Είδαμε την Μαρία Κίτσου να ενσαρκώνει την Ελένη Παπαδάκη

20.10.2016

Ελένη Παπαδάκη. Σπουδαία Ελληνίδα ηθοποιός, θύμα των Δεκεμβριανών. Γεννήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 1903 στην Αθήνα από εύπορη οικογένεια. Στο θέατρο πρωτοεμφανίστηκε σε ηλικία 17 ετών στη σκηνή του Θεάτρου Τέχνης του Σπύρου Μελά το 1925 στη παράσταση "Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα" του Λουίτζι Πιραντέλλο.

Στα 19 χρόνια της θεατρικής της πορείας έλαμψε κυριολεκτικά με τις ερμηνείες της και θεωρήθηκε ένα από τα μεγαλύτερα αστέρια της γενιάς της και άξια διάδοχος της Μαρίκας Κοτοπούλη. Θεατρίνα, ανύπαντρη, με αμφιλεγόμενη προσωπική ζωή, καπνίστρια, οδηγός αυτοκινήτου, μεγαλοαστή, ιδιαιτέρως καλλιεργημένη μα πάνω από όλα μια σκηνική ιδιοφυΐα, όπως οι ίδιοι οι κριτικοί του θεάτρου μαρτυρούν.

Γιατί ωστόσο δεν την γνωρίζει το ευρύ κοινό; Γιατί η θεατρική της πορεία συνέπεσε με την Κατοχή και τον Εμφύλιο. Τότε ήταν που η Παπαδάκη κατηγορήθηκε για οριζόντιο δωσιλογισμό, για σχέσεις δηλαδή με Γερμανούς αξιωματικούς, αλλά και για σχέση με τον δωσίλογο πρωθυπουργό Ιωάννη Ράλλη. Μάλιστα ακόμη και ο διευθυντής του Εθνικού θεάτρου, Θεόδωρος Συναδινός, την είχε προειδοποιήσει για τη συμπεριφορά της απέναντι στους συναδέλφους της και ο ρόλος που έπαιζε δίπλα στον Ι. Ράλλη. Την περίοδο της Απελευθέρωσης διαγράφηκε από το σωματείο των Ηθοποιών, ενώ συμπεριλαμβανόταν το όνομά της στη λίστα με τους «Προδότες Ηθοποιούς» που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Απελευθερωτής . Στη διάρκεια των συγκρούσεων στα Δεκεμβριανά συνελήφθη και εκτελέστηκε με εξαιρετικά άγριο τρόπο από μέλη της πολιτοφυλακής στις 21 Δεκεμβρίου του 1944, στα 36 της χρόνια, στα διυλιστήρια της ΟΥΛΕΝ. Οι ίδιοι οι εκτελεστές της αργότερα δικάστηκαν και εκτελέστηκαν απ’ το ίδιο το ΕΑΜ για τη δολοφονία της, χωρίς, ωστόσο, ποτέ να γίνει γνωστή η αλήθεια. Ο φυσικός αυτουργός της εκτέλεσης Βλάσης Μακαρωνάς εκτελέστηκε το 1948.Το πτώμα της αναγνωρίστηκε σε ομαδικό τάφο στις 26 Ιανουαρίου του 1945.

Αφηγηθήκαμε εν συντομία ένα σύντομο βιογραφικό της Ελένης Παπαδάκη, προκειμένου να κάνουμε απόλυτα σαφές το ποια είναι με βάση τα μέχρι τώρα ντοκουμέντα. Σήμερα η Μαρία Κίτσου είναι αυτή που δίνει στην Ελένη Παπαδάκη σάρκα και οστά στην παράσταση «Για την Ελένη», που παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία του Μάνου Καρατζογιάννη στο θέατρο Θέατρο TempusVerum-Εν Αθήναις, μεταφέροντας στο σανίδι τη ζωή της μέσω ενός ουσιαστικού εσωτερικού μονολόγου. Η Μαρία Κίτσου με μία ερμηνεία ρίσκο, ιδιαίτερα φορτισμένη συναισθηματικά, έφερε στο φως την ξεχασμένη ιστορία της σπουδαίας συναδέλφου της και την δικαιώσε μετά θάνατον, χωρίς να παρασυρθεί από ρηχές συναισθηματικές εξάρσεις, χωρίς να γίνει μελό, χωρίς να επιδιώξει καν να δικαιολογηθεί μπροστά μας και να επιζητήσει δικαιοσύνη. Γοητευτική και επιβλητική μ' ένα αέρινο φόρεμα ( της Βασιλικής Σύρμα), στάθηκε με περίσσια αξιοπρέπεια στο λιτό σκηνικό του Γιάννη Αρβανίτη, στο οποίο δέσποζε ένα μπαούλο αναμνήσεων, και ξετύλιξε το νήμα της ζωής της αφηγούμενη το εμφύλιο κύτταρο του θεάτρου και του τόπου της....

Λίγο υπέρ του δέοντος στυλιζαρισμένος, αλλά στιβαρός ο Σπύρος Κυριαζόπουλος στο ρόλο άλλοτε του βωβού συνομιλητή και άλλοτε του βωβού εκτελεστή της. Οι δυο τους στο τέλος μας χάρισαν μία πολύ δυνατή στιγμή/σκηνή δολοφονίας.

Το κείμενο του Μάνου Καρατζογιάννη, που βασίστηκε στο προσωπικό αρχείο του Μάνου Ελευθερίου, αφοσιωμένου συλλέκτη της προσωπικής ιστορίας της Παπαδάκη πέτυχε αυτό που ο ίδιος είχε θέσει εξ αρχής ως στόχο του: «Η παραφροσύνη του καιρού της μεγάλης αυτής Ελληνίδας ηθοποιού έγινε το μέσο για να αρθρωθεί ολοκάθαρα το σημερινό αίτημα: μόνο μέσα από το σεβασμό στην προσωπική ιστορία του άλλου και όχι από συνήθη επαναστατικά τσιτάτα, ενδέχεται να έρθει η δημοκρατία που όλοι ονειρευόμαστε».

Αξίζει να δει κάποιος το «Για την Ελένη»; Επιβάλλεται θα λέγαμε, γιατί μέσω της ζωής της Ελένης Παπαδάκη αναβιώνει μια ξεχασμένη και άγνωστη για πολλούς περίοδος της Ελληνικής ιστορίας και λαμβάνει χώρα ένα ιδιάζον ψυχογράφημα του τόπου μας...

Γεωργία Οικονόμου
[email protected]