Όλοι πλέον γνωρίζουν ότι οι επιπλοκές του διαβήτη επηρεάζουν την όραση (με βλάβη στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού), τα νεφρά, (οδηγώντας στη διαβητική νεφροπάθεια), την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία (με συνέπεια τη στεφανιαία νόσο, το έμφραγμα και το εγκεφαλικό επεισόδιο). Επίσης ο σακχαρώδης διαβήτης έχει άμεσες επιπτώσεις στα κάτω άκρα (με προβλήματα κυκλοφορίας και εμφάνιση πληγών), καθώς και στους περιοδοντικούς ιστούς. Σήμερα ωστόσο, με τα διαγνωστικά μέσα που διαθέτει η επιστήμη και τις γνώσεις γύρω από την αιτιοπαθογένεια της νόσου μπορείς να ζήσεις μια φυσιολογική ζωή, χωρίς νοσηλείες για τις οξείες επιπλοκές (υπογλυκαιμία,υπεργλυκαιμία, λοιμώξεις του αναπνευστικού) και το σπουδαιότερο, χωρίς χρόνιες επιπλοκές σε ζωτικά όργανα. Πώς θα τα αποφύγεις όλα αυτά; Διάβασε τι σε συμβουλεύουν οι ειδικοί.
Ο διαβήτης και τα μάτια σου
Μία από τις σοβαρές συνέπειες του διαβήτη είναι η λεγόμενη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, δηλαδή η προσβολή του αμφιβληστροειδούς (του βυθού του ματιού πιο απλά), που οφείλεται στην αλλοίωση των αγγείων λόγω του υψηλού σακχάρου στο αίμα. Η συγκεκριμένη πάθηση αφορά όλους τους διαβητικούς ασθενείς, είτε είναι ινσουλινοεξαρτώμενοι (τύπος 1) είτε μη ινσουλινοεξαρτώμενοι (τύπος 2). Ωστόσο, παρότι η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση είναι καθοριστικής σημασίας για τον ασθενή, δυστυχώς δεν υπάρχουν συμπτώματα στα αρχικά στάδια. Αυτό όμως σημαίνει πως αν η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια μείνει χωρίς παρακολούθηση και θεραπεία, οι συνέπειες για την όρασή σου μπορεί να είναι πολύ σοβαρές και να οδηγήσουν ακόμα και στην τύφλωση.
Πώς θα μειώσεις τον κίνδυνο: «Κάνοντας βυθοσκόπηση μία φορά το χρόνο, έτσι ώστε να ελέγχεται η κατάσταση των αγγείων και του βυθού του ματιού σου», επισημαίνουν από την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία (ΕΔΕ): «Η βυθοσκόπηση (ή οφθαλμοσκόπηση) είναι η βασική εξέταση που επιβάλλεται να κάνει συχνά ο διαβητικός ασθενής. Αν υπάρχουν αλλοιώσεις, τότε καλό είναι οι επισκέψεις να γίνονται κάθε 3 με 4 μήνες, έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα να προβλεφθούν έγκαιρα οι βλάβες και να βρεθούν οι ενδείξεις για να προβεί στην εξέταση της φλουοραγγειογραφίας». Η εξέταση αυτή είναι το επόμενο βήμα ελέγχου που θα ζητήσει ο οφθαλμίατρος και αποτελεί σημαντικό όπλο για σαφέστερη διάγνωση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας.
Από το διαβήτη στη νεφρική νόσο
Όπως τα μάτια έτσι και τα νεφρά έχουν μικρά αγγεία που μπορεί να επηρεαστούν από το διαβήτη αν δεν τον ρυθμίζεις καλά. Επιπλέον αν καπνίζεις, έχεις υπέρταση, καταναλώνεις πολύ αλάτι και πρωτεΐνες, μπορεί να δημιουργηθούν προβλήματα που ξεκινούν από την ανίχνευση λευκώματος στα ούρα και μπορεί να φτάσουν, αν δεν αντιμετωπιστούν, έως τη διαβητική νεφροπάθεια, από την οποία πάσχει περίπου το 30% των διαβητικών (τύπου 1 και 2).
Πώς θα μειώσεις τον κίνδυνο: Κάνοντας τακτικά τις εξετάσεις αίματος και ούρων που έχει συστήσει ο γιατρός και σχετίζονται με την κατάσταση των νεφρών σου, μπορείς να προλάβεις σοβαρές επιπλοκές. Επίσης για την αναχαίτιση της νεφρικής επιβάρυνσης και της διαβητικής νεφροπάθειας, ο κ. Χρήστος Ιατρού, διευθυντής του Νεφρολογικού Τμήματος του Νοσοκομείου Νίκαιας, συστήνει στους διαβητικούς να ρυθμίζουν το σάκχαρό τους και την αρτηριακή τους πίεση, να αποφεύγουν το κάπνισμα, να χάσουν τα περιττά τους κιλά και να κάνουν πρόσθετες εξετάσεις για τον εντοπισμό πρωτεΐνης (μικρολευκωματινουρία) στα ούρα και κρεατινίνης στο αίμα (κάθε εξάμηνο).
