Η αντίσταση των Ελλήνων καλλιτεχνών κατά της χούντας, η πολιτική διάσταση της τέχνης, η αλληλεγγύη, οι καλλιτεχνικοί πειραματισμοί και η πρωτοπορία, οι σχέσεις των Ελλήνων με ξένους δημιουργούς, στο Παρίσι του 1968 μέχρι το 1972, διασταυρώνονται στα 59 έργα τέχνης που παρουσιάζονται στο Μουσείο Αλεξ Μυλωνά - Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Πλατεία Αγίων Ασωμάτων, Θησείο).
Τα έργα αυτά (μεταξοτυπίες), που γεννήθηκαν μέσα σε μια ατμόσφαιρα όπου όλα είχαν μια πολιτική διάσταση και συνειδητοποίηση, συνθέτουν μια μοναδική συλλογή της γνωστής εκδότριας του «Εξάντα», Μάγδας Κοτζιά, την οποία δώρισε το 1994 στο ΜΜΣΤ και τώρα εκτίθεται για πρώτη φορά, μέχρι τις 27 Μαΐου.
«Σε μια στιγμή που οι Ελληνες είμαστε αποδιοπομπαίοι, η συλλογή της Μάγδας Κοτζιά δείχνει ένα μικρό κομμάτι της Ιστορίας της Ευρώπης, που είχε στον πυρήνα της κάποιους Ελληνες», μας λέει ο Ντένης Ζαχαρόπουλος, διευθυντής του ΜΜΣΤ.
Ο τίτλος της έκθεσης «Rue de I΄ Ouest 100. Mec Art Graphic 1972» δεν είναι τυχαίος. Στο 100 της rue de I΄Ouest, σε μια γειτονιά του Μονπαρνάς, όπου κατοικούν καλλιτέχνες και διανοούμενοι, από τον Κώστα Αξελό έως τον Τζακομέτι, ο Νίκος Κεσσανλής και η Χρύσα Ρωμανού έχουν φτιάξει το σπίτι τους και το εργαστήριό τους, σε ένα τριώροφο, πρώην ξυλουργείο. Εκεί πραγματώνεται και η πρώτη εκδοτική απόπειρα της Μάγδας Κοτζιά, η οποία έφτασε στο Παρίσι εξόριστη, σαν μέλος της Δημοκρατικής Αμυνας, όπου συνδέθηκε με τον Κεσσανλή και τη Ρωμανού, τον Πουλαντζά, τον Καστοριάδη κ.ά. Η ίδια βοήθησε οικονομικά τον Κεσσανλή στην αγορά ενός υψηλών προδιαγραφών μηχανήματος, με το οποίο μπορούσαν να τυπώνουν αφίσες εναντίον της χούντας και μεταξοτυπίες, οι οποίες τότε ήταν κάτι καινούργιο, μια νέα τεχνική.
Είναι μια εποχή πειραματισμών στην τέχνη - ο σημαντικός Γάλλος τεχνοκριτικός Πιερ Ρεστανί φτιάχνει με τον Κεσσανλή την ομάδα Mec Art (Μηχανική Τέχνη), το αντίθετο της αμερικανικής ποπ αρτ που θεοποιεί την εικόνα, ενώ εκείνοι σχίζουν αφίσες για να περάσουν πολιτικά μηνύματα. Γύρω τους συγκεντρώνουν διαφορετικούς καλλιτέχνες, που δουλεύουν με μηχανικά μέσα. Από το εργαστήρι του Κεσσανλή περνούν δεκάδες καλλιτέχνες, εξόριστοι από διάφορες χώρες και τυπώνουν αφίσες και μεταξοτυπίες, που πουλούν με χαμηλές τιμές σε πολιτικές εκδηλώσεις κι αλλού. Τι τους ενώνει; Ο Ντένης Ζαχαρόπουλος απαντά: Τα πολιτικά γεγονότα -ο Μάης του ΄68, τα γεγονότα στην Τσεχοσλοβακία, ο ισπανικός εμφύλιος, η ελληνική χούντα, αντιδραστικά καθεστώτα- αλλά και η αλληλεγγύη, που είναι μέρος της αντίστασης, η πειραματική διάσταση της τέχνης που στο βάθος της είναι πολιτική.
Μέσα σ' αυτό το πολιτικό κλίμα προκύπτει η ιδέα να δημιουργηθεί μια σειρά από έργα ιδίου μεγέθους που θα στηρίξουν οικονομικά τη λειτουργία του εργαστηρίου, τους ίδιους και τους εκπατρισμένους στο Παρίσι, αλλά και τον αγώνα εναντίον της χούντας. Η Μάγδα Κοτζιά αναλαμβάνει την οργάνωση της έκδοσης «Mec Art Graphic», το 1972. Η σειρά συγκεντρώνει έργα των Κεσσανλή, Ρωμανού, Δανιήλ, Κώστα Καραχάλιου, Κων. Ξενάκη και Ναυσικάς Πάστρα (από τη συλλογή λείπουν οι δύο τελευταίοι), καθώς και δεκάδων ξένων καλλιτεχνών που ζουν στο Παρίσι, διαφόρων καλλιτεχνικών τάσεων. Ανάμεσά τους, οι Γάλλοι Ρεμάν Χανς και Βιλεγκλέ από την ομάδα των «Ντεκολαζίστ» και Καμίλ Μπριέν, από τους παλαιότερους, ο Σουηδός Ερίκ Ντίτμαν, σημαντικός εκπρόσωπος των «Φλούξους», ο Βραζιλιάνος Νίκολας Γκαρσία Ουριμπουρού, από τους πρώτους που δημιούργησαν περιβαλλοντικά έργα, ο Πολωνός Αλεξ Μλιναρζίκ, η Κλοντ Τορέ από τις πρωτεργάτριες της φεμινιστικής τέχνης κ.ά.
Δ.Ρ.
