«H τέχνη είναι ψωμί και όχι παντεσπάνι», λέει ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος, απαντώντας σε όσους θεωρούν την τέχνη, ειδικά σ΄ αυτήν τη δύσκολη περίοδο που διανύουμε, ως πολυτέλεια που αφορά τους συλλέκτες και τους πλούσιους.
Ο πρόεδρος του ΣΕΒ, ο οποίος κατέχει μία από τις σημαντικότερες ιδιωτικές συλλογές σύγχρονης τέχνης στον κόσμο, πιστεύει στη «σύζευξη πολιτισμού και ανάπτυξης» και στο ότι «ο πολιτισμός μπορεί να καταστεί μορφή βιομηχανίας, πολιτιστική βιομηχανία», επικαλούμενος τη Μελίνα Μερκούρη. Κατά την άποψή του, «η επένδυση στον πολιτισμό είναι από τα δυσκολότερα αναπτυξιακά θέματα».
Αυτά ο κ. Δασκαλόπουλος τα ανέφερε στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου για την παρουσίαση μέρους της συλλογής του στο Μουσείο Γκουγκενχάιμ του Μπιλμπάο, στην Ισπανία. Περίπου 60 έργα από τα 400 και πλέον που αριθμεί η συλλογή του, 30 καλλιτεχνών (ανάμεσά τους και ένας Ελληνας, ο Αλέξανδρος Ψυχούλης) από τους 170.
Πρόκειται κυρίως για μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις, που θα καταλάβουν, από τις 12 Απριλίου έως τις 11 Σεπτεμβρίου, ολόκληρο τον δεύτερο όροφο και μέρος του πρώτου ορόφου του μουσείου (τριώροφο), με την αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητα του Φρανκ Γκέρι. Ο τίτλος της έκθεσης, «Το φωτεινό διάστημα», είναι ξεχωριστός, καθώς προέρχεται από την «Ασκητική» του Νίκου Καζαντζάκη. «Ετσι, η έκθεση, σύμφωνα με τον κ. Δασκαλόπουλο, αντανακλά έμμεσα και τη χώρα μας, καθώς έχει τη σφραγίδα ενός Ελληνα συλλέκτη και ενός Ελληνα συγγραφέα».
«Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο. Καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο. Το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή. Ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η επιστροφή. Ταυτόχρονα με το ξεκίνημα κι ο γυρισμός. Κάθε στιγμή πεθαίνουμε...», γράφει ο Καζαντζάκης, δηλώνοντας «την πάλη της δημιουργικότητας του ανθρώπου ενάντια στη θνητότητα».
Τα έργα που επελέγησαν για το Μπιλμπάο, από την αναπληρώτρια διευθύντρια και επικεφαλής επιμελήτρια του Γκουγκενχάιμ, Νάνσι Σπέκτορ και τη βοηθό επιμελήτρια Κάθριν Μπρίνσον, διερευνούν τη συνύπαρξη της ελπίδας και της απόγνωσης στην ανθρώπινη κατάσταση, εστιάζοντας στις έννοιες της αλλοτρίωσης, του τραύματος, της σωματικής υπόστασης, της πολιτιστικής ταυτότητας. Ολόκληρη η Συλλογή άλλωστε αντλεί τη θεματολογία της από τη σύγχρονη ζωή, τις γεωπολιτικές ή κοινωνικές κρίσεις, το περιθώριο, τις μύχιες πλευρές της ανθρώπινης ύπαρξης, το ανθρώπινο σώμα.
Συγχρόνως αποτελεί μια συγκεντρωτική επισκόπηση των καλλιτεχνικών εξελίξεων των τελευταίων δεκαετιών. Μαρίνα Αμπράμοβιτς, Λουίς Μπουρζουά, Ντάμιεν Χιρστ, Πολ ΜαΚάρθι, Μάρτιν Κιπενμπέργκερ, Μόνα Χατούμ, Στιβ ΜαΚουίν, Κίκι Σμιθ, Σάρα Λούκας, Ανέτ Μεσαζέρ, Ρόμπερτ Κόμπερ, Γκίτον Γουόκερ, Κουτλούγ Αταμάν, Μάθιου Μπέρνι, Βαγκές Μούτου, Κέντελ Γκιρς (με ένα έργο που ονομάζει «Akropolis now», κάνναβος από αγκαθωτό σύρμα που παραπέμπει στο απαρτχάιντ της πατρίδας του Νοτιοαφρικανού καλλιτέχνη), είναι μερικά από τα ονόματα του «Φωτεινού διαστήματος».
Η έκθεση στο Μπιλμπάο είναι η πρώτη μεγάλης κλίμακας έξοδος της Συλλογής Δασκαλόπουλου. Εχει προηγηθεί και συνεχίζεται η παρουσίασή της, με περίπου 30 έργα, στη Whitechaper Gallery του Λονδίνου, σε τέσσερις σπονδυλωτές εκθέσεις, υπό τον τίτλο «Keeping it Real», από τις 10 Ιουνίου 2010 έως τις 22 Μαΐου 2011.
«Ελπίζω στην Αθήνα να βρει το σπίτι της»
Η Συλλογή Δ. Δασκαλόπουλου, η οποία συστάθηκε το 1994 και περιλαμβάνει μερικά εμβληματικά έργα, όπως το «Fountain» του Μαρσέλ Ντισάν, ενώ διαρκώς εμπλουτίζεται, έχει παρουσιαστεί μέχρι στιγμής ελάχιστα. Από τα 400 έργα έχουν εκτεθεί γύρω στα 90, ενώ 140 έχουν δανειστεί σε 120 μουσεία της Ευρώπης και Αμερικής. Ο προορισμός της, επαναλαμβάνει ο συλλέκτης, είναι η Ελλάδα. «Ελπίζω στην Αθήνα να βρει το σπίτι της», είπε χθες, προσθέτοντας ότι υπάρχουν σκέψεις και συνεχίζονται οι προσπάθειες αναζήτησης κατάλληλου κτιρίου για να στεγάσει μόνιμα τη συλλογή του, με προοπτική τα εγκαίνια να γίνουν το 2013/14. Δίνει μεγάλη σημασία στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και στη μόνιμη στέγη του, όταν τελικά ανακατασκευαστεί το Φιξ. «Φάρος για όλους», είπε.
Δήμητρα Ρουμπούλα
