«Τα παιδιά είναι τα αουτσάιντερ σε κάθε κοινωνία»

15.02.2014
Η Κλίο Μπάρναρντ, η πλέον ανερχόμενη Βρετανίδα σκηνοθέτης, μιλά στο cinemag.gr για τον εξαιρετικό «Εγωιστή Γίγαντα».

Ο «Εγωιστής Γίγαντας» ήταν ξεκάθαρα ανάμεσα στις καλύτερες ταινίες του περσινού Φεστιβάλ Καννών και μία από τις καλύτερες ανεξάρτητες ταινίες της χρονιάς, με αφηγηματική λιτότητα, συναισθηματική ωριμότητα και συγκλονιστικές ερμηνείες της ταινίας, που αναγγέλλουν την άφιξη ενός νέου υπολογίσιμου ταλέντου: της Κλίο Μπάρναρντ.

Έχοντας έρθει στο προσκήνιο με το πειραματικό μίγμα ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, «The Arbor», που παρουσίαζε με ιδιαίτερο τρόπο την ιστορία της ταραχώδους ζωής της θεατρικής συγγραφέα, Άντρεα Ντάνμπαρ, η Μπάρναρντ, για τη δεύτερη ταινία της, επέλεξε να μεταφέρει - κατά κάποιον τρόπο τουλάχιστον - τον «Εγωιστή Γίγαντα» του Όσκαρ Γουάιλντ.

Στην ιστορία εκείνη ένας γίγαντας κατοικεί σε έναν πανέμορφο κήπο, τον οποίο κρατά κλειστό στο πλήθος των μικρών παιδιών που λαχταρούν να παίξουν ανάμεσα στα λουλούδια και τα δέντρα. Όταν ο γίγαντας δει ένα μικρό αγόρι να κλαίει στην άκρη του τοίχου, η σκληρή του καρδιά μαλακώνει και επιτρέπει στα παιδιά να μπουν στον κήπο, όπου και παίζουν χαρούμενα για χρόνια. Το μικρό αγόρι, όμως, δεν το ξαναβλέπει ποτέ - τουλάχιστον όχι μέχρι την μέρα που έρχεται να τον πάρει μαζί του στον Παράδεισο.

Η ταινία που φέρει το ίδιο όνομα, εκ πρώτης όψεως λίγο μοιάζει στην ιστορία: έχει ως πρωταγωνιστές δύο νεαρά παιδιά, τον υπερκινητικό και φλύαρο Άρμπορ και τον χαμηλών τόνων Σουίφτι, οι οποίοι ζουν στο κοινωνικό περιθώριο και σε άκρως δυσλειτουργικές οικογένειες. Το μέλλον της μοιάζει όσο ζοφερό είναι και το παρόν τους, και η φιλία τους είναι το μόνο φωτεινό σημείο της καθημερινότητάς τους.

Αποφασίζουν να πιάσουν δουλειά ως συλλέκτες scrap (άχρηστων μετάλλων και άλλων υλικών, κάτι σαν ρακοσυλλέκτες δηλαδή) για λογαριασμό του ιδιοκτήτη μιας μάντρας, ο οποίος προσπαθεί να εκμεταλλευτεί το φυσικό ταλέντο του Σουίφτι με τα άλογα για τους παράνομους αγώνες που διοργανώνει.

Η Κλίο Μπάρναρντ μίλησε στο cinemag.gr για το αληθινό αγόρι που ενέπνευσε την ιστορία, την προσαρμογή της στο είδος του κοινωνικού ρεαλισμού, την βασική πολιτική θεματική της ταινίας, και την εμπειρία της στο Φεστιβάλ Καννών.

Έχετε ήδη μιλήσει για το πώς το ομώνυμο παραμύθι στάθηκε πηγή έμπνευσης για εσάς αλλά αναρωτιόμουν αν ποτέ φλερτάρατε με την ιδέα να το διασκευάσετε με έναν πιο άμεσο τρόπο ή αν ξέρατε πάντα ότι θα ήταν απλώς μια επεξεργασία και επέκταση των θεματικών του;

Ήξερα πάντα ότι ήθελα κάτι σύγχρονο. Η πρώτη εκδοχή του σεναρίου ήταν πιο αναγνωρίσιμα ευθεία μεταφορά της ιστορίας: ο ιδιοκτήτης της μάντρας ήταν ο πρωταγωνιστής της ιστορίας, και η ιστορία μιλούσε για το πώς αυτός άλλαζε ερχόμενος σε επαφή με τα παιδιά.

Αλλά όταν τελείωσα, συνειδητοποίσα ότι με ενδιέφεραν περισσότερο τα παιδιά και η δική τους σχέση, και έτσι το άλλαξα. Θεώρησα ότι το κεντρικό θέμα της αρχικής ιστορίας είναι το πόσα πολύτιμα πράγματα χάνει κανείς αν αποκλείσει τα παιδιά, και αυτός είναι η ραχοκοκαλιά και της δικής μου ιστορίας, κι γ' αυτό το λόγο κράτησα και τον ίδιο τίτλο.

Και τα παιδιά αυτά είναι στο απόλυτο περιθώριο παντού: στο σχολείο, στην κοινωνία, στην δουλειά που πιάνουν.