Σοβαρή απειλή και για την καρδιά
Οι διαβητικοί ασθενείς εμφανίζουν πολύ συχνότερα υπέρταση συγκριτικά με τους μη διαβητικούς και διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών επεισοδίων (εμφράγματα και αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια). Είναι σημαντικό επίσης να γνωρίζεις ότι η εκδήλωση στεφανιαίας νόσου είναι τέσσερις φορές συχνότερη στα άτομα με διαβήτη (άντρες και γυναίκες). Και αυτό γιατί «ο συστηματικά αρρύθμιστος διαβήτης βλάπτει τα μικρά αγγεία της καρδιάς, τα οποία χάνουν την ελαστικότητά τους, με αποτέλεσμα η ροή του αίματος να εμποδίζεται και οι ιστοί να μην τρέφονται με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά», τονίζει ο κ. Ανδρέας Μελιδώνης, πρόεδρος ΕΔΕ, παθολόγος-διαβητολόγος και συντονιστής δ/ντής Α' Παθολογικής Κλινικής & Διαβητολογικού Κέντρου, στο Τζάνειο Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά.
Πώς θα μειώσεις τον κίνδυνο: Κάνοντας όλες τις προβλεπόμενες καρδιολογικές εξετάσεις, σύμφωνα με τη σύσταση του γιατρού σου. Σ’ αυτές περιλαμβάνονται το ηλεκτροκαρδιογράφημα και ο υπέρηχος καρδιάς, ο καθημερινός έλεγχος της αρτηριακής πίεσης και ο έλεγχος των τιμών των λιπιδίων στο αίμα.
«Διαβητικό πόδι» ο ύπουλος εχθρός
Με τον όρο «διαβητικό πόδι» περιγράφονται οι βλάβες που μπορεί να δημιουργηθούν στο πόδι ενός διαβητικού (από τον αστράγαλο και κάτω) ως αποτέλεσμα της περιφερικής νευροπάθειας (βλάβη στα νεύρα) ή και της περιφερικής αγγειοπάθειας (αλλοιώσεις των αρτηριών) σε συνδυασμό με κάποιον τραυματισμό του ποδιού που δεν έγινε αντιληπτός. Ο ασθενής με περιφερική νευροπάθεια δεν αισθάνεται τα επώδυνα ερεθίσματα. Έτσι κάποιος μικροτραυματισμός, π.χ. από ένα στενό παπούτσι, μπορεί να δημιουργήσει πολύ μεγάλη και βαθιά πληγή (έλκος). «Μια τέτοια πληγή, ειδικά σε ασθενείς που έχουν και κακή κυκλοφορία λόγω αρτηριοπάθειας, μπορεί να επιμένει για πολλούς μήνες, να μολυνθεί ή και να προκαλέσει οστεομυελίτιδα. Και δυστυχώς, η κατάληξη συνήθως καλή, καθώς ο ακρωτηριασμός δεν μπορεί πάντοτε να αποφευχθεί», επισημαίνει ο κ. Nικόλαος Τεντολούρης, γενικός γραμματέας της Εταιρείας Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού και επίκουρος καθηγητής Παθολογίας του Παν/μίου Αθηνών.
Πώς θα μειώσεις τον κίνδυνο: Αν επισκέπτεσαι ένα εξειδικευμένο ιατρείο διαβητικού ποδιού μία φορά το χρόνο, μειώνεις τις πιθανότητες να περάσει απαρατήρητη μια περιφερική αγγειοπάθεια. Επίσης, πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η πρόληψη, η οποία βασίζεται σε ειδικά παπούτσια και πάτους για διαβητικούς, καθώς και στην καθημερινή φροντίδα των ποδιών. Εξέταζε λοιπόν καθημερινά τα πόδια σου, πρόσεχε εάν υπάρχουν τραυματισμοί, αλλαγή ιστών και διαφοροποιήσεις στο δέρμα ή στα νύχια και ενημέρωνε το γιατρό σου αμέσως για οποιοδήποτε πρόβλημα.
Στόμα και δόντια επίσης κινδυνεύουν
Ο σακχαρώδης διαβήτης έχει άμεσες επιπτώσεις στο βλεννογόνο της στοματικής κοιλότητας και τους περιοδοντικούς ιστούς, γι’ αυτό και η επίσκεψη στον οδοντίατρο πρέπει να είναι ενταγμένη στο γενικότερο πλαίσιο παρακολούθησης των ατόμων με διαβήτη. Η ξηροστομία, οι εξελκώσεις του βλεννογόνου του στόματος, η διαταραχή έκκρισης του σιέλου και η απώλεια των θηλών της γλώσσας αποτελούν συνήθη προβλήματα των ασθενών με διαβήτη.
Πώς θα μειώσεις τον κίνδυνο: Σύμφωνα με τους ειδικούς, θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να ελέγχεις την υγεία των δοντιών, των ούλων και της στοματικής κοιλότητας και αν ο γιατρός το κρίνει απαραίτητο, να κάνεις και καθαρισμό δύο φορές το χρόνο. Ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης η θεραπευτική αγωγή των διαβητικών, κυρίως σε σχέση με την περιοδοντίτιδα, τις εξαγωγές δοντιών και τις διάφορες επεμβάσεις.
