Ο Σκοινοβάτης του Ζενέ

05.03.2007
Ο Σκοινοβάτης, το λογοτεχνικό ξέσπασμα του Ζενέ στα τέλη στης δεκαετίας του 1950, οφείλεται εν μέρει στο πάθος του για τον νεαρό Γερμανο-αλγερινό εκπαιδευτή αλόγων τσίρκου, Αμπντάλα Μπενταγά.
Ξέρεις ποιο θα ήταν το θαύμα; Αν είχες εξουσία να παρίστασαι εσύ μαρμαρωμένος ταυτόχρονα και στην αρένα του τσίρκου και στα επουράνια, με τη μορφή αστερισμού. Το προνόμιο αυτό χαρίζεται σε λίγους ήρωες. Όμως, για δέκα δευτερόλεπτα, θα είσαι φως. Λίγο είναι; Και μην απελπίζεσαι αν σ’ εγκαταλείψει η δεξιοσύνη σου την ώρα της προπόνησης. Αρχίζεις με πλεονάζουσα ικανότητα... μετά από λίγο όμως το σκοινί σε απογοητεύει, σε απογοητεύουν τα άλματα, το τσίρκο, ο χορός. Θα γνωρίσεις μια φάση πικρή, λίγο σαν κόλαση, και μόνο μετά, αφού περάσεις από το μελανό δάσος, θ’ ανέβεις πάλι απάνω, αφέντης της τέχνης σου (απόσπασμα από το βιβλίο).

Ο Σκοινοβάτης, το λογοτεχνικό ξέσπασμα του Ζενέ στα τέλη στης δεκαετίας του 1950, οφείλεται εν μέρει στο πάθος του για τον νεαρό Γερμανο-αλγερινό εκπαιδευτή αλόγων τσίρκου, Αμπντάλα Μπενταγά.
Ο Αμπντάλα ήταν είκοσι ετών εκείνη την εποχή και εργαζόταν από παιδί σε τσίρκα. Ο Ζενέ εγκατέλειψε σχεδόν ολοκληρωτικά το γράψιμο και ρίχτηκε στην προσπάθεια να κάνει τον Αμπντάλα σκοινοβάτη. Πλήρωσε για την εκπαίδευσή του και έγινε ο ίδιος επαγγελματικός πράκτορας και καλλιτεχνικός σύμβουλός του, αφού λάτρευε τα σχοινοβατικά θεάματα από μικρός. Μαζί έκαναν πολλά ταξίδια, εκτός Γαλλίας και Αλγερίας, δεδομένου ότι ο Αμπντάλα ήταν σε στρατεύσιμη ηλικία και είχε λιποτακτήσει με την προτροπή του Ζενέ. Πέρασαν από την Ελλάδα, την Δανία, την Αυστρία, την Γερμανία και την Ολλανδία, μένοντας σε διάφορα ξενοδοχεία.

Τον Μάρτιο του 1957, και ενώ είχε ήδη αποφασίσει πως ο εραστής του θα μπορούσε να γίνει εξαιρετικός σκοινοβάτης, έριξε στο χαρτί μία σειρά σημειώσεις ή μάλλον οδηγίες προς τον εκπαιδευόμενο. Ήταν το κείμενο που θα γνωρίζαμε ως Σκοινοβάτη, ένα κείμενο που αντιμετώπιζε το θέμα του με μια θρησκευτική ευλάβεια, ασυνήθιστη για τον ίδιο τον Ζενέ.

Ο Ζαν Ζενέ γεννήθηκε στο Παρίσι, στις 19 Δεκεμβρίου του 1910. Η μητέρα του τον εγκατέλειψε, αμέσως μετά την γέννησή του, και μεγάλωσε με θετούς γονείς. Σε ηλικία δέκα ετών κατηγορείται για κλοπή και έκτοτε θα κινείται μεταξύ υποκόσμου και φυλακών, γεγονός που θα καθορίσει και το χρώμα του λογοτεχνικού έργου του.
Το 1938 ευρισκόμενος σε στρατιωτική φυλακή, γράφει το πρώτο μυθιστόρημά του, την Παναγιά των Λουλουδιών, το οποίο θα ξεχωρίσουν και θα εκδώσουν οι Ζαν Κοκτώ και Ζαν Πωλ Σαρτρ. Κορυφαίοι Γάλλοι διανοούμενοι θα τον υποστηρίξουν και ο Ζενέ, παρά το γεγονός πως συνέχιζε να ζει επικίνδυνα, θα ξεδιπλώσει ένα σημαντικό πεζογραφικό, θεατρικό και δοκιμιακό έργο.
Ομοφυλόφιλοι, πόρνες, κλέφτες και παράνομοι κινούνται σε μικρούς κλειστοφοβικούς κύκλους. Εκφράζουν την μοναξιά και την απελπισία ανθρώπων που προσπαθούν να διαφύγουν προς ένα άγνωστο μέλλον πέφτοντας συνεχώς πάνω σε παραμορφωτικά κάτοπτρα.
Σύντομα, τα μυθιστορήματά του: Το Θαύμα του Ρόδου, Ο Καβγατζής της Βρέστης, Το Ημερολόγιο Ενός Κλέφτη, Επιτάφιες Σπονδές, Ο Αιχμάλωτος του Έρωτα, και τα θεατρικά έργα του: Υψηλή Εποπτεία, Το Μπαλκόνι, Οι Νέγροι, Τα Παραβάν, Οι Δούλες, τα τον φέρουν στην κορυφή της παγκόσμιας λογοτεχνίας.


Εκδόσεις Ηλέκτρα
Μετάφραση: Παύλος Μάτεσις
Επιμέλεια: Γιώργος Μπλάνας
Σχεδιασμός εξωφύλλου: Άννα Λέκκα
Σελίδες: 96
Τίτλος πρωτοτύπου: Le funambule
ISBN: 978-960-6627-54-5