Τα επακόλουθα της οικονομικής κρίσης αποτέλεσαν για αρκετούς αγρότες κομβικό σημείο αναζήτησης νέων, εναλλακτικών καλλιεργειών. Κάποιοι στράφηκαν προς τη βιολογική γεωργία ή/και προς σπανιότερες, κάπου ξεχασμένες, ωστόσο παραδοσιακά αυτόχθονες, από την αρχαιότητα ακόμα, καλλιέργειες φρούτων, λαχανικών, αρωματικών φυτών, βοτάνων και δημητριακών, όπως αγριοτριανταφυλλιά, βατομουριά, ζέα, κουμαριά, κρανιά, κράταιγος, ροδιά, σπαθόχορτο, φραγκοσυκιά, χαρουπιά κ.ά. Άλλοι πάλι έστρεψαν το ενδιαφέρον τους προς εξωτικές καλλιέργειες, λιγότερο γνωστές ή εντελώς άγνωστες για τα μέχρι τώρα γεωργικά μας δεδομένα, όπως αβοκάντο, αρώνια, γκότζι, γκουάβα, ιπποφαές, λίτσι, μάνγκο, μύρτιλο, παπάγια, πεκάν, σμέουρο, στέβια, τσεριμόγια, φραγκοστάφυλο κ.ά. Με αυτά και με άλλα ο κατάλογος των παραγόμενων φυτικών ειδών έγινε ιδιαίτερα... μακρύς και γίνεται εντυπωσιακά... μακρύτερος αν συνυπολογίσουμε τα διάφορα είδη καλλιεργήσιμων φυκιών, π.χ. σπιρουλίνα, και μυκήτων, π.χ. μανιτάρι τρούφα, γανόδερμα.

1. Μπανάνα: Αγχολυτική & τονωτική
Πασίγνωστο υποτροπικό φρούτο. Η συνολική ετήσια παραγωγή της εκτιμάται σε περίπου 4.000 τόνους. Συγκριτικά με αυτές που παράγονται σε θερμότερα κλίματα, οι ντόπιες μπανάνες είναι πιο πρασινωπές και έχουν μικρότερο μέγεθος, μικρότερο βάρος (50-150 γρ.) και καλύτερη γεύση.

• Περιέχει κυρίως: Σάκχαρα, φυτικές ίνες, κάλιο, μαγνήσιο, φώσφορο, βιταμίνες Α, Β και C.
• Πιθανά οφέλη: Αγχολυτική και τονωτική δράση. Παρέχει άμεση ενέργεια στον οργανισμό, αυξάνει τα επίπεδα σεροτονίνης, ενισχύει την απόδοση του εγκεφάλου, βελτιώνει τη λειτουργικότητα του εντέρου, συνεισφέρει στη μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης και στην αντιμετώπιση των κραμπών.
• Ιδέες κατανάλωσης: Τρώγεται κυρίως νωπή, προτιμότερο πασπαλισμένη με κανέλα. Μπορείτε να την κόψετε σε ροδέλες και να την προσθέσετε σε νιφάδες βρόμης, δημητριακά πρωινού, φρουτοσαλάτες ή σαλάτες λαχανικών, να την αναμείξετε με γάλα, γιαούρτι ή κρεμώδη τυριά, να φτιάξετε χυμό, κρέμα, μους, παγωτό, γέμιση για σάντουιτς. Επίσης, να τη γευθείτε περιχυμένη με σοκολάτα, ταχίνι ή φιστικοβούτυρο ή να τη χρησιμοποιήσετε σε κέικ, μάφινς, γλυκές πίτσες, ψωμί, κρέπες, πίτες κ.ά.

Η μπανάνα καλλιεργείται σε παραλιακές περιοχές της Κρήτης και δευτερευόντως σε Νότια Πελοπόννησο, Κυκλάδες και Δωδεκάνησα.