Να θυμάσαι:
- Ο διαβήτης αποτελεί ενδοκρινολογική διαταραχή, κατά την οποία οι ιστοί δεν είναι σε θέση να απορροφήσουν και να χρησιμοποιήσουν τη γλυκόζη (σάκχαρο) για ενέργεια. Έτσι η γλυκόζη συσσωρεύεται στο αίμα, προκαλεί βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία (μικρά και μεγάλα) και στους ιστούς σε ολόκληρο το σώμα και οδηγεί σε πλήθος επιπλοκών.
- Το πιο σημαντικό «δώρο» που μπορεί να κάνει ο ασθενής στον εαυτό του είναι να ρυθμίζει σωστά το σάκχαρό του. Επίσης θα πρέπει να ρυθμίζει τις τιμές της αρτηριακής πίεσης, της χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων και να περιορίζει το κάπνισμα και το αλκοόλ.
- Οι μεταβολές του τρόπου ζωής, όπως η υγιεινή διατροφή και η σωματική άσκηση, είναι αποτελεσματικές στην καθυστέρηση, και σε πολλές περιπτώσεις στη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης επιπλοκών σε άτομα με διαβήτη.
- Η απώλεια βάρους διορθώνει τις διαταραχές του διαβήτη, το αυξημένο σάκχαρο αίματος, την υπέρταση, τις διαταραχές των λιπιδίων και μειώνει τις επιπλοκές.
Προσοχή στα συμπτώματα! Οι ειδικοί της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας συστήνουν σε όσους δεν έχουν διαγνωστεί με σακχαρώδη διαβήτη να επισκεφθούν το γιατρό τους αν παρουσιάσουν συμπτώματα, όπως: πολυουρία, αυξημένη δίψα, υπερβολική πείνα, ασυνήθιστη απώλεια βάρους, υπερβολική κόπωση, αδυναμία, εκνευρισμό, οξυθυμία, συχνές και επίμονες λοιμώξεις στο δέρμα, στα ούλα ή ουρολοιμώξεις, θόλωση της όρασης, αργή επούλωση των πληγών, μούδιασμα ή τσιμπήματα στα χέρια ή στα πόδια.
Tα παραπάνω συμπτώματα αφορούν κυρίως το διαβήτη τύπου 1 (ινσουλινοεξαρτώμενο). Στα άτομα με διαβήτη τύπου 2 μπορεί τα ίδια συμπτώματα να είναι λιγότερο εμφανή ή να μην υπάρχουν καθόλου. Για αυτό το λόγο και οι ειδικοί τονίζουν ότι θα πρέπει όλοι ανεξαιρέτως μετά την ηλικία των 40 ετών να υποβάλλονται σε προληπτικό έλεγχο. Αν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα είναι φυσιολογικά μπορούν να επαναλαμβάνουν την εξέταση κάθε 3 χρόνια.
Τι συμβαίνει με το διαβήτη στο σώμα
Η πάθηση εμφανίζεται όταν το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη ή όταν το σώμα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει με αποτελεσματικό τρόπο την ινσουλίνη που παράγει (ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας και καθιστά τα κύτταρα ικανά να προσλαμβάνουν γλυκόζη από το αίμα και να τη χρησιμοποιούν για ενέργεια). Η ανεπάρκεια της παραγωγής ινσουλίνης, της δράσης της ινσουλίνης ή και των δύο οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Έτσι το επιπλέον σάκχαρο παραμένει στο αίμα και βρίσκει ευκαιρία να αρχίσει το καταστροφικό του έργο στον οργανισμό.
Οι συνέπειες του διαβήτη σε αριθμούς
- Στη χώρα μας υπολογίζεται ότι το 25% των διαβητικών ασθενών εμφανίζουν έλκη στα πόδια έστω και μία φορά κατά τη διάρκεια της ζωής τους, ενώ το 30.000-40.000 των ατόμων με διαβήτη διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ακρωτηριασμού ενός άκρου τους.
- Στην Ελλάδα επίσης το 30% των νεφροπαθών σε αιμοκάθαρση πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη. Όπως ωστόσο, υπογραμμίζουν οι ειδικοί, μόνον ο ένας στους δέκα διαβητικούς γνωρίζει πως τα νεφρά τους εκπέμπουν SOS.
- Σε ασθενείς νεότερους των 30 ετών η πιθανότητα να αναπτύξουν διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι 50% στα πρώτα 10 χρόνια, ενώ μετά τα 30 χρόνια η πιθανότητα αγγίζει το 90%.
- Το έμφραγμα του μυοκαρδίου παρουσιάζεται 3-5 φορές και η καρδιακή ανεπάρκεια 5-6 φορές συχνότερα σε διαβητικούς ασθενείς και αποτελούν τις κύριες αιτίες θανάτου των ασθενών αυτών.
ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 145
Update: Νοέμβριος 2015.
