Το «Xenia», που έκανε θριαμβευτικό ντεμπούτο στο Φεστιβάλ Καννών, έκανε πριν από λίγες μέρες την πρεμιέρα του και στους γαλλικούς κινηματογράφους και οι Γάλλοι κριτικοί, όπως έχουμε ήδη γράψει, υποδέχθηκαν θερμά την τρυφερή, έξυπνη και συνειδητοποιημένη ταινία του Πάνου Χ.Κούτρα, υπογραμμίζοντας την μίξη ρεαλιστικού και φανταστικού αλλά και τη σαφή πολιτική θέση που παίρνει μέσα από την ιστορία της.

Παίρνοντας συνέντευξη από τον Πάνο Κούτρα, ο δημοσιογράφος της Liberation, μίας από τις μεγαλύτερες εθνικές εφημερίδες της Γαλλίας, κυρίως έθιξε το τελευταίο αυτό πολιτικό σημείο και, πέρα από τις συζητήσεις για την δική του ζωή, του ζήτησε να σχολιάσει την άνοδο της ακροδεξιάς σε Ελλάδα και Γαλλία, καθώς και την ομοφοβία και τον ρατσισμό που την χαρακτηρίζει.

Το τρέιλερ του «Xenia»

Διαβάστε παρακάτω αυτούσιο το άρθρο:

«Στην πρώτη μας συνάντηση πριν από μήνα στις Κάννες (στη συνέχεια ξαναβρεθήκαμε στο Παρίσι), είχε επίκεντρο το κεφάλι παρά την καρδιά: ο Πάνος Χ. Κούτρας είχε hangover, εκείνο που ακολούθησε την βραδιά της προβολής της ταινίας του. «Δεν έχω παυσίπονο», μουρμούρισε ο φουκαράς, ενώ πάλευε να κρατήσει τα μάτια του ανοιχτά ενάντια στο φως του ήλιου. «Μα έχω εγώ, ένα των 1000» του απάντησα.

Και εκεί που ο Πάνος Χ. Κούτρας έμοιαζε με μικρό παιδί που περιμένει με λαχτάρα να δει το κουνέλι να βγαίνει απ' το καπέλο, ένιωσε μαγικά.

Από τότε και μετά η συζήτηση κύλησε σαν καραβάκι σε ούριο άνεμο, καθώς κοιτούσαμε συχνά και με στοργή τη ροζ μπαλίτσα­ κουνέλι, ένα από τα προϊόντα μάρκετινγκ του «Xenia».

Οι δύο πρωταγωνιστές του «Xenia», Νίκος Γκελια και Κώστας Νικούλι, στο Φεστιβάλ Καννών

Το «Xenia» αποτελεί την τέταρτη μεγάλου μήκους ταινία του Αθηναίου που αποκάλυψε στο ευρύ κοινό το 2000, την «Επίθεση του Γιγαντιαίου Μουσακά». Το «Ξενία», παρουσιάστηκε στις Κάννες στο τμήμα Ένα Κάποιο Βλέμμα, γεμάτο ζωντάνια και χιούμορ, παρά τη νευρασθενική μαυρίλα.

Δύο Αλβανοί αδέλφια ταξιδεύουν στην Ελλάδα της έξαρσης της ακροδεξιάς. Ο Ντάνι κι ο Όντι, αναζητούν τον Έλληνα πατέρα που τους είναι σχεδόν άγνωστος. Ο Ντάνι είναι ομοφιλόφιλος, και σε κάποιες κρίσεις του έχει μαζί του τον Ντίντο, έναν λαγό που εμφανίζεται. Ο Όντι είναι στρέιτ αλλά δείχνει κατανόηση στον μικρό του αδερφό.

Ο θεατής που δεν θα ραγίσει μπροστά σε αυτή την περιπέτεια είναι απλώς ανάπηρος στην καρδιά. Το «Xenia» δεν είναι ξενέρωτο, ο Πάνος [Κούτρας] αποφεύγει επιδέξια το μελόδραμα.

Κι αυτή είναι μια σταθερά. Ό,τι λέει ο Πάνος Χ. Κούτρας, για να ξεκινήσουμε απ' τον ίδιο δεν κολλάει στα γεγονότα. Έχει έναν τρόπο να τα κάνει να αιωρούνται, ωμά, αλλά κωμικά, να τα απογειώνει, να τα καταπραΰνει.

