«Ξαναγίνεται» Τούρκος με καθυστέρηση... 50 ετών

07.01.2009
Σχεδόν μισό αιώνα μετά τον θάνατό του ο ποιητής Ναζίμ Χικμέτ, ένας από τους σημαντικότερους Τούρκους λογοτέχνες του 20ού αιώνα, θα ανακτήσει την τουρκική υπηκοότητα που του είχε αφαιρεθεί το 1951, τη χρονιά που καταδικάστηκε για τις μαρξιστικές θέσεις του.
Σχεδόν μισό αιώνα μετά τον θάνατό του ο ποιητής Ναζίμ Χικμέτ, ένας από τους σημαντικότερους Τούρκους λογοτέχνες του 20ού αιώνα, θα ανακτήσει την τουρκική υπηκοότητα που του είχε αφαιρεθεί το 1951, τη χρονιά που καταδικάστηκε για τις μαρξιστικές θέσεις του.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του κυβερνητικού εκπροσώπου Τσεμίλ Τσιτσέκ, το υπουργικό συμβούλιο υπέγραψε διάταγμα με το οποίο αποδίδεται και πάλι η τουρκική υπηκοότητα στον Ναζίμ Χικμέτ Ραν, όπως ήταν το πλήρες όνομα του ποιητή.

«Τα αδικήματα τα οποία ανάγκασαν τις αρχές να του αφαιρέσουν, την εποχή εκείνη, την υπηκοότητα, δεν θεωρούνται εγκλήματα σήμερα», δήλωσε ο Τσιτσέκ. Ο Χικμέτ τιμήθηκε με το βραβείο Ειρήνης το 1955. Υποχρεώθηκε όμως να εγκαταλείψει την πατρίδα του και πέθανε εξόριστος στη Μόσχα, το 1963.

«Η οικογένειά του και όχι η κυβέρνηση θα αποφασίσει εάν θα επαναπατρίσει τα λείψανά του. Για εμάς δεν υπάρχει πρόβλημα», διευκρίνισε ο Τσιτσέκ, δίνοντας το στίγμα ενός κράτους που προσπαθεί να προωθήσει ένα πιο δημοκρατικό πρόσωπο, κάμπτοντας την αδιάλλακτη στάση του σε θέματα «τουρκισμού» (όπως ήταν η περίπτωση του Ορχάν Παμούκ που δικάστηκε για την κριτική του στο τουρκικό κράτος, όταν μίλησε για την καταπάτηση των δικαιωμάτων των Κούρδων και για την γενοκτονία των Αρμενίων).

Ο Χικμέτ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1902. Ενδιαφέρθηκε για τη ρωσική επανάσταση, πήγε στη Μόσχα και μελέτησε Οικονομικά και Κοινωνικές Επιστήμες. Εκεί η συνάντησή του με τον Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι ήταν καταλυτική και τον επηρέασε βαθιά. Αγωνιστής-ποιητής που πέρασε, εξαιτίας των αριστερών του φρονημάτων, σχεδόν μια δεκαπενταετία φυλακισμένος, αλλά και φιλέλληνας, έγινε διάσημος στη Δύση.

Τα έργα του μεταφράστηκαν σε 50 γλώσσες (τα «Ερωτευμένο σύννεφο», «Γιατί αυτοκτόνησε ο Μπενερτζή» και «Η γελάδα» είναι από τα πιο γνωστά του).

Στον κύκλο των φίλων του ανήκε και ο Γιάννης Ρίτσος, που πρωτομετέφρασε στίχους του από τα γαλλικά το 1953, με το ψευδώνυμο Πέτρος Βελιώτης. Ο Ελληνας και ο Τούρκος ποιητής γνωρίστηκαν στη Ρουμανία το 1962, κατά την επίσκεψη του Ρίτσου στο φεστιβάλ Ιον Λούκα Καρατζάλε. Στη συνέχεια της ίδιας χρονιάς, οι δυο τους έδωσαν κοινή συνέντευξη Τύπου στην Τσεχοσλοβακία, μια απόδειξη της θερμής φιλίας ανάμεσά τους υπήρξε το γεγονός πως ο Χικμέτ άφηνε το προβάδισμα στον Ελληνα συνάδελφό του.

Καθ όλη τη δεκαετία του 60, ο Ρίτσος συνέχισε να μεταφράζει τα έργα του Χικμέτ, ενώ αρκετά από τα ποιήματά του μελοποιήθηκαν από τον Μάνο Λοϊζο και τον Θάνο Μικρούτσικο.