Οι πλατείες της Ευρώπης στο Μπενάκη

29.10.2009

Ένα σημαντικό ερευνητικό πρόγραμμα με θέμα Η πλατεία, Ευρωπαϊκή πολιτισμική κληρονομιά ολοκληρώθηκε στα πλαίσια του "Cultura 2000" από ένα σύνολο πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων σε συνεργασία με πόλεις που τις χαρακτηρίζουν διάσημες πλατείες και υπό τον συντονισμό του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Αρθρώθηκε δε σε δύο βασικούς άξονες: 1. Ερευνητικές εργασίες και διατύπωση προτάσεων και 2. Ευαισθητοποίηση ευρύτερου κοινού.

Η έκθεση "Πλατείες της Ευρώπης, Πλατείες για την Ευρώπη" που θα παρουσιαστεί στο μουσείο Μπενάκη από 5 Νοεμβρίου ως 6 Δεκεμβρίου είναι μέρος του προγράμματος αυτού. Αποτελεί μαζί με το βιβλίο-κατάλογο που ειδικά συντάχθηκε για την έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη, ένα απολογισμό της σύγχρονης περιόδου, από την τελευταία δεκαετία του περασμένου αιώνα, που οι ευρωπαϊκές πόλεις με έργα ανάκτησης και σχεδιασμού, επανανακαλύπτουν την πλατεία και τον αστικό υπαίθριο ή δημόσιο χώρο τους. Επιτρέπει συμπεράσματα ως προς την επιτυχία σχεδιαστικών παρεμβάσεων ή την αναγκαιότητα διασφάλισης διαπιστωμένων αξιών του χώρου και την προέκταση της σημασίας τους στο μέλλον και περιλάμβανε ειδικότερα ότι αφορά την ελληνική συμβολή.

Είναι γεγονός ότι η λαμπρή αρχαιοελληνική παράδοση της Αγοράς αλλά και της «πλατείας» οδού, απ’όπου η σύγχρονη ανά τον κόσμο ονομασία της πλατείας έλκει την καταγωγή, place, piazza, praça, plaza, platz, plein και plads θαμπώνει και ενίοτε χάνεται στα βυζαντινά χρόνια και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Ωστόσο μορφές της πλατείας υπάρχουν σε λειτουργία. Αναζητώντας τις πιο ολοκληρωμένες εκφράσεις της ελληνικής πλατείας, διατύπωσαν σύμφωνα με την προσέγγιση τους έξι τυπικές περιπτώσεις ιστορικά και μορφολογικά διακριτές, και μελέτησαν αντιπροσωπευτικά δείγματα ανάλογα.

Σε συνεννόηση με τις άλλες εθνικές ομάδες του προγράμματος, η ελληνική ομάδα περιέλαβε επίσης στην έρευνα πλατείες άλλων χωρών όπως στο Μπέρμινχαμ της Βρετανίας, στην Οδησσό της Ουκρανίας, τη γνωστή μας από το φιλμ του Αιζενστάιν Θωρηκτό Ποτέμκιν, στο Βελιγράδι της Σερβίας και στη Λευκωσία της Κύπρου, στην προσπάθεια να καλυφθεί η παρουσία της πλατείας και στον υπόλοιπο ευρωπαϊκό χώρο. Στην έκθεση παρουσιάζονται εξήντα πλατείες, οι ακόλουθες κατά σειρά αρίθμησης από βορρά προς νότο.

Μαζί με την έκθεση, στα πλαίσια του προγράμματος, ολοκληρώθηκαν οι ακόλουθες εκδόσεις: Squares of Europe, Squares for Europe. Βιβλίο που αποτελεί κατάλογο των εξήντα πλατείων της έκθεσης και περιλαμβάνει δοκίμια για την σημασία της πλατείας ως κεντρικού στοιχείου της ευρωπαϊκής πόλης (αγγλικά-γαλλικά, 240 σελ.).

The square, a European Heritage ,A topical survey in five countries. Βιβλίο με τα αποτελέσματα της έρευνας για τις πλατείες της Ευρώπης ανά ερευνητική ομάδα (αγγλικά-γαλλικά, 192 σελ.).

The Charter of European Squares, 30 recommendations for the creation or renovation of squares. Η Χαρτα με 30 συστάσεις για την δημιουργία ή ανάπλαση πλατειών, χρήσιμη περισσότερο σε φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης (αγγλικά-γαλλικά, 16 σελ.).

www.placeeurope.net και www.placeeurope.auth.gr Δικτυακός τόπος με περιληπτικά δεδομένα του προγράμματος, σύντομη αναφορά στις πλατείες και εικονογράφηση (αγγλικά, γαλλικά).

Πλακέτα. Πολύπτυχο - αφίσα με τα στοιχεία του προγράμματος σε τρεις γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, ελληνικά).

Διοργάνωση και επιμέλεια

Καθηγ. Μ. Ανανιάδου-Τζημοπούλου, συντονίστρια του προγράμματος, Καθηγ. Α. Γερόλυμπου Και οι ερευνητές: Αν. Καθηγ. Κ. Καυκούλα, Επ. Καθηγ. Σ. Ζαφειρόπουλος, Α. Βιτοπούλου, Σ. Γκουβούση, Ζ. Καρακινάρη, Β. Τσιούμα