2. Μύρτιλο: Ο μπλε δυναμίτης
Το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής μύρτιλου ή αλλιώς μπλε βατόμουρου (blueberry ή bilberry) προέρχεται από τις ΗΠΑ και τον Καναδά. Στην Ελλάδα καλλιεργείται κυρίως στον Νομό Δρά?ας και οι καρποί του συλλέγονται μεταξύ Μαΐου και Σεπτεμβρίου.

• Περιέχει κυρίως: Βιταμίνες C, Ε και β-καροτίνη, κάλιο, μαγνήσιο, φωσφόρο, φυτικές ίνες, κιτρικό και μηλικό οξύ, αλκαλοειδή, φλαβονοειδή, ανθοκυανίνες, προανθοκυανίνες, κυανιδίνες, ρεσβερατρόλη, φυτικά οιστρογόνα, τανίνες.
• Πιθανά οφέλη: Αντιοξειδωτική, διουρητική, αντιθρομβωτική, αγγειοπροστατευτική, αντιγηραντική, μακροβιοτική και πιθανώς αντικαρκινική δράση. Ενισχύει την όραση και τη μνήμη, συμβάλλει στην προστασία αγγείων, καρδιάς, εγκέφαλου και νευρικού συστήματος, βοηθά στον καλύτερο έλεγχο του σακχάρου σε διαβητικούς, στην αντιμετώπιση δερματοπαθειών και λοιμώξεων του ουροποιητικού, στην ταχύτερη επούλωση πληγών, στη θεραπεία της ουλίτιδας, στην ανακούφιση από πονόλαιμο και βήχα, στη μείωση των αλλεργικών συμπτωμάτων και των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης.
• Ιδέες κατανάλωσης: Απολαύστε τα ωμά, αποξηραμένα ή κατεψυγμένα. Μπορούν να προστεθούν σε δημητριακά πρωινού, νιφάδες βρόμης, γιαούρτι, παγωτό κ.ά. Γίνονται επίσης χυμός, μαρμελάδα, πάστα για επάλειψη, γλυκό κουταλιού, λικέρ, ξίδι, κρασί κ.ά. Τα φύλλα αποξηραίνονται και πίνονται ως αφέψημα.

3. Μάνγκο: Στην κορυφή της λίστας
Τροπικό φρούτο με εξαιρετικό άρωμα και κίτρινη ή πορτοκαλί μαλακή σάρκα, ιδιαιτέρως ζουμερή. Προέρχεται από την Ινδία, αλλά ευδοκιμεί σε πολλές χώρες. Στην Ελλάδα καλλιεργείται κυρίως στην Κρήτη. Το Αμερικανικό Υπουργείο Γεωργίας χαρακτηρίζει το μάνγκο ως το πλέον υγιεινό και θρεπτικό φρούτο παγκοσμίως.

• Περιέχει κυρίως: Β-καροτένιο, βιταμίνη C, μαγνήσιο, κάλιο, φυτικές ίνες.
• Πιθανά οφέλη: Αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη, αποτοξινωτική, αντιγηραντική, μακροβιοτική, καρδιοπροστατευτική και αντικαρκινική δράση, συμβάλλει ενδεχομένως στην πρόληψη των καρκίνων στομάχου, παχέος εντέρου και ορθού. Προστατεύει τα μάτια από εκφυλιστικές αλλοιώσεις που σχετίζονται με τη γήρανση, προφυλάσσει το δέρμα από την ηλιακή ακτινοβολία. Ενισχύει τα τριχοειδή αγγεία, τονώνει την εγκεφαλική λειτουργία, βοηθά στη μείωση της χοληστερίνης, περιορίζει τις φλεγμονές και τους πόνους των αρθρώσεων. Πιθανολογείται επίσης ότι βοηθά στο αδυνάτισμα και στη μείωση του κοιλιακού λίπους.
• Ιδέες κατανάλωσης: Καταναλώνεται κυρίως ως επιδόρπιο (νωπό, κατεψυγμένο ή αποξηραμένο). Νωπό τρώγεται όταν είναι ώριμο και χωρίς ζάρες ή κηλίδες - το ξεφλουδίζετε και το κόβετε σε κυβάκια, αφού αφαιρέσετε το κουκούτσι. Γίνεται επίσης εύγευστος χυμός και μαρμελάδα, ενώ προσθέτει ιδιαίτερη γεύση σε σάλτσες και μαρινάτες κρεάτων.

