Ο Φρόιντ υποστήριξε ότι είμαστε όλοι νευρωτικοί και είχε δίκιο! Οι εμπειρίες, τα βιώματά μας, τα «πιστεύω» και o χαρακτήρας μας σε συνδυασμό μεταξύ τους μας κάνουν να εμμένουμε σε ορισμένες καταστάσεις και να αντιδράμε κάπως παραπάνω σε κάποιες άλλες. Ωστόσο αυτό δεν μας εμποδίζει να έχουμε μια ικανοποιητική σχέση με τον εαυτό μας και με τους άλλους. Για αρκετούς όμως –και δεν είναι λίγοι!– οι νευρώσεις αποτελούν σημαντική πηγή δυστυχίας. Κι ενώ μερικοί γίνονται πραγματικά ανυπόφοροι, ιδιότροποι και καταστροφείς της χαράς, όπου και σε όποιον τη βρουν, άλλοι είναι ευχάριστοι, ευαίσθητοι, αγαπητοί. Εξουθενώνουν όμως τον εαυτό τους και επιβαρύνουν τους δικούς τους.
Τι είναι η νεύρωση;
Για τους επαγγελματίες της ψυχικής υγείας η λέξη «νεύρωση» θεωρείται πολύ ευρεία. Υπάρχουν βέβαια συγκεκριμένοι όροι που προσδιορίζουν τις δυσκολίες που μπορεί κάποιος να αντιμετωπίζει. Σε γενικές γραμμές μπορούμε εκλαϊκευμένα να πούμε πως ένα «νευρωτικό άτομο» έχει συχνά κακή διάθεση, είναι αμφίθυμο και δύσθυμο. Συνήθως είναι αγχωμένο, απαιτητικό, ευερέθιστο, άκαμπτο ως προς τι είναι «σωστό», τι «λάθος» και το πώς «πρέπει» να γίνονται τα πράγματα. Θέτει στον εαυτό του και στους άλλους πολύ ψηλά στάνταρ και γεμίζει τύψεις και ενοχές όταν αυτά δεν τηρούνται. Οι άλλοι, παρά τις προσπάθειές τους να τους ευχαριστήσουν, νιώθουν ότι δεν τους καταλαβαίνουν, αφού πάντα κάτι άλλο εννοούσαν, ήθελαν ή σκέφτονταν.
Η κόλαση δεν είναι πάντα οι άλλοι
Πολλοί έχουν υπάρξει «νευρωτικοί» και με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας κατάφεραν να επαναφέρουν ένα σημαντικό ποσοστό ικανοποίησης στη ζωή τους. Για να κάνουν αυτή την κίνηση έχουν πρώτα συνειδητοποιήσει και αποδεχθεί ότι γι' αυτό που τους συμβαίνει δεν γίνεται να φταίνε μόνο οι άλλοι, αλλά έχουν και οι ίδιοι ένα μεγάλο μερίδιο ευθύνης. Επίσης αναγνώρισαν το γεγονός ότι παγιδεύονται σε ένα λαβύρινθο σκέψεων και συναισθημάτων που τους κάνει δυστυχείς και παρά τις φιλότιμες προσπάθειές τους αδυνατούν να αποδράσουν. Αυτή η ειλικρίνειά τους όμως είναι που τους βοηθά να ξεπεράσουν τα ταμπού και τους δίνει το απαραίτητο θάρρος για να αναζητήσουν τη βοήθεια που χρειάζονται.
Η ζωή μαζί του
Δεν είναι εύκολο να μοιράζεσαι τη ζωή σου με ένα νευρωτικό άτομο. Υπάρχουν όμως πράγματα που αν τα λάβουμε υπόψη θα προστατεύσουμε τη σχέση μας, τον εαυτό μας και κυρίως θα βοηθήσουν τον άλλο.
- Βοήθησέ τον να δει τα πράγματα διαφορετικά. Απλώς δείξε του το παράδειγμα της χαλαρής στάσης απέναντι στη ζωή και τους άλλους, παρακινώντας τον να σε ακολουθήσει, χωρίς όμως να γίνεσαι δηκτική. Μοιράσου τη δική σου φιλοσοφία ζωής και άφησέ τον να ανοιχτεί και να μοιραστεί τις δικές του σκέψεις.
- Δείξε υπομονή και ανεκτικότητα. Σίγουρα αυτό δεν είναι εύκολο! Όμως θα βοηθηθείς αν συνειδητοποιήσεις πως οι τρόποι του είναι αποτέλεσμα μιας εσωτερικής απειλής που προέρχεται από έναν πολύ επικριτικό εαυτό, κάτι που στην ψυχολογία ονομάζουμε «σούπερ εγώ». Έτσι, εντελώς αντανακλαστικά, κατακρίνει τον εαυτό του και τους άλλους και στις διαφωνίες ταλαντεύεται μεταξύ αμυντικής και επιθετικής στάσης, χωρίς να μπορεί να βρει τη μέση οδό.
- Αποδεσμεύσου από τις εντάσεις. Η τάση του να θυμώνει με το παραμικρό κάνει τις κατά μέτωπο συγκρούσεις αδιέξοδες. Παρότι μπορούν να σε προκαλεί να τσακωθείτε, το καλύτερο είναι να απομακρυνθείς μέχρι να ηρεμήσουν τα πνεύματα και τότε να δοκιμάσεις να συζητήσεις ήρεμα και σε ήπιους τόνους, εξηγώντας ότι δεν είστε αντίπαλοι, αλλά σύντροφοι.
Και η αγάπη έχει όρια
Οι νευρωτικοί έχουν συνήθως πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση. Είναι ανασφαλείς, φοβούνται τη ματαίωση και την απόρριψη και συχνά κρύβουν αυτά τα συναισθήματα πίσω από ένα προσωπείο. Βοήθησε το άτομο που αγαπάς να νιώσει την αγάπη και την αναγνώριση από πλευράς σου, χωρίς όμως να υπομείνεις τα πάνδεινα. Απόφυγε να το χαρακτηρίζεις όταν γίνεται χειριστικό ή επιθετικό και επικεντρώσου στο να περιγράψεις τη συμπεριφορά του και πώς αυτή σε επηρεάζει. Έτσι θα του στείλεις ξεκάθαρα μηνύματα για το τι είσαι διατεθειμένη να κάνεις και τι όχι.
Επαγγελματική βοήθεια
Δυστυχώς ένα πολύ δυνατό «σούπερ εγώ» κάνει πολλούς να αποστρέφονται την ιδέα της ψυχοθεραπείας, αφού θεωρούν ότι είναι κάτι που αφορά τους «αποτυχημένους», τους «ανίκανους» και τους «τρελούς». Κερδίζοντας την εμπιστοσύνη του μπορείε να τον ενθαρρύνεις να αναζητήσει την επαγγελματική υποστήριξη που χρειάζονται, καθώς επίσης να τους προτείνεις να πάτε μαζί. Η συμβουλευτική σχέσεων με τη μέθοδο EFT θα βοηθήσει πολύ να ξεπεράσετε αδιέξοδα, ρίχνοντας φως στους κόμπους που εγκλωβίζουν τη σχέση μέσα σε ένα πολύ ασφαλές πλαίσιο. Ο άνθρωπός σου αλλά κι εσύ θα νιώσετε ασφαλείς και ισότιμοι, θα ακουστείτε πραγματικά και θα βοηθηθείτε να έρθετε ουσιαστικά κοντά.
ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΡΑΣΙΔΑΚΗ, συμβουλευτική ψυχολογο-σύμβουλο σχεσεων
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 173
Update: Ιανουάριος 2016.
