Περσόνα

25.07.2013
Πάνω στη συμβιωτική σχέση που δημιουργείται ανάμεσα σε μια νοσοκόμα και την ταραγμένη ψυχικά ηθοποιό που έχει για ασθενή της, ο Μπέργκμαν στήριξε το 1966 την πιο τολμηρή φορμαλιστικά δημιουργία του και συνάμα το αριστούργημά του. Κυκλοφορεί σε επανέκδοση.

Η πιο μοντέρνα και περιπετειώδης στιλιστικά δημιουργία του Σουηδού σκηνοθέτη παραμένει, εκτός των άλλων, και ένα υπέροχο αίνιγμα. Σχεδόν τίποτα σε αυτήν δεν είναι απολύτως σαφές και τίποτα δεν παραδίδεται αμαχητί στο κοινό της.

Ποια ιστορία εξετάζουμε, για παράδειγμα, της θεατρίνας ή της νοσοκόμας της; Ποιο μέρος του φιλμ ενδέχεται να αποτελεί αποκύημα της φαντασίας; Και πώς ερμηνεύει κανείς αυτή την άκρως κυκλοθυμική συνύπαρξη των δυο γυναικών; Ως σπουδή πάνω στο ανθρώπινο δισυπόστατο; Ως ανατομία της βαμπιρικής εξάρτησης που κρύβει μέσα της κάθε σχέση; Ως σύγκρουση του εαυτού με το υποσυνείδητο;

Υπαρξιακό δράμα και ψυχαναλυτικός εφιάλτης μαζί, η «Περσόνα» είναι ουσιαστικά μια ταινία πάνω στο φόβο. Φόβο της μοναξιάς, της αδυναμίας για επαφή και επικοινωνία, του θανάτου, όλων εκείνων των πραγμάτων από τα οποία δε μπορούμε να ξεφύγουμε.

Ο Μπέργκμαν εκφράζει, όμως, εδώ και μια πιο προσωπική του αγωνία: αυτή του καλλιτέχνη που συνειδητοποιεί άξαφνα πως οι λέξεις, οι σημασίες, οι εικόνες δεν αρκούν για να μας προστατεύσουν από τους τρόμους, οι οποίοι καραδοκούν σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο και αρπακτικό σημερινό κόσμο. Το φιλμ του είναι η παραδοχή της σιωπής όταν ελάχιστα πλέον μένουν ή χρειάζεται να ειπωθούν.