Η οδύσσεια της ζωής, το ταξίδι και το πέρασμά μας από τον υπαρκτό κόσμο, το φως και το σκοτάδι, η ζωή και ο θάνατος, οι εσωτερικές αναζητήσεις, η πίστη στη δύναμη του ανθρώπου, απασχολούν έντονα τη γλύπτρια Καλλιόπη Λεμού.
Αρχικά, πρότεινε στον άνθρωπο της πόλης, αυτόν που τον κυνηγά η καθημερινότητα και δεν προλαβαίνει ούτε να σκεφτεί, μια στάση περισυλλογής στο αίθριο του Μουσείου Μπενάκη (Πειραιώς), από τέλη Ιανουαρίου έως τέλη Μαρτίου, όπου είχε στήσει κάποια μεγάλης κλίμακας γλυπτά, με σαφή μηνύματα. Τώρα η Λεμού μάς καλεί στο πνευματικό κομμάτι του ανθρώπινου ταξιδιού, στο τζαμί Ιμπραήμ Χαν, στο κάστρο Φορτέτζα του Ρεθύμνου. Σ΄ έναν κατεξοχήν πνευματικό, θείο χώρο, ιδιαίτερα φορτισμένο, καθώς πριν γίνει τζαμί ήταν ενετική εκκλησία, και συγχρόνως επιβλητικό πάνω από τη θάλασσα.
Εκεί, η Καλλιόπη Λεμού, γλύπτρια έργων μεγάλων διαστάσεων, που προδίδουν την έντονη χειρωνακτική δουλειά της, παρουσιάζει, σε μια συμπαραγωγή του Μουσείου Μπενάκη και του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, το δεύτερο μέρος της τριλογίας «Navigating in the dark». Από το περασμένο Σάββατο και μέχρι τις 27 Αυγούστου, έχει στήσει μια σειρά ευφάνταστων γλυπτικών εγκαταστάσεων «που έχουν να κάνουν με την προσπάθεια του ανθρώπου να πλησιάσει αυτό που είναι πάνω από τον εαυτό του», όπως μας λέει.
Οι τρεις θεές (Hairy Goddesses) της Καλλιόπης Λεμού εκφράζουν "την πρωτόγονη ενέργεια της ανθρώπινης ψυχής"Στο κέντρο έχει τοποθετηθεί ένα τεράστιο αβγό από πλεξιγκλάς και καθρέπτες στο εσωτερικό του όπου κατοικούν τρία τερατόμορφα όντα, ορατά στον επισκέπτη από κάθε πλευρά. Στο στήθος φέρουν πλοκάμια, από πεπιεσμένο χαρτί. «Εκφράζουν την πρωτόγονη ενέργεια της ανθρώπινης ψυχής». Οι τρεις θεές (Hairy Goddesses) αντιπροσωπεύουν, κατά τη Λεμού, τη θέληση, τη διανόηση και τη συναίσθηση, κινητήριες δυνάμεις της καθημερινής ζωής.
Περιμετρικά επανέρχεται ο συμβολισμός της βάρκας μέσα από τρεις δυναμικές γλυπτικές ενότητες: Δεξιά, επτά λευκά γύψινα γλυπτά - βάρκες (Blade boats) που στέκονται οριζόντια σε μια σκοτεινή βάση και ανοιχτές στο φως.
«Με αθωότητα και αφέλεια δέχονται το φως». Μοιάζουν με λεπίδες, γιατί χωρίζουν το συνειδητό από το ασυνείδητο, όπως η βάρκα που πλέει στην επιφάνεια της θάλασσας προστατεύοντας τη ζωή. Βάρκες-λεπίδες λοιπόν ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο.
Απέναντι, ισάριθμες ξύλινες βάρκες, όρθιες, σαν μαυροφορεμένοι καλόγεροι, με χείλη σφραγιστά, σαν κλειστά στόματα. Είναι οι «Βάρκες γεμάτες μυστικά» (Boats full of secrets), οι οποίες με το μαύρο τους χρώμα μεταφέρουν μυστικά ανάμεσα σε δύο κόσμους, γη και ουρανό. Ασπρες και μαύρες βάρκες δείχνουν τη ζωή που άλλοτε μας κοπανάει κι άλλοτε μας ανυψώνει.
Την τρίτη ενότητα, πίσω από το αβγό και προς τον βωμό του τζαμιού, αποτελεί το ξύλινο γλυπτό «Odysseus boat», σαν πρωτόγονο πλοίο που έχει ξεβράσει η θάλασσα, στις κοιλότητες του οποίου η γλύπτρια έχει απιθώσει δώδεκα κεφάλια από αλάτι, τη μόνη ύλη που απομένει όταν οτιδήποτε άλλο έχει εξατμιστεί. «Το ξύλο και το αλάτι παραπέμπουν, λέει, στο ταξίδι του Οδυσσέα.
Το αλάτι είναι αυτό που στέγνωσε πάνω στο ξύλο?». Αυτό το τελευταίο μέρος της έκθεσης στο τζαμί συμβολίζει όλο το ταξίδι της ζωής, από τις μαύρες στις άσπρες βάρκες, από την αφέλεια στη γνώση. Τι έχει απομείνει από τη ζωή όταν εξαγνιστούν τα πάντα; Το αλάτι, σύμβολο του ταξιδιού μέσα στη ζωή.
Την τριλογία επιμελείται η διευθύντρια του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, Μαρία Μαραγκού.
O TEΛΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ Η έκθεση του Ρεθύμνου αποτελεί ίσως προϊδέαση για το τελευταίο μέρος της τριλογίας, στην κρύπτη, ταφικό χώρο, της εκκλησίας του Αγίου Παγκρατίου, στο Λονδίνο (Οκτώβριος - Νοέμβριος 2011). Τελικός στόχος είναι να δειχτεί ότι υπάρχει διέξοδος, το σκοτάδι επικοινωνεί με το φως. Αναγκαίο μήνυμα για τις μέρες μας.
Δ.ΡΟΥΜΠΟΥΛΑ