4. Αβοκάντο: Ωφέλιμο για το δέρμα
ζ Κατάγεται από την Κεντρική Αμερική, έχει κρεμώδη κίτρινη σάρκα και απαλή βουτυρώδη γεύση. Η ελληνική παραγωγή αβοκάντο ανέρχεται σε περίπου 5.200 τόνους ετησίως. Πρωταγωνίστρια η περιοχή των Χανίων, ενώ μικρότερες φυτείες του υπάρχουν σε Ρέθυμνο, Ρόδο, Ν. Πελοπόννησο, Κύθηρα και Κυκλάδες.

• Περιέχει κυρίως: Μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά, γλουταθειόνη, φυτικές ίνες, βιταμίνες Ε, Α, φολικό οξύ, Β6 και C, κάλιο, φυτικές στερόλες.
• Πιθανά οφέλη: Αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη και αγγειοδιασταλτική δράση. Συμβάλλει στην προστασία του δέρματος και στην αύξηση της ελαστικότητάς του, βοηθά στη ρύθμιση του ορμονικού συστήματος και στη μείωση της υψηλής χοληστερόλης, καταπραΰνει τους πόνους εξαιτίας φλεγμονών.
• Ιδέες κατανάλωσης: Ο καρπός του καταναλώνεται ωμός, π.χ. σε σαλάτα, σε σάντουιτς, αυτούσιο ως φρούτο με προσθήκη λεμονιού, σε φρουτοσαλάτα με προσθήκη λικέρ, κομμένος στη μέση και γεμισμένος με καρύδια. Πολτοποιημένος χρησιμοποιείται για την παρασκευή σούπας, διαφόρων σαλτσών και ντιπ όπως το γουακαμόλε.

5. Σμέουρο: Πανίσχυρο αντιοξειδωτικό
Φρούτο μικρού μεγέθους, γνωστό και ως «φραμπουάζ», καλλιεργείται ευρέως σε πολλές χώρες της Ευρώπης και στη Νότια Αμερική. Στη χώρα μας η καλλιέργειά του άρχισε πριν από περίπου 20 χρόνια, εγκαταλείφθηκε και ξεκίνησε ξανά σχετικά πρόσφατα. Η ωρίμανση και η συγκομιδή των καρπών γίνεται Αύγουστο και Σεπτέμβριο.

• Περιέχει κυρίως: Βιταμίνη C, πηκτίνη, φυτικές ίνες, ανθοκυανίνες και πολλά ανόργανα άλατα, όπως κάλιο και μαγνήσιο.
• Πιθανά οφέλη: Αντιοξειδωτική, αποτοξινωτική, αντιφλεγμονώδη, καρδιοπροστατευτική και αντιγηραντική δράση. Βοηθά στη μείωση της υψηλής χοληστερίνης, στην ενδυνάμωση των τοιχωμάτων των αγγείων και στην καλή λειτουργία του εντέρου, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, προάγει τη σύνθεση κολλαγόνου και ελαστίνης, προστατεύει το δέρμα.
• Ιδέες κατανάλωσης: Τα σμέουρα απαντώνται σε νωπή και κατεψυγμένη μορφή. Ως νωποί καρποί καταναλώνονται αυτούσιοι ή αφού γίνουν χυμός. Χρησιμοποιούνται ευρέως σε gourmet πιάτα, smoothies και επιδόρπια. Επίσης, για την παρασκευή μαρμελάδας, ζελέδων, παγωτών, γιαουρτιού, λικέρ, κρασιών και ελαίου. Τα αποξηραμένα φύλλα γίνονται αφέψημα.

