«Επιστρέφεις πίσω στο ποτάμι, ακόμα κι αν το ποτάμι είναι εδώ και χρόνια ξερό». Η φύση, για ακόμα μια φορά, αποτελεί τον σημαντικότερο χαρακτήρα στο σινεμά του Αντρέι Σβιάγκιντσεφ («Η Επιστροφή»). Τα τοπία της, οι ήχοι της, τα σύμβολά της, όλα κουβαλούν τις ιστορίες του σκηνοθέτη, φλυαρούν σιωπηλά αλλά επίμονα. Οι ελπίδες μιας ολόκληρης χώρας για αναγέννηση, η επιστροφή στις ρίζες, στα ιδανικά των προγόνων, στην αθωότητα που συνειρμικά κλείνει μέσα της η επαρχία, στην κάθαρση με χώμα και νερό έννοιες που αιωρούνται περίτεχνα στην ληθαργική, ακίνητη και σε στιγμές απειλητική σχεδόν εικονογραφία του διευθυντή φωτογραφίας, Μίκαελ Κράιχμαν.

Ο Σβιάγκιντσεφ στηρίζεται στη νουβέλα του Γουίλιαμ Σαρογιάν «Τhe Laughing Μatter» για να πλάσει την καινούργια του πολιτική παραβολή: μία οικογένεια που συμβολίζει τη μεταβατική Ρωσία, ένας πατέρας που αποποιείται το βρόμικο παρόν του στη μεγαλούπολη κι επιχειρεί να ξαναχτυπήσει την πόρτα του Κήπου της Εδέμ. Η μητέρα, στο ρόλο της λαβωμένης Ιστορίας, καλείται να φέρει στον κόσμο άλλο ένα παιδί. Εκείνη όμως φέρνει την ανατροπή. Οταν η αθωότητα χαθεί, χάνεται για πάντα. Το ποτάμι είναι ξερό, τα όνειρα στέρεψαν.

Πεσιμιστικό, φορτωμένο με θρησκευτικά σύμβολα (το φάντασμα του Ταρκόφσκι πλανιέται στις φυλλωσιές) και με μία ανώφελη επιμονή στη θριλερικών διαστάσεων ανατροπή, το νέο πόνημα του Σβιάγκιντσεφ αφήνει τον θεατή παγωμένο, όχι συγκλονισμένο. Υπάρχει όμως μια μεγάλη δύναμη, μια ποιητική ένταση στο βλέμμα αυτού του σκηνοθέτη που δεν μπορεί να αγνοηθεί.

ΠΟΛΥ ΛΥΚΟΥΡΓΟΥ