Σε δύσκολες εποχές, όπως αυτήν που διανύουμε, σφίγγουμε τα δόντια. Όταν όμως το σφίξιμο γίνεται έντονο, επαναλαμβανόμενο και ακούσιο, και μάλιστα συνοδεύεται και από τρίξιμο, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι δεν είμαστε απλώς υπομονετικοί, αλλά... βρυγμομανείς: δηλαδή υποφέρουμε από βρυγμό, μια διαταραχή που συνδέεται με το στρες, το άγχος και τον ύπνο.
Εμείς διαμορφώσαμε το προφίλ της διαταραχής και σε συνεργασία με το κ. Παντελή Νικολάου, οδοντίατρο και ειδικό στην αντιμετώπιση του στοματοπροσωπικού πόνου και των κρανιογναθικών διαταραχών, καταλήξαμε στους πιο αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισής της.
Τι είναι ο βρυγμός;
Είναι το μη λειτουργικό σφίξιμο και τρίξιμο των δοντιών, δηλαδή μια δραστηριότητα που γίνεται ακούσια και χωρίς συγκεκριμένο σκοπό. Μπορεί να παρουσιαστεί ως ημερήσιος βρυγμός, που σχετίζεται σημαντικά με ψυχοκοινωνικούς παράγοντες, αλλά συνηθέστερος είναι ο νυχτερινός, ο οποίος θεωρείται διαταραχή του ύπνου.
Πού οφείλεται;
Ο βρυγμός έχει συνδεθεί με το έντονο στρες και με διάφορες εκφάνσεις του, όπως το θυμό και το φόβο. Μάλλον δεν είναι τυχαίο ότι παρουσιάζει έξαρση όταν το άγχος μας χτυπάει κόκκινο, π.χ. πριν από ένα απαιτητικό επαγγελματικό ραντεβού. Ακόμη, έχει διαπιστωθεί ότι οι ασθενείς είναι γενικά πιο υπερκινητικά, ανταγωνιστικά και ανήσυχα άτομα. Άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες θεωρούνται η γενετική προδιάθεση, η κατανάλωση καφέ, καπνού και αλκοόλ, η χρήση φαρμάκων αλλά και κάποιων ναρκωτικών ουσιών.
Πώς θα καταλάβω ότι πάσχω από βρυγμό;
Ο πιο σίγουρος τρόπος είναι να σε ενημερώσει ο σύντροφός σου ότι τρίζεις τα δόντια σου στον ύπνο. Αν όμως κοιμάσαι μόνη, ή αν δεν τα τρίζεις, παρά μόνο τα σφίγγεις, τα πράγματα γίνονται πιο περίπλοκα. Απευθύνσου, λοιπόν, στον οδοντίατρο αν:
- Διαπιστώσεις ότι τα δόντια σου έχουν αλλάξει σχήμα.
- Νιώθεις ανεξήγητα κουρασμένους τους μασητήριους μυς σου, ειδικά όταν ξυπνάς το πρωί.
- Έχεις ανεξήγητο πονοκέφαλο ή πόνους στους μυς του προσώπου, οι οποίοι μπορεί να αντανακλώνται στα αυτιά και στο λαιμό.
- Ακούς μέσα στο αυτί ήχους οι οποίοι θα μπορούσαν να προέρχονται από τις κροταφογναθικές αρθρώσεις σου.
- Δυσκολεύεσαι να ανοίξεις το στόμα σου.
Ο ήπιος βρυγμός, από τον οποίο απουσιάζουν τα συμπτώματα, δεν χρήζει ιατρικής αντιμετώπισης. Όμως, «αν παρουσιάσεις κάποιες από τις παραπάνω ενοχλήσεις, είναι σημαντικό να απευθυνθείς σε οδοντίατρο, κατά προτίμηση με ειδίκευση στις κρανιογναθικές διαταραχές, ο οποίος θα κάνει τη διάγνωση με μια απλή, αλλά ενδελεχή οδοντιατρική εξέταση όλων των τμημάτων του στοματογναθικού συστήματος», συμβουλεύει ο δρ Νικολάου.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις του;
Οι δυνάμεις που ασκούνται στα δόντια κατά το βρυγμό είναι υπέρμετρες συγκριτικά με εκείνες που διενεργούν τις φυσιολογικές λειτουργίες, όπως της μάσησης. Το αποτέλεσμα είναι ο βρυγμός να προκαλεί διάφορα προβλήματα.
- Στα δόντια προκαλεί αποτριβή της αδαμαντίνης και, σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, της οδοντίνης. Μερικές συνέπειες είναι το ανάγλυφο των δοντιών να αλλοιώνεται, το ύψος τους να μειώνεται, να γίνονται πιο ευαίσθητα στο κρύο και το ζεστό, και να πονούν. Επίσης μπορεί να υποστούν ζημιές τα σφραγίσματα και άλλες οδοντιατρικές εργασίες.
- Στο περιοδόντιο αυξάνεται η κινητικότητα των δοντιών, δηλαδή κουνιούνται πιο εύκολα και επιταχύνονται οι υπάρχουσες περιοδοντοπάθειες.