6. Πατάτα μοβ: Ρίχνει την υψηλή πίεση
Προέρχεται από μια παραδοσιακή ποικιλία πατάτας των Άνδεων (Περού), η οποία καλλιεργήθηκε και αναπτύχθηκε με φυσικές μεθόδους στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο - δεν αποτελεί προϊόν γενετικής τροποποίησης, αλλά διασταύρωσης! Το μέγεθός της είναι μικρότερο από την κοινή «λευκή» πατάτα, η σάρκα και η φλούδα της διαθέτουν το ίδιο μοβ σκούρο χρώμα, έχει υφή έντονα αμυλώδη και η γεύση της θυμίζει ελαφρώς αυτή του κάστανου. Στη χώρα μας καλλιεργείται σε περιοχές της Μακεδονίας, της Κρήτης και της Δυτικής Ελλάδας.

• Περιέχει: Ό,τι και η κοινή πατάτα (άμυλο, φυτοθρεπτικά, βιταμίνες, κάλιο), αλλά έως και δεκαπλάσια ποσότητα αντιοξειδωτικών, ιδίως δε ανθοκυανινών, στις οποίες οφείλει το χρώμα της.
• Πιθανά οφέλη: Αντιοξειδωτική, διουρητική και καρδιοπροστατευτική δράση. Αυξάνει την αίσθηση κορεσμού της πείνας, ενισχύει την κυκλοφορία του αίματος, συμβάλλει στη μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης.
• Ιδέες κατανάλωσης: Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και να μαγειρευτεί όπως και η κοινή πατάτα, π.χ. βραστή, ψητή, τηγανητή, στο φούρνο μικροκυμάτων. Θεωρείται η νοστιμότερη ποικιλία για την παρασκευή πουρέ.

Μην ξεχνάτε: Η ελληνική φύση μάς προσφέρει μια πληθώρα «υπερτροφών»: ελαιόλαδο, σκόρδο, κρεμμύδι, εσπεριδοειδή, σταφύλια, άγρια χόρτα, αρωματικά βότανα.

7. Αρώνια: Πανίσχυρο προστατευτικό
Μικροί, στρογγυλοί και μαύρου χρώματος καρποί (black chokeberry), με στυφή γεύση. Παράγονται από θάμνο γνωστό ως «αρώνια η μεγαλόκαρπη», ο οποίος προέρχεται από τη Βόρεια Αμερική . Καλλιεργείται σε Ρωσία, Τσεχία, Λιθουανία, Πολωνία και Βουλγαρία, τόσο ως βρώσιμο είδος όσο και ως πρώτη ύλη για τη φαρμακοποιία. Η συγκομιδή γίνεται από τον Αύγουστο έως τα μέσα Σεπτεμβρίου.

• Περιέχουν κυρίως: Πηκτίνες, πολυφαινόλες, ανθοκυανίνες, φλαβονοειδή, βιοφλαβονόλες, βιταμίνες Α, Β1, Β2, Β3, Β5, Β6, Β9, C, Ε, K, P.
• Πιθανά οφέλη: Αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη, αποτοξινωτική, αντισηπτική, διουρητική και καρδιοπροστατευτική δράση. Ενισχύει την κυκλοφορία του αίματος, βοηθά στον έλεγχο υπέρτασης, υψηλής χοληστερίνης και σακχάρου. Καταπραΰνει τα συμπτώματα φλεβικής ανεπάρκειας, αλλεργιών, ουρολοιμώξεων, ιώσεων, αρθρίτιδων. Χρησιμοποιείται επίσης για τη μείωση των επιπτώσεων από έκθεση σε ραδιενέργεια και γενικά ακτινοβολίες.
• Ιδέες κατανάλωσης: Οι καρποί της τρώγονται νωποί, κατεψυγμένοι ή αποξηραμένοι. Γίνονται επίσης γλυκό, μαρμελάδα, χυμός), σιρόπι, λικέρ αλλά και κρασί, το οποίο θεωρείται «φάρμακο» για την πρόληψη των καρδιοπαθειών.