Για παράδειγμα, στο κεφάλαιο υγεία (σε τέλεια Γαλλικά): «Έχω υποστεί μια καρδιακή προσβολή, δύο ηπατίτιδες ... Αν είχα κρατήσει τα χρήματα που έδωσα στον γιατρό μου και στον ντίλερ μου, θα είχα ένα τετραώροφο στο έβδομο διαμέρισμα του Παρισιού!»

Έτσι, ο Κούτρας έχει υπάρξει εξαρτημένος. «Έχω καπνίσει πολύ και έχω πάρει πολλά ναρκωτικά, τα πάντα! Και ξέρετε τι λένε: “Μια φορά πρεζάκι, πάντα πρεζάκι”. Και σήμερα; Γελάει. «Ναι, όχι, όχι, ναι...»

Προφανώς, δεν έγινε πλούσιος, ο νεαρός 50 ετών που βρίσκεται κάτω απ' το καπελάκι. Δύο διαμάντια – σκουλαρίκια στα τρυπημένα αυτιά του: «Κοστίζουν 5 ευρώ το καθένα. Στη δεκαετία του '70, μας έλεγαν ότι τα πραγματικά διαμάντια έφερναν δυστυχία, ότι όποιος τα φορούσε, φορούσε και το κάρμα όσων τα είχαν μαζέψει στη Νότια Αφρική.»

Είναι το μέσα του που σε κερδίζει: με μία φωνή μπάσα, σοβαρή και δυνατή σε αντίθεση με την εξωτερική, μικροκαμωμένη εμφάνιση. Συχνά, έχει το βλέμμα που παγώνει. Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι είναι η ψυχή στην παρέα.

Πυροτεχνήματα. Ο Πάνος Χ. Κούτρας έκανε γιορτή όλη τη νύχτα στο Παρίσι τη δεκαετία του '80, πριν από τον συναγερμό θανάτου από AIDS για πολλές ζωές γύρω του. Ένας γέννημα ­ θρέμα Αθηναίος, από εύπορη οικογένεια (ο πατέρας του τραπεζικός), ήρθε στη Γαλλία αφού πρώτα διαμορφώθηκε στο London Film School.

Πήγε στη Σορβόννη με θέμα μία διατριβή για το αμερικανικό μελόδραμα, και τους Βινσέντε Μινέλι, Ντάγκλας Σερ, Νίκολας Ρέι. Η διατριβή έχει παραμείνει στα χαρτιά. «Άρχισα να γυρίζω, ταινίες μικρού μήκους. Τέλος πάντων, δεν ήθελα μια ακαδημαϊκή καριέρα.»

Το σινεμά του είναι queer. Αντλεί έμπνευση από το ερώτημα του φύλου, της ταυτότητας, σεξουαλικής ή και όχι. Έγινε γνωστό ότι είναι γκέι από πολύ νωρίς: «Στα 14 μου, έπρεπε να διστάσω για ενάμιση μήνα. Και αμέσως ήμουν πολύ μαχητικός, ταίριαξε με την επαναστατική πλευρά μου.»

Πυροτεχνήματα με καπνό, χορός, ο νέος Πάνος ήταν «πολύ χαμηλά για τα κοινά αστικά ήθη» εξαντλώντας τους γονείς του. «Μια μέρα, η μητέρα μου μού είπε ότι τα πιο δύσκολα χρόνια της ζωής της ήταν όταν ήμουν 14 με 18 χρονών και με αναστάτωσε».

Ο αδελφός του, διαβεβαίωσε, καλός μαθητής, έγινε αστροφυσικός και στη συνέχεια οικονομικός αναλυτής. «Σήμερα, είμαστε πολύ καλοί φίλοι, ξανά μετά από μία πολύ διαφορετική πορεία».

Εν τω μεταξύ ο Πάνος Χ. Κούτρας έχει επιλέξει την οικογένειά του, τον υποκατάστατο βιότοπό του: το σινεμά. Μιλάει για μία ξεκάθαρη σωτηρία.

Είπε με πανηγυρικό ύφος: «Χωρίς τον κινηματογράφο, εγώ ποτέ δεν θα υποστήριζα τη ζωή, ποτέ δεν θα είχα φτάσει σε αυτή την ηλικία. Το σινεμά έχει υπάρξει πάντα μια απόδραση για μένα, μια απόδραση».

Πρόσθεσε ότι ο σύντροφός του εδώ και δέκα χρόνια «είναι επίσης στον κινηματογράφο» είναι αποφασιστικός, σωτήρας, «μία άγκυρα, ενώ εγώ μπορεί να είμαι πολύ επικίνδυνος με τον ίδιο μου τον εαυτό». Η ορμή του Ήλιου και ο πειρασμός του Κρόνου βρίσκονται σε αντίθεση μέσα στον Κούτρα.

