Βυθισμένοι στην αρχαία ανάσα του τοπίου της Ελευσίνας, ξεναγηθήκαμε στη μεγάλη επιτόπια εικαστική εγκατάσταση του Νίκου Ναυρίδη, ειδικά κατασκευασμένη για τα Αισχύλεια 2013.
«Στα στάχυα αναπνέει η Ελευσίνα και πρέπει ο θεατής να είναι έτοιμος να ακούσει την ανάσα της, για να βυθιστεί μέσα στον κόσμο που μας αποκαλύπτεται, έναν κόσμο από το παρελθόν και το παρόν». Το Παλαιό Ελαιουργείο ξεφύτρωσε μέσα από την ανάσα της Ελευσίνας... τα στάχυα της.
Για τις ανάγκες της κατασκευής του Ναυρίδη, μεταφέρθηκαν τέσσερα στρέμματα γης από το Θριάσιο, όπου είχαν φυτρώσει αρχικά τα στάχυα. Φυτεύτηκαν οι ρίζες τους, ξαναφύτρωσαν, και στο τέλος της έκθεσης τα στάχυα θα ξεριζωθούν και θα δοθούν για ζωοτροφές.
Ουσιαστικά ο Νίκος Ναυρίδης μετέφερε ένα ολόκληρο χωράφι μέσα στο παλιό εργοστάσιο. Για να γίνει αυτό χρειάστηκε σκληρή δουλειά. Πολλοί άνθρωποι φύτευαν στάχυα πάνω στο τσιμέντο για μέρες, μοχθούσαν για το ανέφικτο.
Το βράδυ, το τοπίο γίνεται κόκκινο από το φως μιας γιγάντιας ταμπέλας, η οποία αναγράφει τη φράση του Σάμιουελ Μπέκετ, «Try again. Fail again. Fail better» (Προσπάθησε πάλι. Απότυχε πάλι. Απότυχε καλύτερα). Μια άλλη επιγραφή φωτίζει η άλλη μισή μπεκετική φράση, «Ever tried. Ever failed. No matter» (Προσπαθούσες. Λάθευες. Δεν πειράζει).
Ο ίδιος ο Έλληνας εικαστικός περπατώντας ανάμεσα στα στάχυα του μάς ανέλυσε τις ιδέες πίσω από την εγκατάσταση - ενός έργου που έχει να κάνει με το ανέφικτο και την αποτυχία.
Η αρχική ιδέα, όπως μάς εξήγησε ο ίδιος, ήταν να δουλέψει θεωρώντας την Ελευσίνα σαν κέντρο και άξονα του κόσμου, μια μικρογραφία της σημερινής ελληνικής πραγματικότητας, και το Ελαιουργείο ένα «κοινό τόπο» που μέσα του επαληθεύονται όσα συμβαίνουν σήμερα.
Ο Ναυρίδης ήθελε επίσης να δουλέψει με το κενό, το άδειο, έναν χώρο που στερείται σημασίας, αλλά είναι γεμάτος νοήματα. Όπως ακριβώς συμβαίνει με τα αρχαία κείμενα που για πολλούς η σοφία τους εντοπίζεται στο κενό ανάμεσα στις λέξεις, στη σιωπή.
Το εργοστάσιο άρχισε να αναπνέει και η ανάσα του ήταν το θρόισμα των σταχυών που το γέμιζε. Μια αναπνοή που υπήρξε στο παρελθόν και τώρα ξαναβρίσκει το δρόμο της. Αυτός είναι ο χαμένος ήχος της Ελευσίνας και το εργοστάσιο θα αναπνέει όσο διαρκεί η εγκατάσταση.
Η φράση του Μπέκετ χρησιμοποιείται σαν «προφητεία», σαν έναν «Σύγχρονο Χρησμό» όμως πιο τρυφερό, παρηγορητικό, γι’ αυτό και ιαματικό, που ενεργοποιεί συνειδήσεις και όπως λέει ο Ηράκλειτος: «αν δεν ελπίζεις, δεν θα βρεις το ανέλπιστο, γιατί είναι ανεξερεύνητο και αδιάβατο (απ.18) ο άρχοντας, που δικό του είναι το μαντείο στους Δελφούς, ούτε λέει ούτε κρύβει, αλλά σημαίνει» (απ.93) (1*).
Δηλώνοντας λιγότερο γενναιόδωρος από τον Μπέκετ, και περισσότερο επιπόλαιος, ο Ναυρίδης πιστεύει ότι αξίζει να ελπίζουμε ακόμα και το ανέφικτο, αφού συχνά η αποτυχία και η επιτυχία δεν διαφέρουν.
«All of old. Nothing else ever. Ever tried. Ever failed. No matter. Try Again. Fail again. Fail better.»
(Όλα πριν. Τίποτε άλλο ποτέ. Πάντα να προσπαθείς. Πάντα να αποτυγχάνεις. Δεν πειράζει. Να προσπαθήσεις ξανά. Να αποτύχεις ξανά. Να αποτύχεις καλύτερα.)
Αν αυτή η φράση δεν θα μπορούσε να μας χαρίσει ολοκληρωτική άφεση και γαλήνη, τότε τα λάθη μας δεν θα ήταν ευλογία...
Info:
ΝΙΚΟΣ ΝΑΥΡΙΔΗΣ ... Try again. Fail again. Fail better
1 Σεπτεμβρίου - 13 Οκτωβρίου 2013
Παλαιό Eλαιουργείο - Παραλία Eλευσίνας
Γενική Είσοδος 3€
Επιμέλεια - Φωτογραφίες: Χριστίνα Τσατσαράγκου