Η αρώνια ξεκίνησε να καλλιεργείται στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια αρχικά στη Χαλκιδική και κατόπιν στις Σέρρες.

8. Γκουάβα: Αν δεν το δοκιμάσεις, θα χάσεις
Φρούτο που έλκει την καταγωγή του από τη Νότια και Κεντρική Αμερική. Είναι στρογγυλό, φέρνει προς το αχλάδι και στην όψη του μοιάζει με λεμόνι, με χρώμα που διαφοροποιείται ανάλογα με την ποικιλία. Έχει έντονο άρωμα που παραπέμπει σε ανανά ή μπανάνα και γλυκόξινη γεύση που θυμίζει κυδώνι. Καλλιεργείται συστηματικά στη Λέρο, όπου αποκαλείται «γκαβάφα», και λιγότερο σε Κω, Κάλυμνο, Ρόδο, Άνδρο και Σαλαμίνα. Η συγκομιδή του ξεκινά στις αρχές Σεπτεμβρίου.

• Περιέχει κυρίως: Φυτικές ίνες, βιταμίνη C, A, B1, B2, B3, φολικό οξύ, κάλιο, μαγνήσιο, ασβέστιο, ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα.
• Πιθανά οφέλη: Αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη, αντιθρομβωτική και επουλωτική δράση. Ενισχύει τα αγγεία και το νευρικό σύστημα, βελτιώνει την υφή του δέρματος και το προφυλάσσει από την πρόωρη γήρανση, βοηθά στην καλή λειτουργία του εντέρου και στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας.
• Ιδέες κατανάλωσης: Τρώγεται κυρίως νωπό, με τη φλούδα ή καθαρισμένο. Γίνεται επίσης χυμός, γλυκό κουταλιού, μαρμελάδα και ζελέ, κονσερβοποιείται μέσα σε σιρόπι.

9. Κράνα: Καταπολεμά τις ουρολοιμώξεις
Μικρά φρούτα του δάσους που μοιάζουν με τα cranberries, αλλά δεν πρέπει να τα συγχέετε με αυτά. Τα κράνα, ή «κράνεια» κατά τον Όμηρο, παράγονται από την κρανιά, αιωνόβιο φυλλοβόλο δέντρο, αυτοφυές σε πολλές ημιορεινές και ορεινές περιοχές της χώρας μας. Συστηματικές καλλιέργειές της, ως επί το πλείστον βιολογικές, υπάρχουν κυρίως σε Μακεδονία, Θράκη και Ήπειρο. Η συγκομιδή των καρπών γίνεται Ιούλιο και Αύγουστο, μπορεί ωστόσο να παραταθεί έως τον Οκτώβριο.

• Περιέχουν κυρίως: Πολυφαινόλες, φλαβονοειδή, ανθοκυανίνες, φαινολικά παράγωγα, βιταμίνη C, πηκτίνες, τανίνες, σίδηρο, ιχνοστοιχεία.
• Πιθανά οφέλη: Αντιοξειδωτική, αντιβακτηριδιακή, αντισηπτική και χωνευτική δράση. Βοηθά στην αντιμετώπιση πεπτικών και εντερικών διαταραχών, όπως η διάρροια. Ο χυμός από κράνα συνδράμει στην πρόληψη και την αντιμετώπιση των ουρολοιμώξεων, ενώ το λικέρ από κράνα καταπραΰνει τους πόνους της περιόδου.
• Ιδέες κατανάλωσης: Καταναλώνονται αυτούσια (νωπά, κατεψυγμένα, αποξηραμένα) ή χρησιμοποιούνται για την παρασκευή εκχυλίσματος, ηδύποτων, γλυκισμάτων και μαρμελάδας. Ο συμπυκνωμένος χυμός τους πίνεται κυρίως ως αναψυκτικό, αφού αραιωθεί πρώτα με νερό, ή προστίθεται ως γλυκαντικό σε τσάι, γιαούρτι, ταχίνι, παγωτά, φρουτοσαλάτες.