Θα είναι το παράδειγμα της αντίθεσης της ξενοφοβικής Ελλάδας, το ασχημόπαπο της Ευρώπης που καταγράφουν κάθε μέρα τα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων; Τη στιγμή που το «Xenia» αποφεύγει να είναι καρικατούρα, ο Κούτρας παρέχει μια διαφορετική εικόνα.

Για την ομοφυλοφιλία: «Ναι, είναι δύσκολο να είναι γκέι στην Ελλάδα, αλλά όπως και παντού. Λένε ότι είναι η πιο υποκρίτρια χώρα: το σημαντικό είναι να μη μιλήσουμε γι 'αυτό, που ξέρει όλος ο κόσμος αλλά εμείς πρέπει να είμαστε σιωπηλοί».

Γάμος για όλους; Αναστενάζει. «Δημιούργησαν ένα πακέτο, αλλά για τους ετεροφυλόφιλους».

Η Αυστριακή τραγουδίστρια Κοντσίτα; «Φυσικά και τη λάτρεψα, ποιος δεν την αγάπησε; Γνωρίζουμε ότι το κοινό της Eurovision είναι ομοφυλόφιλο, αυτό επέτρεψε να υπάρχουν αυτοί οι άνθρωποι στον χάρτη του κόσμου».

Ο Πάνος Χ.Κούτρας στα γυρίσματα του «Xenia»

Η άνοδος της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής προκαλεί μεγάλη ανησυχία. Χωρίς να υπολογίσουμε το σκορ του Φροντ Νασιονάλ στις ευρωεκλογές, ανάμεσα στις δύο συναντήσεις μας, γνωρίζοντας την έντονη γαλλοφιλία του, που συντηρείται από συχνές επισκέψεις στην πρωτεύουσα, του χάρισε μια χιονοστιβάδα ερωτήσεων από τους συναδέλφους του.

«Ήταν πραγματικά ένα σοκ για εμάς! Εκ των προτέρων, η Μαρίν Λε Πέν φαίνεται λιγότερο τρομακτική από τη Χρυσή Αυγή, γιατί η ομιλία της είναι πιο τυποποιημένη. Αλλά αν έρθει στην εξουσία; Δεν εμπιστεύομαι τους ρατσιστές [...]. Φοβάμαι πολύ, δε θέλω να συμβεί αυτό όσο ζω.»

Οι γονείς του έχουν καταγωγή από την Τουρκία και την Αίγυπτο, ο ίδιος, υπήκοος μιας χώρας γνωστής για τον εθνικισμό της, αισθάνεται «από πάντα, πρώτα Ευρωπαίος και μετά Έλληνας: η οικογένεια μου είναι η Ευρώπη, ακόμη κι αν μου αρέσει πολύ η άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Αλλά εδώ, είμαστε στο όριο να χάσουμε τον μπούσουλα, η αριστερά και η δεξιά έχουν χάσει τη μπάλα, πρέπει να επαναπροσδιοριστούμε».

Είναι φυσικά ομιλητικός ο Πάνος Κούτρας. Το ζήτημα των μεταναστών και ακόμη περισσότερο των οικονομικών μεταναστών τον κάνει εντελώς ανεξάντλητο, όπως φράγμα που σπάει. «Αυτοί οι άνθρωποι που δραπετεύουν από τη θάλασσα, που χάνουν τη ζωή ή αποτυγχάνουν σε υπερπλήρη κέντρα, είναι τα ζόμπι των ημερών μας, γίνονται αντικείμενα, χάνουν την ανθρώπινη ιδιότητά τους, τους ζητάμε να είναι αόρατοι. Η μετανάστευση είναι η μεγάλη τραγωδία της εποχής μας».

Το «Xenia» είναι η ηχώ του στίγματος που έχει επιβληθεί στους Αλβανούς στην Ελλάδα, παρίες και αποδιοπομπαίους τράγους της οικονομικής κρίσης. «Βία προφορική, σωματική...Ως άνθρωπος, ντρέπομαι, ντρέπομαι»!

Ο καλλιτέχνης υποστηρίζει απερίφραστα το άνοιγμα όλων των συνόρων. Από την πλευρά του «όχι τυχοδιώκτης», ο Πάνος Κούτρας ταξιδεύει ελάχιστα, προτιμάει «το τεχνητό ή το φανταστικό ταξίδι». Δίνει στο «Ξενία», έργο γεμάτο Ελλάδα, και χάρη.»