υγεία και τη μακροζωία, αλλά δεν αποδίδουν αυτή τη δράση σε κάποιο συγκεκριμένο τρόφιμο. Δεν υπάρχει δηλαδή ένα τρόφιμο που κάνει θαύματα, αλλά ο συνδυασμός των τροφίμων που απαρτίζουν την παραδοσιακή ελληνική διατροφή. Ο συνδυασμός αυτός είναι λοιπόν η "συνταγή" για υγιή και μακρά διαβίωση. Άλλωστε στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες μεσογειακές χώρες, κάποια από τα παραδοσιακά φαγητά που έχουν ως βασικά τους συστατικά τα λαχανικά και τα χορταρικά, όπως για παράδειγμα οι χορτόπιτες αλλά και πολλά άλλα, θεωρείται ότι συμβάλλουν στα επωφελή για τον οργανισμό αποτελέσματα της μεσογειακής δίαιτας. Και βέβαια το ελαιόλαδο αποτελεί το σημαντικότερο, ίσως, ευεργετικό παράγοντα της μεσογειακής διατροφής».

Ποιοι ακριβώς είναι οι προστατευτικοί μηχανισμοί του ελαιολάδου;

«Το ελαιόλαδο φέρεται να έχει μια σειρά ευεργετικές ιδιότητες, μεταξύ των οποίων η ρύθμιση των επιπέδων λιπιδίων του αίματος και ο έλεγχος της υπέρτασης. Στο ελαιόλαδο μπορεί να αποδοθεί, σε κάποιο βαθμό, η μείωση της θνησιμότητας από τα καρδιαγγειακά νοσήματα, καθώς πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι μειώνει την κακή χοληστερίνη, ενώ αυξάνει την καλή, διαθέτει αντιοξειδωτικούς παράγοντες και περιέχει α-λινολενικό οξύ. Επιπλέον, αποτελεί ένα εξαιρετικά εύγευστο συμπλήρωμα, που ευνοεί την κατανάλωση πολλών λαχανικών και χορταρικών. Δεν μπορούμε, π.χ., να φάμε ωμή τη μελιτζάνα ή το κολοκυθάκι. Όταν όμως τα μαγειρέψει κανείς με ελαιόλαδο, προσθέσει κι άλλα συστατικά -κρεμμύδι, σκόρδο κ.λπ.- τότε προκύπτει ένα φαγητό που περιέχει αντιοξειδωτικές ουσίες, μέταλλα, βιταμίνες κ.ά. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι πρόσφατες μελέτες αποδίδουν στο ελαιόλαδο ακόμη και αντιφλεγμονώδη δράση, παρόμοια με εκείνη φαρμάκων που χορηγούνται για αρθρίτιδες».

Τελικώς ενδείκνυται η χρήση του ελαιολάδου για τηγάνισμα;

«Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από το να τηγανίζουμε με ελαιόλαδο. Το ελαιόλαδο αντέχει και διασπάται σε υψηλότερες θερμοκρασίες από τα σπορέλαια. Έχει από τη φύση του αντιοξειδωτικές ουσίες, οι οποίες εμποδίζουν την οξείδωσή του. Σε αντιδιαστολή, τα σπορέλαια διασπώνται σε χαμηλότερες θερμοκρασίες. Γι’ αυτόν το λόγο, πριν από την εμφιάλωσή τους προστίθενται αντιοξειδωτικές ουσίες -διάφορες πρόσθετες ουσίες- για να παρεμποδίσουν την οξείδωσή τους, να τα καταστήσουν δηλαδή ικανά να μπουν στο τηγάνι».

Τα παιδιά ξεχνούν την ελληνική διατροφή

«Τα νέα παιδιά χάνουν την επαφή με την ελληνική διατροφή, κι αυτό μακροπρόθεσμα θα έχει δυσμενείς συνέπειες για την υγεία τους, οι οποίες δυστυχώς έχουν αρχίσει και γίνονται αισθητές. Ας μην ξεχνάμε το πρόβλημα της παχυσαρκίας, που προσλαμβάνει χαρακτηριστικά σύγχρονης επιδημίας για τα ελληνόπουλα».

Σε ποια ηλικία πρέπει να αρχίζει η διατροφική εκπαίδευση των παιδιών;

«Οι σωστές διατροφικές συνήθειες αποκτώνται από το θηλασμό, γιατί από τότε αρχίζει η εξοικείωση του παιδιού με τη γεύση, και η σωστή διατροφή είναι άμεσα συνδεδεμένη με αυτή. Ωστόσο, έχει πολύ μεγάλη σημασία στη διατροφική εκπαίδευση των παιδιών και το παράδειγμα. Αν τα παιδιά βλέπουν τους γονείς τους να τρώνε όσπρια ή λαχανικά, είναι βέβαιο -έστω κι αν δεν ξετρελαίνονται με τη γεύση- ότι θα τα φάνε. Επίσης, οι γονείς είναι απαραίτητο να ετοιμάζουν το φαγητό που θα πάρουν τα παιδιά στο σχολείο».

Η άποψη ότι ο σύγχρονος άνθρωπος χρειάζεται να παίρνει οπωσδήποτε μια πολυβιταμίνη την ημέρα είναι σωστή;

«Ένας υγιής άνθρωπος που ακολουθεί μια ισορροπημένη διατροφή δεν χρειάζεται διατροφικά συμπληρώματα. Τα σκευάσματα αυτά ίσως είναι χρήσιμα σε όσους δεν μπορούν ή δεν προλαβαίνουν να έχουν σωστή διατροφή και σε ορισμένες παθολογικές καταστάσεις, όπως η αναιμία, η οστεοπόρωση, εφόσον υπάρχει υπόδειξη γιατρού. Για ειδικές ομάδες πληθυσμού (όπως οι ηλικιωμένοι και οι έγκυοι), ο γιατρός τους θα εκτιμήσει αν χρειάζεται να παίρνουν συγκεκριμένες βιταμίνες ή μέταλλα».

ΙNFO: Η κ. Αντωνία Τριχοπούλου είναι γιατρός, βιοπαθολόγος και υγιεινολόγος, με διδακτορικό στην υγιεινή και επιδημιολογία. Διευθύνει το συνεργαζόμενο κέντρο διατροφής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στην Ελλάδα στο Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Παν/μίου Αθηνών. Είναι διακεκριμένο μέλος της Διεθνούς Ένωσης Διατροφικών Επιστημών και έχει διατελέσει πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Εταιρειών Διατροφής και επικεφαλής πολυάριθμων ελληνικών και ευρωπαϊκών οργανισμών και επιτροπών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Το 2003 ο πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας τής απένειμε το Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Δρ ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΡΙΧΟΠΟΥΛΟΥ, καθηγήτρια Διατροφής και Προληπτικής Ιατρικής, ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