Αν υπάρχει κάτι που πρωτίστως οφείλουμε να αναγνωρίσουμε στον πρωτοεμφανιζόμενο Μπαγιονά είναι ότι έχει μελετήσει ευλαβικά κάθε πτυχή της κινηματογραφικής παράδοσης του υπαινικτικού τρόμου. Από το «The Haunting» και το «The Innocents» μέχρι την «Εκτη Αίσθηση» και τους «Αλλους», το «Ορφανοτροφείο» περικλείει μυριάδες αναφορές, σεναριακά και οπτικά τρικ χωρίς να θυμίζει συνονθύλευμα ατάκτως εριμμένων επιρροών.
Μέσα από τα ατέρμονα νυχτοπερπατήματα στους αχανείς διαδρόμους του παλιού αρχοντικού ζωντανεύει το μύθο της στοιχειωμένης βίλας. Μέσα από τους -ζωντανούς και νεκρούς- ανήλικους πρωταγωνιστές αναβιώνει το εύρημα των όχι και τόσο αθώων παιδιών που τροφοδότησαν με πολύ ψωμί το σινεμά τρόμου. Και με προσεκτικά επιλεγμένες εξάρσεις αποτίει φόρο τιμής στις λιγότερο διακριτικές τακτικές του shock treatment που το είδος πάντοτε επιφύλασσε στο κοινό. Η τυπολατρική μεταχείριση του πληθωρικού αυτού υλικού δεν είναι πάντοτε ισορροπημένη.
Ο Μπαγιονά τραβά στα άκρα σεβαστές αλλά παλιομοδίτικες τεχνικές, όπως τους δυσοίωνους τριγμούς κάθε λογής πόρτας και ξύλινης σανίδας, παίζοντας με τα νεύρα μας, όχι πάντα με την καλή έννοια. Όμως διασώζεται, έχοντας στο επίκεντρο μια ηρωίδα που κουβαλά όλες τις νευρώσεις της σωστής screaming queen, χωρίς να γίνεται στιγμή αναληθοφανής. Στη συμπεριφορά της ενυπάρχουν το παράλογο πείσμα, οι φρικτές ενοχές και το πιο απελπισμένο μείγμα μητρικών ενστίκτων που από μόνα τους θα αρκούσαν για να χτίσουν ένα μελόδραμα περιωπής· διόλου τυχαία η ταινία δεν προοριζόταν αρχικά ως φιλμ «είδους».
Όπως κάθε ταινία της σχολής που ο Μπαγιονά καλείται να συνεχίσει, το «Ορφανοτροφείο» είναι μια ιστορία χωρίς εμφανή τέρατα, όπου τα πραγματικά φαντάσματα ελλοχεύουν στις πιο απόκρυφες γωνίες της ανθρώπινης μνήμης και του μυαλού. Απ’ αυτές που θα περίμενε κανείς να ακούσει γύρω από ένα τζάκι αργά το βράδυ. Και ευτυχώς ο Ισπανός σκηνοθέτης την σέβεται, αξιοποιώντας την ακριβώς έτσι. Κι αυτό είναι από μόνο του πολύτιμο σε μια εποχή που οι περισσότεροι αναζητούν τον χαμένο τρόμο στα ακραία σωματικά βασανιστήρια και τους βάναυσους ακρωτηριασμούς. ?
Θανάσης Πατσαβός