- Στις κροταφογναθικές αρθρώσεις, ο χρόνιος βρυγμός μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση τραυματικής αρθρίτιδας, η φλεγμονή της οποίας προκαλεί πόνο στη γνάθο ή στο αυτί και ίσως δυσκολία διάνοιξης του στόματος. Επίσης μπορεί να προκαλέσει εκφυλιστικές αλλοιώσεις της κροταφογναθικής διάρθρωσης.
- Στους μυς του προσώπου προκαλεί πόνο, κόπωση και κεφαλαλγία. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει στην υπερτροφία τους, με πιθανή συνέπεια την αισθητική δυσαρμονία των μυών του προσώπου.
Επίσης, ο νυχτερινός βρυγμός μπορεί να σχετίζεται γενικότερα με την ποιότητα του ύπνου, με αποτέλεσμα να ξυπνάτε ανεξήγητα κουρασμένοι.
Πώς μπορώ να τον αντιμετωπίσω;
Καθώς μέχρι σήμερα δεν έχει ανακαλυφθεί μια ριζική θεραπεία, μιλάμε μόνο για συμπτωματική αντιμετώπιση του βρυγμού. Οι πιο αποτελεσματικές και ασφαλείς μέθοδοι είναι:
Ειδικός νάρθηκας: Είναι ο νούμερο ένα τρόπος αντιμετώπισης. Κατασκευάζεται στα μέτρα των δοντιών σας, βάσει αυστηρών προδιαγραφών, και πρέπει να ρυθμιστεί σωστά, γιατί, όπως λέει ο δρ Νικολάου, «ένας ακατάλληλος νάρθηκας μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση ή μακροπρόθεσμα να έχει επιπτώσεις στην κατάσταση των δοντιών και στην εύρυθμη λειτουργία του στοματογναθικού συστήματος». Ο νάρθηκας χρησιμοποιείται κυρίως σε περιπτώσεις νυχτερινού βρυγμού και φοριέται την ώρα της κατάκλισης. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να φορεθεί και κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Βιοανάδραση: Συνίσταται στην τοποθέτηση ηλεκτροδίων που συνδέονται με υπολογιστή και καταγράφουν τη δραστηριότητα των μασητήριων και κροταφικών μυών σε κατάσταση χαλάρωσης και έντασης. Κατόπιν ο ασθενής μέσα από διαδοχικές εφαρμογές εκπαιδεύει τους μασητήριους μυς του να χαλαρώνουν αυτόματα. Η συγκεκριμένη μέθοδος ασκείται σε ειδικά οδοντιατρεία και απαιτεί πολλές συνεδρίες.
Κατ’ επανάληψη άσκηση: Σφίγγεις τα δόντια σου για ένα διάστημα, όσο μπορείς πιο έντονα. Χαλαρώνεις και τα ξανασφίγγεις για περισσότερη ώρα. Ξεκουράζεσαι και επαναλαμβάνεις τη διαδικασία όσο αντέχεις. Με αυτήν τη μέθοδο έχει διαπιστωθεί ότι μειώνεται σταδιακά η διάρκεια των επεισοδίων βρυγμού.
Διαχείριση του στρες: Τεχνικές χαλάρωσης, όπως γενικές και ειδικές μυϊκές ασκήσεις χαλάρωσης, η σωματική άσκηση ή ακόμα και ο διαλογισμός μπορεί να βοηθήσουν. Αν όμως ο βρυγμός συνδέεται με κάποια αγχώδη διαταραχή και όχι με το απλό στρες, ο οδοντίατρος θα σε παραπέμψει σε ειδικό ψυχικής υγείας.
Φαρμακευτική αγωγή: Δεν αποτελεί βασικό μέσο θεραπείας, καθώς δεν υπάρχουν μακροχρόνιες έρευνες για την αποτελεσματικότητά τους. Σε σοβαρές περιπτώσεις, πάντως, και σε οξείες καταστάσεις ο γιατρός μπορεί να χορηγήσει φάρμακα ως προσωρινή βοήθεια.
Περιορισμός διεγερτικών ουσιών: Αν είσαι βρυγμομανής, καλό είναι να αποφεύγεις τις βραδινές ώρες την κατανάλωση καφέ, αλκοόλ και το κάπνισμα.
Το κάνει και το παιδί μου!
Μην ανησυχείς αν το παιδί σου τρίζει ή σφίγγει τα δόντια του. «Ο παιδικός βρυγμός συνήθως γίνεται αντιληπτός από τους γονείς εξαιτίας του μικρού θορύβου που παράγεται κατά την εκδήλωσή του. Δεν χρειάζεται να προκαλεί ανησυχία, παρά μόνο όταν είναι έντονος και συνοδεύεται από συμπτώματα. Στην τελευταία περίπτωση ίσως αποτελεί ένδειξη έντονου άγχους, οπότε πρέπει να αντιμετωπιστεί από ειδικό», εξηγεί ο δρ Νικολάου.
ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΟΝΤΟΥ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 136
Update: Οκτώβριος 2015.
