Αιώνες αφότου ο Ηρακλής κατατρόπωσε τις Στυμφαλίδες όρνιθες, οι Ευρωπαίοι περιηγητές του 19ου αιώνα έγραφαν για τη λίμνη Στυμφαλία: «Εντυπωσιάζει η μοναξιά και η σιωπή αυτών των τόπων που κατοικεί ο πυρετός και ο θάνατος».
«Εντύπωση μελαγχολίας και απόγνωσης». «Τόπος πένθους και καταφύγιο επικίνδυνων πλασμάτων». Τι τρομερό έκρυβε αυτή η λίμνη ώστε να γεννήσει αυτούς τους μύθους; Τις απαντήσεις θα δώσει το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς που εγκαινιάστηκε το περασμένο Σάββατο -Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος- από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κάρολο Παπούλια.
Το άρτια ενταγμένο στο περιβάλλον της ορεινής Κορινθίας νέο μουσείο, που φιλοξενείται στο βραβευμένο κτίριο των Τάση Παπαϊωάννου και Δημήτρη Ησαΐα, αφηγείται με ποικίλα εκθέματα την ιστορία του ιδιαίτερου γεωλογικού χαρακτήρα της περιοχής, της γης και του νερού, της χλωρίδας και της πανίδας των βιοτόπων της λίμνης και των βουνών, καθώς και της αξιοποίησής του από τον άνθρωπο.
Ακούγοντας ηχογραφημένους ήχους πουλιών και παρατηρώντας μέσω εκθεμάτων τη γεωμορφολογία της λίμνης, αντιλαμβάνεται κανείς ποια είναι η πραγματικότητα του μύθου. «Ο μύθος δεν είναι άσχετος από τη γεωπαθολογία της λίμνης», σημειώνει η διευθύντρια του Μουσείου Περιβάλλοντος, Ασπασία Λούβη. «Στη λίμνη υπήρχε μια καταβόθρα που συχνά έφραζε, δημιουργούσε έλος και ύστερα εξαιρετική πλημμύρα, η οποία κατέστρεφε και καλλιέργειες και ανθρώπους κ.λπ. Φαίνεται πως έτσι δημιουργήθηκε ο μύθος. Ο Ηρακλής, ουσιαστικά, άνοιξε την καταβόθρα».
Χρειάστηκαν μερικοί αιώνες ακόμα για να καταφέρουν οι άνθρωποι της περιοχής, γύρω στο 130-138 μ.Χ., επί του αυτοκράτορα Αδριανού, να δαμάσουν το νερό, δημιουργώντας ένα υδραγωγείο.
Προχωρώντας στους αιώνες, σε αυτήν τη μεγαλύτερη υδάτινη λεκάνη της Πελοποννήσου, που αποτελεί και τον νοτιότερο ορεινό υγροβιότοπο των Βαλκανίων, αναπτύχθηκαν δέντρα, έζησαν ζώα, ψάρια και οι κάτοικοι τα εκμεταλλεύτηκαν. Βαλσαμωμένα ζώα δεν θα χωρούσαν σε ένα μουσείο περιβάλλοντος. Ετσι η παρουσία τους υποδηλώνεται με κομμάτια χώματος που φέρουν ίχνη ασβού, λαγού, της προστατευόμενης βίδρας κ.λπ. Η κατασκευασμένη εγκάρσια τομή της λίμνης με αληθινά ψάρια, καλαμιές και μία βάρκα δημιουργεί μες στο μουσείο μια μικρογραφία της λίμνης.
Καταλήγοντας στο οδυνηρό παρόν, που η λίμνη κινδυνεύει από την αλόγιστη χρήση λιπασμάτων, την υπεράντληση και την αποξήρανση, η πρόεδρος του ΠΙΟΠ, Σοφία Στάικου, κατά το άνοιγμα του μουσείου απηύθυνε έκκληση: «Θα ήθελα να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για να σώσουμε τη λίμνη αυτής της ευλογημένης περιοχής».
Σοφία Στυλιανού