Ναι, πράγματι! Τα παιδιά είναι τα αουτσάιντερ σε πολλές κοινωνίες, αν όχι σε όλες, ιστορικά - είτε περισσότερο είτε λιγότερο. Τα έχουμε εγκαταλείψει πολλές φορές στο παρελθόν, και ακόμη και σήμερα οι οικογένειες, το σχολείο, οι φορείς, όλοι τα απογοητεύουν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Όταν ξεκινήσεις στο περιθώριο από τέτοια ηλικία, πώς μπορούν να σου ζητούν να ξεφύγεις μόνος σου;

Δανειστήκατε στοιχεία για τα δύο αγόρια και τη σχέση τους από αληθινούς ανθρώπους, σωστά;

Ναι. Όταν γύριζα το «The Arbor», γνώρισα ένα ντόπιο αγόρι, τον Μάτι στις γειτονιές που δουλεύαμε, γειτονιές που ήξερα πια καλά αφού είχα δουλέψει εκεί για εφτά χρόνια με διάφορα πρότζεκτ. Τότε ήταν 14 χρονών (τώρα είναι 21) και με ενέπνευσε πολύ η αφοσίωσή του στον στενό του φίλο. Ήταν και οι δύο κάπως εξοστρακισμένοι, και ο Μάτι είχε ένα ιδιαίτερο σύστημα ηθικής. Ήταν συναρπαστικό άτομο, και με βοήθησε να αναπτύξω την ιστορία και το σενάριο.

Αρχικά είχα κανονίσει μία συνάντηση στο σχολείο, στην οποία δεν ήρθε, έπειτα στο τοπικό κέντρο νεολαίας, στην οποία ήρθε αλλά για λίγο, γιατί είπε ότι δεν του άρεσε - δεν ξέρω αν σας θυμίζει κάτι αυτό (γέλια). Και τελικά κάναμε τις συναντήσεις στο σπίτι του. Είχαμε έναν ηθοποιό που έπαιζε τον αστυνομικό και όταν μπήκε στο σπίτι, ο Μάτι τού ζήτησε να βγάλει τα παπούτσια του, κάτι που έκλεψα για την ταινία ή μου είπε ότι μια φορά πήρε ένα διαλυμένο αμάξι και το μετέφερε με την καρότσα του, διασχίζοντας το Μπράντφορντ. Οπότε κάποιες στιγμές είναι πραγματικά από τη ζωή του, και δούλεψε πολύ μαζί μας. Εμφανίζεται και σε μια σκηνή της ταινίας, στη σκηνή της παμπ όπου ο Άρμπορ ζητά βοήθεια με το αμάξι.

Η ταινία πώς του φάνηκε;

Του άρεσε - και ήδη έχει μια ιδέα για το σίκουελ! (γέλια) Ευχαριστήθηκα πολύ που του άρεσε. Ήταν πολύ θετική εμπειρία για εκείνον και για όλους μας.

Μέχρι στιγμής σε όλη σας την πορεία έχετε πειραματιστεί με τη κινηματογραφική φόρμα και τα είδη, αλλά ο «Εγωιστής Γίγαντας» είναι λιγότερο περιπετειώδης σαν μορφή και μοιάζει να συνεχίζει την μακρά παράδοση του βρετανικού σινεμά στον κοινωνικό ρεαλισμό. Ήταν αυτή μια συνειδητή απόφαση να υπηρετήσετε την ιστορία; Και δημιουργεί αυτή η παράδοση μια ευθύνη στο μυαλό σας;

Αισθανόμουν μεγάλη την ευθύνη, ναι. Και πάλεψα με αυτό το άγχος για λίγο, όμως αυτή η ιστορία έπρεπε να ειπωθεί με τον απλούστερο τρόπο, κάτι σαν ένα σύγχρονο παραμύθι με ήρωες παιδιά, αλλά και για παιδιά, άσχετα από πόσο σκληρή είναι η ταινία. Στην προετοιμασία του σεναρίου και της ταινίας, ξαναείδα με τους δύο γιους μου ταινίες όπως οι «Κλέφτες Ποδηλάτων» του Βιτόριο Ντε Σίκα ή το «Kes» του Κεν Λόουτς, αλλά είχα ήδη πλήρη επίγνωση της προϋπάρχουσας παράδοσης. Ήταν κάπως τρομακτικό - όταν πήρα την απόφαση να το κάνω, δεν ήμουν σίγουρη ότι όντως μπορούσα να το κάνω!

Πώς ήταν η εμπειρία σας στο Φεστιβάλ Καννών; Πολλοί δημιουργοί το έχουν χαρακτηρίσει υπερβολικά χαοτική και αγχώτικη περίοδο, αλλά μπορεί να είναι και συναρπαστική εμπειρία, ειδικά για μια ταινία όπως η δική σας, που πραγματικά έλαμψε για πρώτη φορά εκεί.

Ήταν σπουδαία! Κι εγώ ήμουν πολύ αγχωμένη πριν πάω γιατί είχα ακούσει παρόμοια σχόλια, αλλά τελικά ήταν περιέργως χαμηλών τόνων η εμπειρία μου. Η ταινία προβλήθηκε στο Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών, μακριά από το κόκκινο χαλί και όλα αυτά, έτσι εκεί όλα αφορούσαν τις ταινίες. Πολλοί συνεργάτες και μέλη του συνεργείου ήταν εκεί, οπότε όλα ήταν πολύ όμορφα και προσωπικά, σαν μια δική μας γιορτή και πρεμιέρα. Η ταινία ακούστηκε πολύ και πήρε τα καλύτερα σχόλια. Περίμενα τα χειρότερα, μάλλον, γι' αυτό!

Η ταινία «Ο Εγωιστής Γίγαντας» κυκλοφορεί ήδη στις αίθουσες